Το πάσχον γόνατο
Γράφει ο Αθανασάκης Θεόδωρος ορθοπαιδικός χειρουργός*
ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ
Τι είναι η αρθρίτιδα;
Αρθρίτιδα στην κυριολεξία σημαίνει "φλεγμονή της άρθρωσης". Φλεγμονή είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε ένα ερεθισμό (πχ τραύμα, φθορά, τοξίνες, μικρόβια). Σε ορισμένες μορφές αρθρίτιδας, όπως η οστεοαρθρίτιδα, η φλεγμονή οφείλεται στη φθορά του αρθρικού χόνδρου. Σε άλλες μορφές αρθρίτιδας, τις φλεγμονώδεις αρθρίτιδες (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα), ο αρθρικός υμένας φλεγμαίνει ως μέρος μιας συστηματικής νόσου. Η αρθρίτιδα επηρεάζει πάνω από 40 εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ, πάνω από 10 εκατομμύρια στο Ηνωμένο Βασίλειο και δεκάδες εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο.
Ποια είναι τα συμπτώματα της αρθρίτιδας;
Η αρθρίτιδα σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μια επικίνδυνη για την ζωή του ασθενούς νόσο, επηρεάζει όμως σημαντικά τη ποιότητα της ζωής του. Η αρθρίτιδα προκαλεί πόνο και περιορισμό στην κίνηση του γόνατος, συμπτώματα τα οποία μπορεί να στερήσουν από ένα άτομο τη δυνατότητα να εκτελεί συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες. Στα πρώτα στάδια της νόσου ο πόνος οφείλεται στην φλεγμονή που αναπτύσσεται. Στα μεταγενέστερα στάδια, όταν ο χόνδρος έχει φθαρεί εντελώς τα αρθρούμενα οστά δεν κινούνται ομαλά το ένα πάνω στο άλλο αλλά τρίβονται μεταξύ τους. Σε αυτό το στάδιο η κύρια αιτία του πόνου είναι η μηχανική τριβή ενώ το γόνατο προοδευτικά παραμορφώνεται δίνοντας την εντύπωση ότι το πόδι του ασθενούς "στραβώνει".
Ποιά είναι τα είδη της αρθρίτιδας;
1. Οστεοαρθρίτιδα
Η οστεοαρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από την προοδευτική φθορά του αρθρικού χόνδρου που μπορεί να φτάσει μέχρι σχεδόν την πλήρη καταστροφή του και την αποκάλυψη του υποχόνδριου οστού. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια πάθηση μη αναστρέψιμη (ο χόνδρος που έχει φθαρεί δεν αναπτύσσεται ξανά).
Η οστεοαρθρίτιδα είναι η συχνότερη αιτία αρθρίτιδας και έχει δύο τύπους:
• την πρωτοπαθή (ιδιοπαθή, εκφυλιστική) και
• την δευτεροπαθή
Η πρωτοπαθής οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ξεκινάει με πόνο και δυσκαμψία για να καταλήξει σε μείωση της κινητικότητας, χρόνιο πόνο ακόμα και παραμόρφωση. Είναι αγνώστου αιτιολογίας (ιδιοπαθής) και αποτελεί μια εκφυλιστική νόσο των αρθρώσεων. Η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα είναι πιο συχνή σε άτομα άνω των 65 ετών, σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό αρθρίτιδας και σε άτομα που με τον τρόπο ζωής τους υπερφορτίζουν τις αρθρώσεις, όπως οι αθλητές και οι εργάτες.
Η δευτεροπαθής οστεοαρθρίτιδα είναι γνωστής αιτιολογίας και εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα μικρότερης ηλικίας. Παράγοντες όπως οι αναπτυξιακές ανωμαλίες, οι επαναλαμβανόμενες κακώσεις, η παχυσαρκία και η κληρονομικότητα συμβάλουν στην πρόωρη ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος. Τα πιο συχνά αίτια είναι:
* Σχαλιδωτική οστεοχονδρίτιδα
Εκφύλιση του γόνατος μπορεί επίσης να προκληθεί από μια κατάσταση που αναφέρεται ως οστεοχονδρίτιδα. Αυτή κυρίως προσβάλλει νέους ενήλικες και εφήβους. Σε αυτή το υποχόνδριο οστό σε ορισμένα σημεία (κυρίως στους έσω μηριαίους κονδύλους) γίνεται μαλακό και χάνει την συνοχή του με το υπόλοιπο οστό. Σε προχωρημένα στάδια αυτό το τμήμα του οστού μπορεί να αποκολληθεί και να λειτουργεί σαν ελεύθερο σώμα εντός της άρθρωσης. Αυτά τα ελευθέρα σώματα ποικίλουν σε μέγεθος και μπορούν να προκαλέσουν αστάθεια, πόνο ή μηχανικό block.
* Οστεονέκρωση
Για λόγους που δεν είναι απόλυτα τεκμηριωμένοι (π.χ. λήψη κορτιζόνης σε μεγάλες δόσεις, δρεπανοκυτταρική αναιμία κλπ) ένα τμήμα του μηριαίου η του κνημιαίου κονδύλου μπορεί να υποστεί έμφραγμα που οδηγεί σε ισχαιμική νέκρωση. Το αποτέλεσμα είναι το νεκρωμένο υποχόνδριο οστό να μην μπορεί να υποστηρίξει τον υπερκείμενο αρθρικό χόνδρο, να υποχωρεί και ο κόνδυλος να χάνει το σχήμα του.
