Η τελευταία 15ετία σημαδεύτηκε από πολλές και σημαντικές ανακαλύψεις οι οποίες άλλαξαν ριζικά την πρόγνωση των συγκεκριμένων κακοηθειών - και οι καλές ειδήσεις συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό.

«Για τον καρκίνο του προστάτη η πιο πρόσφατη σημαντική εξέλιξη είναι το εύρημα ότι η χορήγηση χημειοθεραπείας σε πιο πρώιμη φάση απ’ ό,τι μέχρι σήμερα μπορεί να αυξήσει σημαντικά την μέση επιβίωση των πασχόντων από μεταστατική νόσο», λέει ο παθολόγος-ογκολόγος Αριστοτέλης Μπάμιας, αναπληρωτής καθηγητής στην Θεραπευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ερευνητικής Ομάδας Ουρογεννητικού Καρκίνου (ΕΕΟΟΓΕΚ). 

«Μέχρι τώρα χορηγούσαμε χημειοθεραπεία στους ασθενείς όταν είχαν μεταστάσεις ανθεκτικές στην ορμονοθεραπεία, αλλά νεότερες μελέτες έδειξαν ότι η θεραπεία αποδίδει και πριν από την ανάπτυξη της αντοχής, αυξάνοντας την μέση επιβίωση κατά 10 μήνες και φέρνοντάς την κατά μέσο όρο στους 77 μήνες - γεγονός εξαιρετικά σημαντικό για όγκους που έχουν εξαπλωθεί μακριά από τον προστάτη».

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο στους άνδρες και την δεύτερη αιτία θανάτου των ανδρών από καρκίνο στη Δύση. Υπολογίζεται ότι κάθε άνδρας έχει μία στις επτά πιθανότητες να τον εκδηλώσει, με τη συχνότητά του να αυξάνεται κατ’ αναλογίαν με την ηλικία από τα 50 και πάνω.

Όπως εξηγεί ο κ. Μπάμιας, όταν ο καρκινικός όγκος περιορίζεται μέσα στον προστάτη, οι επιλογές είναι τρεις: χειρουργείο (ριζική προστατεκτομή), εξωτερική ακτινοθεραπεία με ορμονοθεραπεία για τρία χρόνια ή βραχυθεραπεία (δηλαδή ακτινοθεραπεία με εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων μέσα στον προστατικό αδένα) και ενεργός παρακολούθηση.

Το ποια από τις τρεις θα επιλεγεί εξαρτάται από το κλινικό στάδιο του καρκίνου (αν δηλαδή ψηλαφάται με δακτυλική εξέταση ή όχι), από το επίπεδο του PSA (συνήθως πάνω από 20 θεωρείται υψηλού κινδύνου να εξελιχθεί ο καρκίνος και έτσι χορηγείται θεραπεία) και από το Gleasonscore (όταν είναι πάνω από 7, ο καρκίνος θεωρείται υψηλού κινδύνου).

«Με βάση αυτά τα τρία κριτήρια συζητάμε με τον άρρωστο αν θα κάνουμε ενεργό παρακολούθηση ή αν θα προχωρήσουμε σε θεραπεία και ποια θα είναι αυτή», λέει. «Με ή χωρίς θεραπεία, πάντως, οι ασθενείς θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούνται με PSA, συνήθως κάθε εξάμηνο αν δεν έχουν κάνει θεραπεία και κάθε τρίμηνο αν έχουν κάνει, και σταδιακά λιγότερο συχνά αν δούμε ότι ο καρκίνος τους δεν εξελίσσεται».

Ο μεταστατικός καρκίνος προστάτη

Η αντιμετώπιση του καρκίνου που εξαπλώνεται εκτός προστάτη (λ.χ. στους λεμφαδένες και στα οστά) είναι εντελώς διαφορετική, με πρώτη θεραπευτική επιλογή την χορήγηση φαρμάκων που καταστέλλουν την παραγωγή των ορμονών του ανδρικού φύλου, κυρίως την τεστοστερόνη.

