Στις τράπεζες περνάει η πρωτοβουλία των κινήσεων για την εξυγίανση υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, με βάση το νέο νομοσχέδιο για την προπτωχευτική διαδικασία, το γνωστό δηλαδή άρθρο 99, που δόθηκε την εβδομάδα που μας πέρασε σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Το νέο πλαίσιο, που επιτρέπει στις τράπεζες όχι μόνο να καταθέσουν οι ίδιες αίτηση για την υπαγωγή μιας επιχείρησης στην προπτωχευτική διαδικασία αλλά και να την αναλάβουν χωρίς τη συναίνεση των παλαιών μετόχων, θα αποτελέσει ουσιαστικά το μαστίγιο στην προσπάθεια εξυγίανσης των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων. Το καρότο θα είναι ο νόμος για τον εξωδικαστικό μηχανισμό που έχει επεξεργαστεί το υπουργείο Οικονομίας και επιτρέπει τη ρύθμιση των χρεών τόσο προς τις τράπεζες όσο και προς το Δημόσιο ύστερα από «κούρεμα».

Και τα δύο νομοσχέδια αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων με τους θεσμούς, οι οποίες θα πρέπει να οριστικοποιηθούν αυτή την εβδομάδα, προκειμένου να έρθουν προς ψήφιση στη Βουλή στα τέλη Οκτωβρίου.

Σε κάθε περίπτωση και οι δύο νόμοι θα στοχεύουν στη διάσωση βιώσιμων επιχειρήσεων, αφού σε ό,τι αφορά τον εξωδικαστικό μηχανισμό, τα κριτήρια, δηλαδή οι αριθμοδείκτες βάσει των οποίων θα αξιολογείται η βιωσιμότητα της επιχείρησης, θα «εξοβελίζουν» από το σύστημα εκείνες τις επιχειρήσεις που ακόμη και μετά το «κούρεμα» δεν θα μπορούν να επιβιώσουν, τραβώντας τους ουσιαστικά την πρίζα. Αντίστοιχα, στην εξυγίανση μιας επιχείρησης θα στοχεύει και η προπτωχευτική διαδικασία, με τη διαφορά ότι πλέον τη σκυτάλη των αποφάσεων θα παίρνουν οι τράπεζες, παρακάμπτοντας τους μη συνεργάσιμους μετόχους.

Δύο αλλαγές

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το πλαίσιο της προπτωχευτικής διαδικασίας, ο νέος κώδικας που τροποποιεί το άρθρο 99 προβλέπει δύο σημαντικές αλλαγές.

• Η πρώτη αλλαγή είναι ότι η όλη διαδικασία, που μέχρι σήμερα εξελισσόταν σε δύο στάδια, συμπυκνώνεται πλέον σε ένα. Ετσι ενώ με τον προηγούμενο κώδικα μπορούσε ο οφειλέτης να ανοίξει τη διαδικασία προστασίας καταθέτοντας αίτηση και επιδιώκοντας στη συνέχεια να εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών, π.χ. περίπτωση Μαρινόπουλου, πλέον η όλη διαδικασία προϋποθέτει την κατάθεση της αίτησης αφού προηγουμένως έχει εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη τους. Με τον τρόπο αυτό η προπτωχευτική διαδικασία γίνεται πιο ασφυκτική, αφού η επιχείρηση που επιδιώκει να ενταχθεί στο ευνοϊκό καθεστώς εξυγίανσης θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα, επιτυγχάνοντας μια συμφωνία σε σύντομο χρονικό διάστημα και πριν βρεθεί σε παύση πληρωμών.

• Η δεύτερη και επίσης ουσιαστική αλλαγή είναι η δυνατότητα των πιστωτών να καταθέσουν την αίτηση εξυγίανσης της υπερχρεωμένης επιχείρησης και να επικυρώσουν τη συμφωνία χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη. Πρόκειται για το μοντέλο που έχει υιοθετηθεί σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, αλλά και η Αγγλία, και φέρει τη σύμφωνη γνώμη του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αλλά και των θεσμών, που πιέζουν προς την κατεύθυνση της οριστικής αντιμετώπισης του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων.

