Ο Λευτέρης και ο Άγγελος παιδιά της Γ’ και Ε’ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου Γουρνών, ήταν αυτή τη φορά οι νονοί της χελώνας και το όνομα αυτής «Ειρήνη». Η Ειρήνη επέστρεψε υγιής στο φυσικό της περιβάλλον περιτριγυρισμένη από πλήθος παιδιών που ήρθαν για να την αποχαιρετήσουν.

Όπως κάθε φορά έτσι και σήμερα υπήρξε σχετική ενημέρωση του κόσμου που παραβρέθηκε,  από το προσωπικό του Ενυδρείου Κρήτης για τη σημασία αυτών των ζώων στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Διπλάσιες οι φωλιές

Μία απροσδόκητα ευχάριστη περίοδος των προγραμμάτων προστασίας της θαλάσσιας χελώνας caretta caretta έκλεισε για τον σύλλογο «ΑΡΧΕΛΩΝ» με διπλασιασμό των φωλιών στα κομβικά σημεία της Ζακύνθου, της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Όπως έγινε γνωστό, σε ένα πολύ δυναμικό καλοκαίρι, πάνω από 760 εθελοντές, κυρίως από το εξωτερικό αλλά και από την Ελλάδα, παραβρέθηκαν στο πεδίο και στη φροντίδα τραυματισμένων χελωνών, από τα μέσα Μαΐου έως σήμερα συμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

«Είναι αυτοί που στοχεύουν σε μία πιο ευαισθητοποιημένη περιβαλλοντικά κοινωνία, επιδεικνύοντας ότι ο άνθρωπος έχει τη δύναμη και μπορεί να συνυπάρξει αρμονικά με ένα από τα αρχαιότερα είδη στον κόσμο, τις θαλάσσιες χελώνες», αναφέρει η υπεύθυνη εθελοντών του συλλόγου, Χαρά Παπαηλιού. Ανάμεσά τους, οι πρώην εθελοντές ξεπερνούσαν τους 100, γεγονός που αποδεικνύει τη δύναμη και το δέσιμο του συλλόγου με τους ανθρώπους που έχουν περάσει από αυτόν κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών. Παρόλα αυτά οι ανάγκες της χελώνας παραμένουν αυξημένες, καθώς το είδος εξακολουθεί να απειλείται και μαζί με αυτό το θαλάσσιο οικοσύστημα.

Ο σύλλογος «ΑΡΧΕΛΩΝ», ανακοινώνοντας τον απολογισμό για το καλοκαίρι του 2016, ευχαριστεί θερμά τους πολύτιμους εθελοντές του για τη σκληρή δουλειά τους, ακόμα και υπό αυτές τις δύσκολες συνθήκες.

Πώς είναι μία τυπική ημέρα ενός «ήρωα»-εθελοντή στα εν λόγω προγράμματα; Πρωινή παρατήρηση της αναπαραγωγικής δραστηριότητας των θαλασσίων χελωνών, μαγείρεμα μαζί με ιδιαίτερους ανθρώπους, ξεκούραση στην παραλία, ανταλλαγή ιδεών μετά από μία ευχάριστη και δημιουργική ημέρα στο βραδινό ομαδικό γεύμα. Το απόγευμα εμπλουτιζόταν με προετοιμασία και παρουσίαση σε συνεργαζόμενα ξενοδοχεία και φορείς, καθώς και στους περιβαλλοντικούς σταθμούς του συλλόγου, ενώ η μέρα έκλεινε με τη νυχτερινή παρατήρηση θηλυκών χελωνών.

Φέτος, όπως και πέρυσι, καταγράφηκε ανοδική πορεία του αριθμού των συμμετεχόντων εθελοντών (πλήρους και μερικής απασχόλησης). Παρόλα αυτά, οι ανάγκες των προγραμμάτων αυξήθηκαν σε τέτοιο βαθμό, που ο αριθμός των εθελοντών δεν ήταν επαρκής.

Για να εκτιμηθεί η κατάσταση σε πραγματικά γεγονότα, στη Ζάκυνθο η παρατήρηση της συμπεριφοράς των θηλυκών χελωνών κατά τη διάρκεια της νύχτας από έναν ειδικά εκπαιδευμένο εθελοντή επικεφαλής νυχτερινής βάρδιας μπορεί, σε φυσιολογικά επίπεδα, να ήταν τρεις φορές την εβδομάδα. Φέτος, έφτασε τις πέντε με έξι φορές μέσα σε μία εβδομάδα.

Επιπλέον, με πάνω από 3.000 φωλιές στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, οι ήδη υπάρχοντες εθελοντές έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους την κρίσιμη περίοδο του Ιουλίου, συμβάλλοντας με αγνό αλτρουισμό και σθένος στην επίτευξη της ακριβούς καταγραφής όλων των φωλιών. Ακόμα και με ικανοποιητικά νούμερα εθελοντών για την εποχή του Σεπτεμβρίου οι εκσκαφές των φωλιών συνεχίζονταν με έντονους ρυθμούς.

