Του Κωνσταντίνου Φεργαδάκη 

Κάνοντας μια απλή καθημερινή βόλτα στους δρόμους της χώρας μας, ελάχιστες είναι σίγουρα οι φορές που έχουμε δει κάποιο άτομο με αναπηρικό αμαξίδιο να συνοδεύεται από κάποιον δικό του και ακόμη λιγότερες οι φορές που έχουμε δει κάποιον να κινείται μόνος του. Τον προβληματισμό μας για το παραπάνω ερώτημα έρχεται να εδραιώσει η πλήρης έλλειψη ραμπών στα καταστήματα και σε δημόσιους χώρους, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα πρόσβασης στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ως εκ τούτου, δεν θα μας φανεί καθόλου περίεργο αν κάποιος τουρίστας χαρακτηρίσει τη χώρα μας ως τη χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό ΑμΕΑ στην Ευρώπη και γιατί όχι, παγκοσμίως. 

Στις 3 Μαΐου 2008 τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών μαζί με το αντίστοιχο Πρωτόκολλο για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, την οποία έχει συνυπογράψει η ΕΕ. Βασικό πυρήνα της Σύμβασης αυτής αποτελεί η πλήρης εξασφάλιση ίσων απολαβών όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους τους πολίτες και αναγνωρίζει την αναπηρία όχι μόνο ως ζήτημα κοινωνικής πρόνοιας αλλά και ως ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων με νομική βάση. Επιπλέον, έχει σαν βασικό στόχο την ομαλή ένταξη των ατόμων αυτών σχεδόν σε οποιοδήποτε εργασιακό περιβάλλον και γενικότερα στην κοινωνία ως ισότιμα μέλη. 

Παράλληλα, μέσω διαρθρωτικών ταμείων και ενός προγράμματος χρηματοδότησης -PROGRESS- που δημιουργήθηκε το 2007, υποστηρίζονται όλες οι απαραίτητες τροποποιήσεις που οφείλει κάθε κράτος να κάνει έτσι ώστε να αποτελεί υγιές τόπο διαβίωσης όλων των πολιτών. Παρότι λοιπόν οι προϋποθέσεις για την δημιουργία ενός κράτους πρόνοιας υπάρχουν, ελάχιστα είναι τα σημεία που κάποιος μπορεί να διακρίνει την ύπαρξή τους. Οι υποδομές που διαθέτει η χώρα μας για την ικανοποίηση των αναγκών αυτής την μερίδας ανθρώπων είναι εξαιρετικά ντροπιαστικές, καθώς οι δυνατότητες πρόσβασης για όλους σε χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης ωχριούν μπροστά σε εκείνες των ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Ελάχιστα καταστήματα διαθέτουν βοηθητικές ράμπες, απορρίπτοντας έτσι απλόχερα όλους όσους κινούνται με αναπηρικό αμαξίδιο. Αμέτρητες δημόσιες υπηρεσίες έχουν πρόσβαση μόνο με σκαλοπάτια, μειώνοντας ακόμη περισσότερο το φάσμα των δραστηριοτήτων που μπορεί να κάνει ένα άτομο με ειδικές ανάγκες, όπως για παράδειγμα η αποπληρωμή ενός λογαριασμού. Ακόμη όμως κι αν όλες οι παραπάνω διακρίσεις είχαν εξαλειφθεί, το οξύτατο αυτό πρόβλημα δεν θα σταματούσε να υπάρχει. Περπατώντας στους δρόμους της πόλης μου διαπίστωσα οτι όντας αρτιμελής, δυσκολευόμουν ιδιαιτέρως να περπατήσω σε πολλά σημεία της. Ρωγμές στα πεζοδρόμια, κακοφτιαγμένα σημεία του δρόμου, μηχανάκια παρκαρισμένα παντού, σακούλες και κάδοι σκουπιδιών έκαναν ιδιαίτερα δύσκολη την πρόσβαση σε αρκετά σημεία. 

Ο οδηγός όδευσης τυφλών σε πάρα πολλά σημεία των πεζοδρομίων έχει αλλοιωθεί, ενώ δεν είναι λίγα εκείνα που δεν διαθέτουν καν! Και προφανώς, ναυαρχίδα του προβλήματος δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο από την συμπεριφορά των οδηγών, πράγμα το οποίο με εξόργισε περισσότερο από όλα. Απαλλαγμένοι από κάθε είδος καθωσπρεπισμού οι οδηγοί, παρκάρουν ασύστολα τα οχήματά τους σε θέσεις για ΑμΕΑ κάνοντας τη ζωή των ανθρώπων αυτών ακόμη πιο δύσκολη ακόμη και στην περίπτωση που θέλουν να βγουν μια βόλτα έξω. Σε μια τέτοια κοινωνία λοιπόν είναι απολύτως φυσιολογικό να αναρωτιόμαστε αν υπάρχουν άτομα με ειδικές ανάγκες, αφού σπανίως τους βλέπουμε. Και προφανώς ο σιδερένιος φράχτης της λογικής μας μάς οδηγεί στο συμπέρασμα του ότι εφόσον δεν τους βλέπουμε, άρα δεν υπάρχουν. Πως όμως να τους δούμε; Που να τους δούμε; Τους αφήνουμε να βγουν έξω; Ζούμε σε μια χώρα με ελάχιστες προδιαγραφές για την βιωσιμότητα τέτοιων ανθρώπων στο κοινωνικό σύνολο, αρνούμενοι κατηγορηματικά να κάνουμε κάτι έτσι ώστε να βοηθήσουμε. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν ανάμεσά μας στερούμενοι βασικών απολαύσεων και δικαιωμάτων που επειδή εμείς έχουμε, ελάχιστα μας αφορά αν θα τις έχουν και εκείνοι. Ακόμη και αυτός ο διαχωρισμός τους ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας μας είναι μεγάλο σφάλμα.

Σε ένα ορθά δομημένο κράτος πρόνοιας, η διαφορές ενός μύωπα κι ενός ατόμου με κινητικά προβλήματα, περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στον τρόπο και στο μέσο που αντιμετωπίζει ο καθένας το πρόβλημά του. Στην Ελλάδα τα ΑμΕΑ αποτελούν το 10% του πληθυσμού. Από την πρώτη στιγμή που θα βγουν από το σπίτι τους έχουν να αντιμετωπίσουν μια στοίβα προβλημάτων, τα οποία ολοένα και περισσότερα γίνονται. Η τήρηση των κανόνων για τα άτομα με ειδικές ανάγκες λάμπει δια της απουσίας της και η κοινωνία μας εξακολουθεί να αδρανεί. Ας σκεφτούμε λίγο καλύτερα τον τρόπο εφαρμογής της δημοκρατίας και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε πως δε χρειάζεται να χάσουμε το πορτοφόλι μας για να να καταλάβουμε πως υπάρχουν κλέφτες...