Ξεναγός μας με πολύ υψηλό επίπεδο γνώσης, ευγενής και ακούραστη στην παροχή πληροφοριών - η συγγραφέας εξαιρετικών έργων που αναφέρονται στην Μινωική περίοδο - κ. Αθηνά Κυριακάκη-Σφακάκη.

Η Πρόεδρος του Δικτύου Σκεύω Μπιζιώτη σχολίασε:  “αισθάνεται κανείς δέος αν αναλογιστεί το παρελθόν, την ιστορία του νησιού μας – έχομε κάτι καλύτερο εμείς σήμερα; Μπορεί οι κάτοικοι της εποχής εκείνης να ζούσαν λιγότερο ενδεχομένως, όμως διέθεταν ένα επίπεδο αναλογικά που δεν είχε να ζηλέψει σε τίποτα, από αυτό που ζούμε εμείς σήμερα. Συχνά αναρωτιέμαι τι σημαίνει η λέξη  πρόοδος”

Στην εκτενή ξενάγηση της η κ. Αθηνά Κυριακάκη-Σφακάκη ανέφερε τα παρακάτω:  

       Ελεύθερνα.                                                                                                                                                        

 Η πόλη κατοικήθηκε  από την Μινωική εποχή .Οι ανασκαφές  υπό τον καθηγητή Νικ. Σταμπολίδη  τα 

τελευταία  35 χρόνια  έφεραν στο φως την νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας. Σε  έκταση  1500 μ2, εικονοποιούνται

 όλες  οι ταφικές πρακτικές έτσι όπως αναφέρει ο Όμηρος. Ενταφιασμοί, ενχυντρισμοί και πυρές.                                                                                                 

  ---Πυρές των πολεμιστών .Πυρές αξιώνονταν και οι εγκυμονούσες γυναίκες που πέθαιναν κατά τον τοκετό. 

Τοκετός και  μάχη, δοκιμασίες που εξισώνονται κατά τον Όμηρο.                                                                 

--Ο διροτομςημένος, άκαφτος και ακτέριστος αιχμάλωτος, έξω από την πυρά του πολεμιστή, η αλήθεια της 

 ραψωδίας Ψ της  Ιλιάδας .

Οι ομάδες ανασκαφών  των καθηγητών Θέμελη, και Καλπαξή, έχουν φέρει στο φως τμήματα της πόλης και ευρήματα ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά .

Στο Μουσείο της Ελεύθερνας 

εκτίθενται ευρήματα από όλους τους  μέχρι σήμερα ανασκαφέντες χώρους. Η αίθουσα Α του Μουσείου εκτίθενται αγγεία, αγάλματα, επιγραφές, όπλα, εργαλεία, ειδώλια, από πηλό, λίθο, μέταλλα, φαγεντιανή, ελεφαντόδοντο  κ.α.  που παρουσιάζουν την διαχρονική δημόσια (πολιτική, θρησκευτική, κοινωνική )  και ιδιωτική ζωή στην Ελεύθερνα.  Εδώ υπάρχουν και εισηγμένα αντικείμενα από άλλες πόλεις της Κρήτης ή μακρινότερες περιοχές.  Στην αίθουσα Β αναπτύσσεται  η θρησκευτική και λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα, από την Πρώιμη εποχή του Σιδήρου έως και τα Βυζαντινά χρόνια. Στην Τρίτη αίθουσα έχουμε μόνο ευρήματα από τις ανασκαφές στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, όπου  εικονογραφούνται  περιγραφές από τον Όμηρο,  που αφορούν το τελετουργικό τυπικό  των ταφικών πυρών (καύσεων) , όπως περιγράφονται  στην Ιλιάδα  (κυρίως στη  ραψωδία ψ, ταφική πυρά Πατρόκλου) . Επίσης  τα ευρήματα σχετίζονται με την ομηρική  δίαιτα  και την κοινωνία της εποχής την ηρωική.  Η « Κόρη της Ελεύθερνας»  που συγγενεύει με το άγαλμα,  τη διάσημη « Κυρία της Ωσέρ» που βρίσκεται σήμερα στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι .  Σύμβολα  του μουσείου είναι  μια ασπίδα και  η θεά  μέλισσα , όπως παριστάνεται πάνω σε κόσμημα του 7 ου αιώνα χρυσό, που βρέθηκε  στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας. H μέλισσα παριστάνεται στο πάνω μέρος  ως γυναικεία μορφή με τα χέρια στο στήθος και στο κάτω μέρος  ως έντομο με μεγάλα φτερά , που κοσμούνται με στιγμωτά άνθη. Κατά την  μυθολογική εκδοχή, οι μέλισσες έθρεψαν μαζί με την Αμάλθεια το  νήπιο Δία στο Ιδαίον Αντρον.

Αρκάδι.                                                                                                                                          

 Η ιστορική Μονή, στην οποία ο Ελληνισμός και ο Χριστιανισμός , ο πολιτισμός και η θρησκευτικότητα  σε διαχρονικό εναγκαλισμό  συγκλονίζουν. 1866 το  ολοκαύτωμα που διεθνοποίησε  τον αγώνα των Κρητικών για την ελευθερία.                                                               

Το 2016, σήμερα, 150 χρόνια μετά το ολοκαύτωμα  το Αρκάδι σηματοδοτεί, και ανασαίνει. Το φρουριακής  κατασκευής κτιριακό συγκρότημα της Μονής, παραμένει εντυπωσιακό και μεγαλοπρεπές. Στο καθολικό της Μονής, στον δυτικό τοίχο εμφανή παραμένουν τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του  κρητικού μπαρόκ, του κλασικού του αναγεννησιακού και του Γοτθικού ρυθμού. Τόσο στο κλίτος της Μεταμορφώσεως  όσο και στο κλίτος των ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης, οι  ιστορηθείσες εικόνες από τον ‘’μη ζωγράφο’’ επίσκοπο Καστρινογιαννάκη,  με τα έγκλειστα μηνύματα  του Επισκόπου  προσελκύουν προσοχή και  συλλογισμούς. Οι εικόνες  του Ιωάννη Σταθάκη εντυπωσιάζουν. Ο άμβωνας , οι θέσεις των Δεσποτικών εικόνων η εφέστια  εικόνα των ισαποστόλων, στοιχεία μοναδικότητας  εις ότι αφορά  την τυπική διάταξη και λειτουργία. 

 Δεν μπορεί να παραληφθεί η πλειάδα  των ιστορικών, αρχαιολογικών ,μυθολογικών και φυσιοκρατικών πληροφοριών που  γενναιόδωρα η κρητική φύση, η ζωή και η ιστορία  χαρίζουν  στους περιηγητές των διανυθέντων  περιοχών.