Από την άλλη πλευρά, στην ιδιάζουσα περίπτωση της Κρήτης, όπου οι παραλίες του Ρεθύμνου και Χανίων παρουσιάζουν διάβρωση και ο φυσικός πλούτος της υποβαθμίζεται λόγω της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης, ήταν επιτακτική η ανάγκη περισσότερων Ελλήνων εθελοντών για την ενημέρωση όσο το δυνατόν περισσότερου κόσμου.

Οι υπεύθυνοι των προγραμμάτων, από την πλευρά τους, ήταν σε 24ωρη βάση στην πρώτη γραμμή για να επιβλέπουν την απρόσκοπτη λειτουργία του προγράμματος και να απαντάνε σε κάθε κλήση και έκκληση βοήθειας για την εκθαλάσσωση νεκρών χελωνών και παρακολούθηση φωλιών σε νέες περιοχές στη νότια Ελλάδα.

Όπως σημειώνει ο η κ. Παπαηλιού, «η έμπνευση που δίνουν οι νέοι αυτοί άνθρωποι αποτελεί υποστύλωμα για τον σύλλογο και τροφοδότη ελπίδας για να πηγαίνει μπροστά και να αγωνίζεται συνεχώς για ένα λαμπρότερο μέλλον, για τις χελώνες, για το περιβάλλον και κυρίως για τους ανθρώπους αυτούς που ανιδιοτελώς προσφέρουν τον χρόνο τους σε αυτήν την τόσο μεγάλη προσπάθεια που γίνεται για την προστασία του είδους».

Επιπλέον, εκφράζει ευγνωμοσύνη εκ μέρους του συλλόγου «ΑΡΧΕΛΩΝ» στους υπευθύνους των προγραμμάτων Ζακύνθου, Πελοποννήσου και Κρήτης για την άψογη δουλειά τους, καθώς και για τη μέριμνα της υγείας και ασφάλειας των ανεκτίμητων εθελοντών.

Σύμφωνα με τον σύλλογο, αναγνωρίζοντας, πάνω από όλα, την κούραση, το σθένος, αλλά κυρίως τη σημαντικότητα της εθελοντικής εργασίας, γίνεται έκκληση για περισσότερους εθελοντές που θα δομήσουν τα προγράμματα του πεδίου την ερχόμενη περίοδο ωοτοκίας. Η συμμετοχή τους είναι ζωτικής σημασίας, καθώς είναι αυτοί οι άνθρωποι που συλλέγουν τα δεδομένα φωλεοποίησης, προστατεύουν και φροντίζουν τις χελώνες, τις φωλιές και τους νεοσσούς και περιθάλπουν τις τραυματισμένες χελώνες, ενημερώνουν τον κόσμο και αποπνέουν όραμα για ένα καλύτερο μέλλον.

Οι χελώνες

Η θαλάσσια χελώνα καρέτα (Caretta caretta) είναι είδος θαλάσσιας χελώνας με παγκόσμια κατανομή. Ανήκει στην οικογένεια των χελωνιίδων. Οι χελώνες κατά μέσο όρο έχουν μήκος 90 cm όταν αναπτυχθούν πλήρως, αν και έχουν βρεθεί και μεγαλύτερα άτομα μήκους έως 280 cm. Η ενήλικη χελώνα ζυγίζει περίπου 135 kg, με τις μεγαλύτερες να ζυγίζουν περισσότερο από 450 kg. Το χρώμα του δέρματος κυμαίνεται από κίτρινο έως καστανό και το κέλυφος είναι συνήθως κοκκινωπό-καφέ. Δεν είναι ορατές εξωτερικές διαφορές ως προς το φύλο μέχρις ότου η χελώνα ενηλικιωθεί. Η πιο προφανής διαφορά είναι ότι τα ενήλικα αρσενικά έχουν πιο χοντρές ουρές και μικρότερο πλάστρο από τα θηλυκά.

Η θαλάσσια χελώνα απαντά στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό, καθώς επίσης και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της σε θαλασσινό νερό και εκβολές, με τα θηλυκά να βγαίνουν για λίγο στην ξηρά για να γεννήσουν τα αυγά. Έχει χαμηλό ρυθμό αναπαραγωγής τους: τα θηλυκά γεννούν κατά μέσο όρο τέσσερις ομάδες αυγών και στη συνέχεια μένουν ανενεργές και δεν ξανάωοτοκούν για δύο έως τρία έτη. Φθάνει στη σεξουαλική ωριμότητα σε ηλικία 17-33 ετών και έχει διάρκεια ζωής 47-67 χρόνια. 

Η καρέτα είναι παμφάγο ζώο και τρέφεται κυρίως με ασπόνδυλα του βυθού. Τα μεγάλα και ισχυρά σαγόνια της χρησιμεύουν ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για να κομματιάσει το θήραμά του. Τα μικρά έχουν πολυάριθμους εχθρούς: τα αυγά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε χερσαίους θηρευτές. Μόλις οι χελώνες ενηλικιωθούν, το μεγάλο μέγεθός τους έχει ως αποτέλεσμα μόνο μεγάλα θαλάσσια ζώα, όπως οι καρχαρίες, να τις κυνηγούν.