Μετατραυματική αρθρίτιδα
Τραυματική αρθρίτιδα προκύπτει από ένα σοβαρό τραυματισμό στο γόνατο, όπως ένα κάταγμα, μια συνδεσμική βλάβη ή μια ρήξη μηνίσκου. Η επίδραση του ατυχήματος προκαλεί επίσης μίνι τραύμα στο αρθρικό χόνδρο που την πάροδο του χρόνου, εξελίσσεται σε οστεοαρθρίτιδα, προκαλώντας πόνο στο γόνατο και ακαμψία.
Λοιμώδης αρθρίτιδα
Τα μικρόβια και οι τοξίνες που εκκρίνουν αυτά προκαλούν, αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, άμεση καταστροφή του χόνδρου. Αν αυτό συμβεί στην παιδική ηλικία η αρχιτεκτονική δομή του ισχίου καταστρέφεται γιατί το ισχίο σε αυτή την ηλικία αποτελείται κυρίως από χόνδρο. με αποτέλεσμα την ανάπτυξη πρόωρης οστεοαρθρίτιδας.
2. Φλεγμονώδες Αρθρίτιδες
• Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι το αρχέτυπο της φλεγμονώδους αρθρίτιδας
.
Αποτελεί συνήθως μέρος μιας γενικότερης ασθένειας που τελικά προσβάλει πολλές αρθρώσεις. Αυτή είναι μια αυτοάνοση νόσος στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στις υγιείς αρθρώσεις, στους ιστούς και στα όργανα. Συμβαίνει συχνότερα στις γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία (15-44) και προσβάλει τον αρθρικό υμένα των αρθρώσεων. Μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκαμψία, οίδημα και απώλεια της λειτουργίας στις αρθρώσεις. Οι ασθενείς με φλεγμονώδη αρθρίτιδα αισθάνονται δυσκαμψία για παρατεταμένες χρονικές περιόδους κυρίως τα πρωινά. Αυτή η δυσκαμψία υποχωρεί σταδιακά με την δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στο τελικό στάδιο οδηγεί σε σταδιακή διάβρωση του χόνδρου όλων των προσβεβλημένων αρθρώσεων προκαλώντας την παραμόρφωσή τους. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει κυρίως τις αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών και τείνει να είναι συμμετρική. Καμία άλλη μορφή αρθρίτιδας δεν είναι συμμετρική.
Άλλες μορφές φλεγμονώδους αρθρίτιδας που σπάνια προσβάλουν το ισχίο είναι:
• Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
• Ουρική αρθρίτιδα (Ποδάγρα)
• Αντιδραστική αρθρίτιδα
• Η ψωριασική αρθρίτιδα
• Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
Ποιά είναι η θεραπεία της αρθρίτιδας?
Η θεραπεία της αρθρίτιδας του γόνατος και ισχίου επικεντρώνεται στη μείωση του πόνου και τη βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης. Στην αρχή είναι συντηρητική και περιλαμβάνει.
1)Έλεγχο του σωματικού βάρους, ,
2)Φάρμακα από το στόμα (ΜΣΑΦ),γλυκοζαμίνες,υαλουρονικό
3) Ενδοαρθρικά εγχύσεις. υαλουρονικού οξέος (χαμηλής η υψηλής ποιότητας )
4)Εγχύσεις με αυτόλογους παράγοντες τα λεγόμενα PRP
5)Εγχύσεις κολλαγόνου
6)Εγχύσεις ενζύμων
7)Προλοθεραπεία
8)Νάρθηκες και φυσικοθεραπεία (ενδυνάμωση,σταθεροποίηση)
Όταν η συντηρητική αγωγή αποτύχει
και ο πόνος αρχίζει να περιορίζει τις συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες και η κίνηση της άρθρωσης μειώνεται σε μεγάλο βαθμό η χειρουργική θεραπεία αποτελεί τη μόνη λύση. Η χειρουργική επέμβαση λέγεται αρθροπλαστική (ολική αρθροπλαστικήή αρθροπλαστική επιφανείας) και περιλαμβάνει την εμφύτευση μιας τεχνητής άρθρωσης (πρόθεση) η οποία αντικαθιστά την φθαρμένη συνήθως με τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας για ταχύτερη ανάρρωση.
*Αθανασάκης Θεόδωρος
Ορθοπαιδικός χειρούργος
Εξειδικεύσεις στις παθήσεις ποδιού και ποδοκνημικής
Εξειδιεκέυσεις στην ορθοπαιδική παιδιών
Clinical fellow scullthess clinic Zurich Swiss
Clinical fellow Balgrist University Hosp Zurich Swiss
Παίδων Αγία Σοφία Β ορθ. Κλινική
Ιατρίο Κνωσσού 236 & Καστέλλι Πεδιάδος
ΤΗΛ 2810 327 988 ΚΑΣΤΕΛΛΙ 28910 29300 ΚΙΝ. 6937 363 880
email.athanasakis8@yahoo.gr