Με τον τρόπο αυτό οι τράπεζες, και εφόσον κατέχουν το 60% του χρέους και το 40% των εμπράγματων ή με ειδικό προνόμιο απαιτήσεων, παίρνουν την πρωτοβουλία των κινήσεων και μπορούν να εξοστρακίσουν τους παλιούς μετόχους. Αναγκαία προϋπόθεση είναι ο οφειλέτης να βρίσκεται κατά τον χρόνο σύναψης της συμφωνίας σε παύση πληρωμών.

Οι μη συνεργάσιμοι

Ειδική πρόβλεψη περιλαμβάνει άλλωστε ο νέος πτωχευτικός κώδικας για την περίπτωση μη συνεργάσιμων μετόχων, ειδικά όταν η εκπλήρωση ορισμένων όρων της συμφωνίας εξυγίανσης απαιτεί απόφαση της γενικής συνέλευσης. Οπως χαρακτηριστικά προβλέπει, «αν ένας ή περισσότεροι μέτοχοι ή εταίροι ΕΠΕ δηλώνουν ότι δεν θα παραστούν στη γενική συνέλευση ή δεν θα υπερψηφίσουν την αντίστοιχη απόφαση, το πτωχευτικό δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι η άρνηση είναι καταχρηστική, δικάζοντας με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων και μετά από αίτηση του οφειλέτη ή πιστωτή να διορίσει ειδικό εκπρόσωπο, που θα μπορεί να συγκαλέσει γενική συνέλευση και να ασκήσει το δικαίωμα παράστασης και ψήφου αντί των μετόχων ή των εταίρων».

Το άρθρο 99 αλλάζει έτσι στόχευση και επιδιώκει να θεραπεύσει τα καταχρηστικά φαινόμενα που υπήρξαν στο παρελθόν από πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες, θέλοντας να κερδίσουν χρόνο και να αποφύγουν τα αναγκαστικά μέτρα, κατέθεταν αίτηση ένταξης στον νόμο χωρίς ουσιαστικά ο στόχος της εξυγίανσης να επιτευχθεί. Τα κλειδιά της εξυγίανσης παίρνουν πλέον οι τράπεζες οι οποίες μπορούν να αναθέσουν την εξυγίανση της επιχείρησης σε τρίτο είτε μέσω σύμβασης εκμίσθωσης είτε μέσω σύμβασης διαχείρισης ή να πουλήσουν την επιχείρηση σε νέο αγοραστή στο σύνολό της ή κομμάτι κομμάτι.

Δεύτερη ευκαιρία

Οι συνεργάσιμοι μέτοχοι θα έχουν δεύτερη ευκαιρία, έτσι ώστε εάν επιθυμούν, να δοκιμαστούν εκ νέου σε μια επιχειρηματική δραστηριότητα, σύμφωνα με τον νέο πτωχευτικό κώδικα, που επιτρέπει την απαλλαγή από τα χρέη τους, δύο χρόνια μετά την κήρυξη της πτώχευσης. Το πτωχευτικό δικαστήριο μπορεί να αποφαίνεται για την απαλλαγή δύο χρόνια μετά την κήρυξη της πτώχευσης ή νωρίτερα –εάν η πτώχευση ολοκληρώθηκε νωρίτερα– με την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης α) επιδεικνύει καλή πίστη τόσο κατά την κήρυξη της πτώχευσης όσο και κατά τη διάρκειά της, β) είναι συνεργάσιμος με τα όργανα της πτώχευσης, γ) η πτώχευση δεν οφείλεται σε δόλιες ενέργειές του και δ) δεν έχει καταδικαστεί για κακουργηματική πράξη. Αν ο οφειλέτης κηρυχθεί «συγγνωστός», σύμφωνα με τη νομική ορολογία, δηλαδή άξιος συγχώρεσης, παύουν οι στερήσεις από δικαιώματα που ήταν συνέπειες της πτώχευσης.