Το Σφεντύλι, κτισμένο σε υψόμετρο 210 μ., αναφέρεται με την ονομασία Sfendigli το 1583 με 78 κατ. (Καστροφύλακας Κ 95).

Η αρχαιότερη μαρτυρία για την ύπαρξη του οικισμού χρονολογείται στο 1577, στον κατάλογο του Fr. Barozzi.

Στην πρώτη τουρκική απογραφή (1671) ο οικισμός (Isfendil) έχει 9 φορολογούμενες χριστιανικές οικογένειες.

Στην απογραφή του 1881 ανήκε στο Δήμο Μοχού, το 1900 αναγράφεται στο Δήμο Λαγκάδας και από το 1920 στον αγροτικό Δήμο Ποταμιών, και στην κοινότητα Ποταμιών από το 1928.

Η ονομασία του οικισμού είναι ανθρωπωνυμική. Το οικογενειακό όνομα Σφενδήλος μαρτυρείται στην Κρήτη και ασφαλώς o πρώτος οικιστής του θα είχε αυτό το όνομα. Στα χρόνια της Βενετοκρατίας ήταν φέουδο της λατινικής επισκοπής Χερσονήσου ήδη από το 1248.

Στην περιοχή της μονής υπήρχαν οικισμοί των οποίων σώζονται τα ερείπια.

Ένας από αυτούς ήταν η Γαληνή, όνομα σωζόμενο σε τοπωνύμιο της περιοχής.

Απογραφή

Την ίδια ώρα όπως έχει επισημανει το CretePlus.gr (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση της ειλημμένης απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Χερσονήσου για δράσεις που θα συμβάλλουν στην προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή του φράγματος Αποσελέμη.

Η μειοδοτική δημοπρασία για αγορά ακινήτων στην Τοπική Κοινότητα Ποταμιών από το Δήμο Χερσονήσου θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 17 Οκτωβρίου στο δημοτικό κατάστημα στις Γούρνες (πρώην Αμερικανική Βάση Γουρνών, από τις 10.00 έως 12.00). Πρόκειται για τη β΄ φάση του διαγωνισμού για αγορά ακινήτων συνολικής έκτασης περίπου 30 στρεμμάτων στην περιοχή βόρεια του οικισμού Σφενδυλίου.

 Επιμέλεια: Κριτσωτάκης Μάνος