Γράφει η Μαρίνα Μπούκη*

Τι σημαίνει όμως αυτός ο όρος και ποια είναι τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν αν ένα παιδί είναι έτοιμο ή όχι;

Τι αφορά η σχολική ετοιμότητα;

Στην χώρα μας επίσημο κριτήριο για την εισαγωγή στο δημοτικό είναι η ηλικία του παιδιού, κάτι που όμως δεν είναι αρκετό για να πούμε πως είναι έτοιμο να φοιτήσει στην Α’ Δημοτικού. Πρέπει να αξιολογήσουμε τη σχολική του ετοιμότητα, το κατά πόσο, δηλαδή, είναι έτοιμο γνωστικά, γλωσσικά, γραφοκινητικά και κοινωνικο - συναισθηματικά να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της Α’ Δημοτικού.

Η γνωστική ετοιμότητα αφορά δεξιότητες όπως είναι η συγκέντρωση, η προσοχή και η μνήμη, η λογική ακολουθία, η κατανόηση και σωστή χρήση χωρο-χρονικών εννοιών και η κατανόηση σχέσεων αιτίου – αποτελέσματος.  Αυτές οι δεξιότητες βοηθούν το παιδί να μάθει νέες πληροφορίες και να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του γραπτού λόγου και των μαθηματικών.

Στη συνέχεια, η γλωσσική ωριμότητα, είναι ακόμα ένας παράγοντας που θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να ελεγχθεί αν το παιδί έχει κατακτήσει ένα επίπεδο εκφραστικού και αντιληπτικού λεξιλογίου κατάλληλου για την ηλικία του, η καθαρότητα της ομιλίας και η φωνολογική ενημερότητα (η ικανότητα δηλαδή του παιδιού να αντιλαμβάνεται τους διαφορετικούς ήχους). Τα δύο τελευταία μάλιστα είναι πολύ σημαντικά καθώς συμβάλουν στο  να κατακτήσει το παιδί δεξιότητες που αφορούν την ανάγνωση και τη γραφή. Εξάλλου, η ανάγνωση και η γραφή δεν είναι τίποτα άλλο παρά η μετατροπή των συμβόλων σε ήχους όταν διαβάζουμε και η αποκωδικοποίηση και μετατροπή των ήχων σε σύμβολα κατά τη γραφή.

Όσον αφορά τον κοινωνικο – συναισθηματικό τομέα, για να χαρακτηριστεί ώριμο ένα παιδί, θα πρέπει να μπορεί να ακολουθεί οδηγίες, να περιμένει τη σειρά του, να ολοκληρώνει τις εργασίες που του δίνονται και να διατηρεί την προσοχή του σε μια δραστηριότητα ανεξάρτητα από τα ερεθίσματα που ενδεχομένως υπάρχουν στο περιβάλλον. Επιπλέον, ένα παιδί δημοτικού αναμένεται να αυτοεξυπηρετείται και να είναι σε θέση να εκφράσει τις ανάγκες του. Έχοντας αυτές τις δεξιότητες το παιδί δεν θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον, να ακολουθεί το ρυθμό διδασκαλίας και γενικότερα να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της Α’ δημοτικού. 

Επιπλέον η γραφο-κινητική ανάπτυξη του παιδιού είναι πολύ σημαντική. Ένα παιδί που δεν είναι έτοιμο σε αυτό τον τομέα θα δυσκολευτεί στην αποτύπωση των συμβόλων της γλώσσας και στην τήρηση των περιθωρίων. Σαν αποτέλεσμα θα έχει να είναι δυσνόητη η γραφή και να πάρει πολύ χρόνο στο παιδί μέχρι να καταφέρει να αποτυπώσει σωστά τα γράμματα και να γράψει στο τετράδιο. 

Πότε γίνεται ο έλεγχος και από ποιόν

Αν κάποιος γονιός ή ο εκπαιδευτικός παρατηρήσει δυσκολίες στους παραπάνω τομείς όσο το παιδί είναι στο νηπιαγωγείο θα πρέπει να το ερευνήσει περαιτέρω ώστε να δοθεί η κατάλληλη βοήθεια στο παιδί πριν πάει στο δημοτικό. Η καλύτερη χρονική περίοδος για να γίνει ο έλεγχος είναι στο πρώτο τρίμηνο του νηπίου για υπάρχει χρόνος να γίνει παρέμβαση. 

Για έλεγχο σχολικής ετοιμότητας μπορείτε να απευθυνθείτε στα ΚΕΔΥ, σε Ιατροπαιδαγωγικά κέντρα και σε εξειδικευμένους ιδιώτες ειδικής αγωγής. Εκεί θα αξιολογηθούν όλοι οι τομείς και θα δοθούν κατευθύνσεις για τον τρόπο αντιμετώπισης. 

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ξέρουμε αν το παιδί μας είναι έτοιμο για να έχει μια ομαλή πορεία σε όλο το δημοτικό ώστε να μην έρθουμε αντιμέτωποι μετέπειτα με δυσκολίες που ίσως δημιουργήσουν στο παιδί αρνητικά συναισθήματα ή λανθασμένη αντιμετώπιση από τους γύρω του. 

*Η Μαρίνα Μπούκη είναι λογοθεραπεύτρια

Διεύθυνση: Κωνσταντινίδη 17, Τρία Πεύκα, Ηράκλειο Κρήτης

www.logomperdemata.gr

Τηλ επικοινωνίας: 2810233489