Ο ανδρογονικός αποκλεισμός, όπως αποκαλείται αυτή τη θεραπεία, είναι απαραίτητος διότι ο καρκίνος του προστάτη στην αρχή εξαρτάται από τις ορμόνες για να αναπτυχθεί και η καταστολή τους σημαίνει ότι χάνει την κινητήριο δύναμή του.

Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν αντοχή στην ορμονοθεραπεία και έτσι χρειάζονται άλλες θεραπείες - όπως τα χημειοθεραπευτικά σκευάσματα δοσιταξέλη και καμπασιταξέλη και τα φάρμακα ενζαλουταμίδη ή αμπιρατερόνη, τα οποία έχουν αντιανδρογονική δράση.

Τώρα, όμως, διαπιστώνεται ότι «η δοσιταξέλη είναι αποτελεσματική και στον ορμονοευαίσθητο καρκίνο προστάτη και δεν αποκλείεται ο συνδυασμός της με τον ανδρογονικό αποκλεισμό να αποτελεί σύντομα συνήθη πρακτική», τονίζει ο κ. Μπάμιας.

Όλα τα προαναφερθέντα φάρμακα επινοήθηκαν και άρχισαν να διατίθενται μετά το 2000, με αποτέλεσμα «να έχουμε πλέον ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο προστάτη οι οποίοι ξεπερνούν τα 10χρόνια επιβίωσης, για να πεθάνουν τελικά από κάτι άλλο, π.χ. από καρδιαγγειακές παθήσεις η άλλα χρόνια νοσήματα», προσθέτει.

Επτά νέα φάρμακα για τον καρκίνο νεφρού

Ελπιδοφόρες είναι οι εξελίξεις και για την αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού, το θεραπευτικό οπλοστάσιο του οποίου έχει εμπλουτισθεί από το 2006 έως σήμερα με επτά νέα φάρμακα (τα sorafenib, sunitinib, bevacizumab, pazopanib, everolimus, temsirolimus και axitinib).

«Η έλευση αυτών των φαρμάκων διπλασίασε την επιβίωση στις μεταστατικές μορφές του και την έφτασε στα 2-2,5 χρόνια κατά μέσον όρο», λέει ο κ. Μπάμιας. «Ωστόσο το φαινόμενο η επιβίωση να ξεπερνά τα 5 έτη δεν αποτελεί την εξαίρεση, όπως συνέβαινε πριν την χρήση των μοντέρνων θεραπειών».

Εντούτοις δεν ανταποκρίνονται όλοι οι ασθενείς στα φάρμακα, ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό που υποτροπιάζουν. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις νέες μελέτες δείχνουν ότι η ανοσοθεραπεία με το φάρμακο nivolumab μπορεί να είναι μία πιθανή επιλογή, καθώς φαίνεται να παρατείνει την επιβίωση συγκρινόμενο με τις μέχρι σήμερα επιλογές. Το φάρμακο αυτό φαίνεται ότι σύντομα θα έχει έγκριση για τον μεταστατικό καρκίνο νεφρού και θα προστεθεί στην θεραπευτική φαρέτρα για το νόσημα αυτό.

Ο καρκίνος του νεφρού είναι ο 12ος πιο συχνός καρκίνος του κόσμου. Το 2012 υπολογίζεται ότι διαγνώσθηκαν 338.000 νέα κρούσματα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας του Καρκίνου (WCRF).

Ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνισή του είναι το κάπνισμα, ενώ άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η χρόνια λήψη ορισμένων αναλγητικών, η πολυκυστική νόσος των νεφρών αλλά και η υπέρταση που φαίνεται ότι αυξάνουν τις πιθανότητες για την ανάπτυξή του.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS), ο καρκίνος του νεφρού συνήθως ανιχνεύεται σε ηλικιωμένους και είναι σπάνιος στις ηλικίες κάτω των 45 ετών, ενώ οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να τον εκδηλώσουν απ’ ό,τι οι γυναίκες (μία στις 49 πιθανότητες έναντι μίας στις 84).