«“Σαράντα χρόνια προσπαθώ να καλλιεργήσω αυτό τον τόπο και δεν φυτρώνουν ούτε πέτρες! Χάνεις τον καιρό σου!”, ήταν τα πρώτα λόγια ενός γείτονα, όταν ήρθα στην περιοχή πριν από 7 χρόνια για να δουλέψω τη γη», θα πει η Αννα Μορδεχάι από το Περιβόλι στη Βάρη, μία επιχείρηση που στοχεύει να «φέρει τους αστούς πιο κοντά στη φύση», όπως εξηγεί.

Πώς κατάφερε να μετατρέψει ένα έδαφος άγονο σε μία σύγχρονη όαση; «Εφαρμόζοντας τις αρχές της Περμακουλτούρας, η οποία δεν σου λέει πώς να καλλιεργήσεις αλλά πώς πρέπει να σκέφτεσαι και να οργανώνεις τη λειτουργία σου, ώστε να δρας σύμφωνα με τη φύση, υιοθετώντας τις αρχές της αειφορίας. Η φύση είναι ξεκάθαρα το αφεντικό. Αντί να της εναντιωνόμαστε, παρατηρούμε τα μοτίβα της και προσπαθούμε να τα αναπαράξουμε – σαν να ανεβαίνεις σε μία σανίδα του surf και αφήνεσαι να σε οδηγήσει το ρεύμα». Ηγετικές φυσιογνωμίες στον χώρο της Περμακουλτούρας, οι Perrine και Charles Herve’ – Gruyer, αγρότες και εκπαιδευτές μαζί, μεγαλώνουν τα 4 παιδιά τους στη Φάρμα του Μπεκ Ελουέν, στη Νορμανδία. Η σχέση τους με τον χώρο της γεωργίας ανύπαρκτη, καθώς η μεν Perrine έκανε καριέρα ως νομικός σύμβουλος διεθνών επιχειρήσεων στην Ασία, ο δε Charles, ήταν παιδαγωγός και ναυτικός – για πάνω από 20 χρόνια ταξίδευε ανά τον κόσμο με ωκεανογραφικό σκάφος, δημιουργώντας ντοκιμαντέρ και γράφοντας βιβλία για τη φύση. «Η Perrine κι εγώ θέλαμε να τρέφουμε την οικογένειά μας με υγιεινά και ζωντανά προϊόντα, καλλιεργημένα με αγάπη από τα χέρια μας. Γίναμε αγρότες. Οι πηγές έμπνευσής μας προέρχονται από τους αυτόχθονες λαούς, τους αγρότες του παρελθόντος αλλά και από τις τελευταίες προόδους στον τομέα της φυσικής γεωργίας. Η Περμακουλτούρα, επάνω στην οποία έχει σχεδιαστεί η φάρμα μας, είναι σαν μία έξυπνη εργαλειοθήκη, που επιτρέπει να αναπτυχθούν τρόποι ζωής, με σεβασμό τόσο στη γη όσο και στους κατοίκους της», γράφει ο Charles στο βιβλίο τους «Περμακουλτούρα» (εκδ. Καπόν) με τη στήριξη του World Human Forum. 

