Γράφει η Μαρίνα Μπούκη*

 Πρέπει όμως να ξέρουμε πως άλλο Μαθησιακές Δυσκολίες και άλλο δυσκολίες μάθησης. Για να μπορέσουμε, φυσικά,  να κάνουμε το διαχωρισμό θα πρέπει να ξέρουμε τα χαρακτηριστικά των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών. Σκοπός λοιπόν αυτού του άρθρου είναι να ενημερώσουμε για τα χαρακτηριστικά αυτά και να δούμε τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που ένα παιδί παρουσιάζει κάποια από αυτά. Ο διαχωρισμός θα γίνει με βάση τους τομείς στους οποίους εντοπίζονται οι δυσκολίες αλλά και τις επιπτώσεις που έχουν στην απόκτηση ακαδημαϊκών δεξιοτήτων. 

Ξεκινώντας με έναν ορισμό πρέπει να γνωρίζουμε πως όταν μιλάμε για Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες αναφερόμαστε στη δυσκολία που αντιμετωπίζουν κάποια παιδιά στην εκμάθηση και χρήση ακαδημαϊκών δεξιοτήτων, ενώ αυτές που κατακτούνται είναι ποσοτικά και ποιοτικά χαμηλότερες από αυτές που αναμένουμε για την ηλικία του παιδιού. Οι Μαθησιακές Δυσκολίες ξεκινούν στη σχολική ηλικία αλλά ενδέχεται να μη γίνουν αντιληπτές μέχρι οι ακαδημαϊκές  δεξιότητες που απαιτούνται να υπερβαίνουν τις δυνατότητες του παιδιού. 

Ανάλογα με τον τομέα στον οποίο εντοπίζεται η βλάβη, χωρίζονται σε: 

• Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στην ανάγνωση

• Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στο γραπτό λόγο, και

• Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία στα μαθηματικά 

Προχωρώντας θα δούμε τα χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες ανάλογα με τους τομείς στους οποίους το παιδί δυσκολεύεται. 

Για να δούμε λοιπόν αναλυτικά:

Δυσκολίες στην ακουστική επεξεργασία

Ένα παιδί με τέτοιου είδους δυσκολία μπερδεύει τη σειρά των ήχων σε όμοιες ακουστικά λέξεις, δυσκολεύεται να ακούσει και να επεξεργαστεί τους ήχους της γλώσσας αλλά και να ενώσει ήχους σε συλλαβές και έπειτα σε λέξεις. Έτσι, θα δυσκολευτεί στην εκμάθηση της γραφής και ακόμα και όταν καταφέρει να ενώνει τους ήχους για να σχηματίσει λέξεις ίσως κάνει λάθη στους ήχους που θα επιλέγει. Για παράδειγμα αν το παιδί δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα σε «Φ-Θ» ενδεχομένως αντί για «θέλω» να γράφει «φέλω».  

Δυσκολίες στην οπτική επεξεργασία

Εδώ εντοπίζονται προβλήματα τα οποία επηρεάζουν την ικανότητα ανάγνωσης καθώς το παιδί δεν μπορεί να αντιληφθεί τα χαρακτηριστικά και τη μορφή των γραμμάτων, να συγκρατήσει εικόνες γραμμάτων και λέξεων που μοιάζουν αλλά και να ακολουθήσει ένα αντικείμενο στο χώρο. Συνεπώς όταν θα κληθεί να διαβάσει ίσως κάνει λάθη σε γράμματα, ολόκληρες λέξεις ή να μην μπορεί να ακολουθήσει το μάτι του τη σειρά του κειμένου.

Δυσκολίες αυτοματισμού

Οι δυσκολίες αυτοματισμού είναι ιδιαίτερα σημαντικές καθώς το παιδί δεν μπορεί να ακούσει και να κρατήσει ταυτόχρονα σημειώσεις στο σχολείο και δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ταυτόχρονα στο περιεχόμενο και στην ορθογραφία αυτού που γράφει. Έτσι, πέρα από τα προβλήματα που δημιουργούνται στη γραφή, το παιδί δεν μπορεί να ακολουθήσει το ρυθμό της διδασκαλίας μέσα στην τάξη με αποτέλεσμα να έχει κενά.

