Τα Θεοφάνεια γιορτάζονται σε κάθε περιοχή της Ελλάδας, στην Κρήτη όμως οι εορτασμοί είναι ξεχωριστοί.

Ηράκλειο-Λασίθι: Τα «παλικάρια» ή «Φωτοκόλυβα»

Εκτός από τους «βουτηχτάδες» που σπεύδουν ανήμερα των Θεοφανείων στα λιμάνια, στους κολπίσκους, τις λίμνες και τα φράγματα για να «πιάσουν» τον σταυρό υπάρχει και μια σειρά άλλων εθίμων που με τα χρόνια περιορίζονται σε περιοχές και χωριά τόσο του Ηρακλείου όσο και του Λασιθίου.

Πριν από χρόνια την παραμονή των Φώτων που ήταν νηστίσιμη ημέρα οι νοικοκυρές έψηναν τα «παλικάρια» ή τα «Φωτοκόλυβα». Αυτά αποτελούνταν από βραστό σιτάρι που το αναμείγνυαν με καρπούς από ρόδι, σταφίδες, ζάχαρη και μυρωδικά.

Με αυτούς τους καρπούς τάιζαν και τα ζώα την ημέρα εκείνη, χωρίς να ξεχνάνε τα πουλιά, στα οποία έριχναν από τους καρπούς, στις σκεπές των σπιτιών λέγοντας: «Φάτε πουλιά, αγριόπουλα, να συγχωρέστε και να ευχηθείτε στο ζευγά και στο ζευγολάτη».

Τα λευκά περιστέρια στην Αγία Μαρίνα Χανίων

Η γιορτή των Φώτων, τα Θεοφάνεια, γιορτάζονται και στη Δυτική Κρήτη με τον παραδοσιακό τρόπο και τον αγιασμό των υδάτων όπως και σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Ωστόσο, την ημέρα αυτή στην Αγία Μαρίνα Χανίων ο ιερέας μαζί με το σταυρό που ρίχνει στη θάλασσα απελευθερώνει στον ουρανό και δεκάδες λευκά περιστέρια

Κάθε χρόνο την ημέρα των φώτων οι χειμερινοί κολυμβητές στα Χανιά κόβουν την πίτα της Πρωτοχρονιάς και κάνουν τις καθιερωμένες τους βουτιές ενώ αμέσως μετά διασκεδάζουν με παραδοσιακό τρόπο.

Η ευλογία των κουδουνιών

Στη νότια Κρήτη υπάρχει το έθιμο της ευλογίας των κουδουνιών. Έτσι από την παραμονή των Φώτων κτηνοτρόφοι της περιοχής φέρνουν μερικά κουδούνια από το κοπάδι τους στο μοναστήρι.

Εκεί τοποθετούνται κάτω από το σημείο που θα γίνει ο Μεγάλος Αγιασμός. Παραμένουν εκεί όλη τη νύχτα και αγιάζονται ενώ ανήμερα των Φώτων οι κτηνοτρόφοι τα παίρνουν και τα κρεμούν στα ζώα του κοπαδιού τους.

Πρόκειται για ένα έθιμο που μέχρι σήμερα τηρείται σε μικρότερη όμως κλίμακα.

Με τον σταυρό και των βασιλικό στα σπίτια

Παλαιοτέρα, έθιμο που διατηρείται και σήμερα σε κάποια χωριά της ενδοχώρας ήταν να γυρίζει ο παπάς σε όλο το χωριό από πόρτα σε πόρτα και με τον σταυρό και τον βασιλικό να αγιάζει τα σπίτια και τους πιστούς. Τον ακολουθούσαν άτομα του εκκλησιαστικού συμβουλίου οι ψαλτάδες αλλά και κάτοικοι των χωριών.

Από κάθε σπίτι που αγίαζε του έδιναν λάδι, κρασί ελιές και ό,τι άλλο είχε παράγει ο νοικοκύρης ενώ στα περισσότερα σπίτια σταματούσε η πομπή για μια τσικουδιά και ένα κρασί.

Παλαιότερα πολλές νοικοκυρές με το νερό του αγιασμού έπλεναν και τα οικιακά τους σκεύη.

Σήμερα, μπορεί το έθιμο με την όλη πομπή να υπάρχει σε ελάχιστα χωριά, συνεχίζεται όμως ο αγιασμός των σπιτιών απ’ τον ιερέα .

cretapost.gr