Το πρόβλημα γίνεται λύση «Αναζητούσαμε μια ζωή με νόημα, ποιότητα και αυτάρκεια», θα πει η Perrine, εξηγώντας πως «τίποτε δεν ήταν προϊόν της φαντασίας μας: εμπνευστήκαμε από τις γεωργικές τεχνικές του παρελθόντος και τις αναμείξαμε με τη σύγχρονη, επιστημονική γνώση – δεν είμαστε κατά της προόδου! Χρησιμοποιούμε Η/Υ συνεχώς για την καλύτερη οργάνωσή μας. Αλλά στη γη, η δουλειά γίνεται με τα χέρια. Η παρατήρηση και η σκέψη είναι οι καλύτεροι τρόποι για την προαγωγή της γεωργίας». «Αν και ριψοκίνδυνη επιλογή, ξαναβάλαμε το ανθρώπινο χέρι στο επίκεντρο της διαδικασίας της αγροτικής παραγωγής», προσθέτει ο σύζυγός της σε επίρρωση των προλεχθέντων. «Απερίσκεπτο στοίχημα σε μία εποχή που η εργασία κοστίζει ακριβά και τα αγροτικά προϊόντα δεν αποδίδουν. Ομως η Περμακουλτούρα προτείνει να μετατρέψουμε το πρόβλημα σε λύση, καθώς ο άνθρωπος αποτελεί πλεονέκτημα όταν του εμπιστευόμαστε εργασίες, που η μηχανή δύσκολα μπορεί να πραγματοποιήσει: δημιουργώντας καλλιεργημένους χώρους εντατικά ζωντανούς, φροντίζοντας με αγάπη το έδαφος και τα φυτά, συνδυάζοντας και πυκνώνοντας τις καλλιέργειες, διαπιστώσαμε ότι η γη μας γινόταν γονιμότερη και η παραγωγή ήταν ανάλογη. Η φάρμα μας σήμερα, έχει εξελιχθεί σε ένα μωσαϊκό από μικρά οικοσυστήματα που αλληλεπιδρούν: λιμνούλες, νησιά, περιβόλια, δάσος-κήπο, καλλιέργεια σε αναχώματα, βοσκότοπους. Κυριαρχεί η εντύπωση μιας άφθονης γενναιοδωρίας». «Επαναφέρουμε την ομορφιά της φύσης», τονίζει η Perrine. «Η Περμακουλτούρα δεν επιδιώκει να μεγιστοποιήσει την παραγωγή ανά παραγωγική μονάδα αλλά ανά τετραγωνικό μέτρο εδάφους», αναφέρει η Αννα Μορδεχάι, δίνοντας ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Αντί να φυτέψουμε δύο ντοματιές σε απόσταση 40 εκ. μεταξύ τους, όπως θα έκανε ένας συμβατικός αγρότης, εμείς ανάμεσά τους θα φυτέψουμε τέσσερα μαρούλια, που θα εμποδίσουν τα αγριόχορτα να φυτρώσουν –η φύση απεχθάνεται τον κενό χώρο– θα σκιάσουν τις μικρές ντοματιές και όταν αυτές χρειαστούν τον χώρο, εμείς θα έχουμε ήδη συγκομίσει τα μαρούλια». «Οι άνθρωποι έχουν εκπαιδευθεί να σκέφτονται τα πάντα σαν μία ευθεία γραμμή, το ένα να διαδέχεται το άλλο, παραλείποντας έτσι τον παράγοντα αλληλεπίδραση, που είναι καθοριστικός. Ολα όμως βασίζονται στην κοινή λογική. Λειτουργούν σαν ένας κύκλος», καταλήγει η Perrine.

Σαν ένα νέο «λογισμικό»

«Απέναντι στη σφοδρότητα του αγροβιομηχανικού ποταμού, που παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά του αφήνοντας τη γη εξαντλημένη και τον κόσμο λαβωμένο, η Φάρμα του Μπεκ Ελουέν είναι μία όαση», διαβάζει κανείς στον πρόλογο του βιβλίου «Περμακουλτούρα» που υπογράφει ο Philippe Desbrosses, αγρότης, δρ Επιστημών του Περιβάλλοντος, συνιδρυτής των περισσότερων ιστορικών κινημάτων βιολογικής γεωργίας. Οπως επισημαίνει ο ίδιος: «Φαίνεται ότι εκεί που υπάρχει σεβασμός στη φύση, η ζωή ανθίζει με δεκαπλάσια ενέργεια». Για τον Charles, «η Περμακουλτούρα αποτελεί ένα νέο παράδειγμα, ένα νέο “λογισμικό”. Στους αντίποδες του κυρίαρχου αγροτικού συστήματος, το οποίο δεν σταματά να τεχνοποιεί τη φύση, προσπαθούμε να εκμεταλλευθούμε τις υπηρεσίες που παρέχουν γενναιόδωρα τα οικοσυστήματα. Μήπως η φύση δεν προσφέρει στα φυτά όλα όσα χρειάζονται για την ανάπτυξή τους; Επιπλέον, συνειδητοποιούμε πως όταν αγγίζουμε τη γη, συνδεόμαστε ξανά με όλα όσα διαμορφώνουν τη ζωή των Ανθρώπων: τη διατροφή, την υγεία, τα τοπία, την απασχόληση, την οικονομία, την τέχνη της συμβίωσης, καθώς και με ό,τι πιο οικείο έχουμε – τις συγκινήσεις μας, την παρουσία μας στον κόσμο, τη σχέση μας με τη ζωή».