Δυσκολίες στη φωνολογική επεξεργασία

Ένα παιδί με δυσκολίες στη φωνολογική επεξεργασία δεν μπορεί εύκολα να κατακτήσει τη φωνολογική δομή της γλώσσας, δυσκολεύεται στη συλλαβική και φωνημική επεξεργασία, ανάλυση και σύνθεση των λέξεων, δεν μπορεί εύκολα να ανατρέψει και να δημιουργήσει μια νέα λέξη ενώ μπορεί να δυσκολεύεται και στην αναγνώριση λέξεων που μοιάζουν ή διαφέρουν σε μια συλλαβή. Καθώς η ικανότητα φωνολογικής επεξεργασίας είναι απαραίτητη για την κατάκτηση των δεξιοτήτων γραφής και ανάγνωσης καταλαβαίνουμε ότι σε αυτούς τους τομείς θα εντοπίζονται και οι ανάλογες δυσκολίες. 

Δυσκολίες στις μεταγνωστικές δεξιότητες

Το παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες σε αυτό το κομμάτι δεν μπορεί να προσλάβει τις πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο που πρέπει να διαβάσει και να μάθει, δυσκολεύεται στην περαιτέρω επεξεργασία και αφομοίωση των πληροφοριών, δεν μπορεί να οργανώσει τη μαθησιακή του προσπάθεια και να ρυθμίσει τον τρόπο προσέγγισης του κειμένου ενώ δεν μπορεί και να συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να μάθει. 

Δυσκολίες σε κινητικές δεξιότητες 

Οι δυσκολίες που εντοπίζονται εδώ αφορούν στον ελλιπή συντονισμό κινήσεων, στην κινητική αδεξιότητα αλλά και σε προβλήματα λεπτής και αδρής κινητικότητας. Αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα το παιδί να δυσκολεύεται να σχηματίσει και να γράψει με σωστή φορά τα γράμματα.

Δυσκολίες στη μνήμη

Ίσως ο πιο κρίσιμος τομέας στον οποίο αντιμετωπίζουν αδυναμία είναι η μνήμη, που είναι υπεύθυνη για την ύπαρξη πολλών από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, καθώς 

 Υπάρχει περιορισμένη χωρητικότητα

 Η χρήση στρατηγικών εσωτερικής επανάληψης και οργάνωσης είναι φτωχή

 Υπάρχει αδυναμία αυτο-ελέγχου για την κινητοποίηση της αποθήκευσης και της ανάκλησης

 Γίνεται λιγότερο εξαντλητική αναζήτηση της πληροφορίας με αποτέλεσμα τη δυσκολία στο χειρισμό της μακρόχρονης μνήμης

 Η ικανότητα εργαζόμενης μνήμης είναι μικρότερη

 Υπάρχουν δυσκολίες με την ακολουθία ανάκλησης φωνημάτων, γραμμάτων, πραγματικών λέξεων και ψευδολέξεων

Εάν λοιπόν εντοπίσετε είτε εσείς είτε η δασκάλα του παιδιού κάποια από τα παραπάνω θα πρέπει να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ώστε να δει αν όντως το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες και να σας κατευθύνει ως προς τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν. 

Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός πως οι μαθησιακές δυσκολίες έχουν αντίκτυπο στην ψυχολογία και τη συμπεριφορά του παιδιού και γι’ αυτό χρειάζεται να γίνει άμεση παρέμβαση εάν εντοπιστούν. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το οδηγούν πολλές φορές σε ξεσπάσματα θυμού, αδιαφορία για την σχολική του επίδοση και, το πιο σημαντικό, χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έτσι πέρα από την παρέμβαση στο μαθησιακό κομμάτι είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνουμε το παιδί σε δραστηριότητες στις οποίες έχει επιτυχία, να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει τα ταλέντα του και να μην υπερτονίζουμε τις αδυναμίες του.  Με αυτό τον τρόπο θα το αποφορτίσουμε και θα το κάνουμε ενδεχομένως να αποκτήσει ενδιαφέρον και για το σχολείο, αν σταματήσει να το βλέπει σαν μέσο πίεσης και συνεχόμενης απογοήτευσης. 

Μην ξεχνάμε πως η έγκαιρη παρέμβαση, σε όλους φυσικά τους τομείς, φέρνει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα και κάνει πιο εύκολη τη ζωή του παιδιού μας! 

*Η Μαρίνα Μπούκη είναι λογοθεραπεύτρια

Διεύθυνση: Κωνσταντινίδη 17, Τρία Πεύκα, Ηράκλειο Κρήτης

www.logomperdemata.gr

Τηλ επικοινωνίας: 2810233489