«Συζητούμε ένα πολυνομοσχέδιο για την Αυτοδιοίκηση, το οποίο δεν είναι παρά μια σωρεία επιδιορθώσεων, σε παραλείψεις που προέκυψαν στην πορεία αλλαγής της αρχιτεκτονικής της αυτοδιοίκησης, αλλά και της πραγματικότητας. Έχουμε λοιπόν ένα νομοσχέδιο “λάντζας”», υποστήριξε ο Ειδικός Αγορητής του Ποταμιού Σπύρος Δανέλλης, στην ολομέλεια κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ο Σπύρος Δανέλλης επεσήμανε πως για την αυτοδιοίκηση το κοστούμι του Δημοσίου και των γενικών του κανόνων, πέφτει πολλές φορές πολύ στενό και απαγορευτικό για την λειτουργία της συμπληρώνοντας:

«Η ποικιλομορφία του αυτοδιοικητικού χάρτη με τις πολύ μεγάλες διαφορές ταχυτήτων, τις ανισότητες τα ανόμοια μεγέθη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά επιβάλλουν διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης. Οι γενικόλογοι αφορισμοί σε τέτοια ζητήματα σε οδηγούν σε στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας».

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

Η πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ, με τίτλο «Ανάλυση των οικονομικών στοιχείων των Καλλικρατικών Δήμων», αποκαλύπτει μια θλιβερή πραγματικότητα που είναι γνωστή σε όσους από εμάς έχουν ασχοληθεί σοβαρά με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Σύμφωνα με την έρευνα, 137 καλλικρατικοί δήμοι, σε σύνολο 325 - δήμοι που συγκεντρώνουν το 31% του πληθυσμού της χώρας - έχουν ελλιπείς ισολογισμούς.

Από αυτούς, 18 δήμοι (ποσοστό 5,5%) δεν έχουν εγκεκριμένες λογιστικές καταστάσεις, ούτε καν για την πρώτη διαχειριστική χρήση του 2011, οπότε και επιβλήθηκε η σχετική υποχρέωση. Η λογιστική του δεδουλευμένου έγινε υποχρεωτική για όλους τους καλλικρατικούς δήμους, με το νόμο του «Καλλικράτη» το 2010, αλλά όπως καταγράφεται στη σχετική μελέτη, το ποσοστό των δήμων χωρίς εγκεκριμένους προϋπολογισμούς έχει εκτιναχθεί από το 6% το 2011, στο 14% το 2013 και στο 42% το 2015.

Και ας σημειωθεί πως μόνον 1 στους 10 δήμους κατάφερε να έχει λειτουργικά έσοδα υψηλότερα από τα λειτουργικά του έξοδα.

Η εικόνα είναι δεινή.

Και θα έπρεπε κάθε νομοθετική προσπάθεια για την ΤΑ, να έχει ως αφετηρία την βελτίωση αυτής της κατάστασης. Ιστορικά η Αριστερά είχε ιδιαίτερη ευαισθησία προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση και γιαυτό διακρίθηκε στη δράση της σε αυτήν.

Είχε όραμα και πάντα πίστευε, ότι η Αυτοδιοίκηση είναι το πεδίο των μεγάλων συναντήσεων, των μεγάλων αναζητήσεων και βεβαίως των κοινών προσπαθειών.

Θα πρέπει σήμερα να θυμηθούμε πως οι δύο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων που άλλαξαν το χάρτη της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, τα σχέδια Καποδίστριας και Καλλικράτης, από δύο τολμηρούς μεταρρυθμιστές τον Αλέκο Παπαδόπουλο και τον Γιάννη Ραγκούση, συνάντησαν τότε και στην πορεία υλοποίησης τους τεράστιες αντιστάσεις από ποικιλώνυμες δυνάμεις της συντήρησης και της αδράνειας.

Και οι δύο αυτές προσπάθειες έμειναν ημιτελείς.

Δεν ακολουθηθήκαν από τη μεταρρύθμιση του Κώδικα Δημοτικών Υπαλλήλων καθώς και εκείνη των οικονομικών τους, που θα σήμαινε το κόψιμο του ομφάλιου λώρου από το κεντρικό κράτος, από την εκάστοτε εξουσία.

Περιμένουμε κ. Υπουργέ το δικό σας όραμα για την αυτοδιοίκηση. Τη δική σας συνολική πρόταση για την αυτοδιοίκηση του σήμερα.

Ωστόσο συζητούμε ένα πολυνομοσχέδιο για την Αυτοδιοίκηση, το οποίο δεν είναι παρά μια σωρεία επιδιορθώσεων, σε παραλείψεις που σίγουρα δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, σε θέματα – μικρότερα ή μεγαλύτερα- που προέκυψαν στην πορεία αλλαγής της αρχιτεκτονικής της αυτοδιοίκησης, αλλά και της πραγματικότητας.

Έχουμε λοιπόν ένα νομοσχέδιο «λάντζας», που αναφέρεται σε προβλήματα, που ταλαιπωρούν την Αυτοδιοίκηση σε βάθος χρόνου.

Προβλήματα που οι φορείς της αυτοδιοίκησης ζητούν επιτακτικά την αντιμετώπισή τους. Όμως κ. Υπουργέ η εμφιλοχώρηση μέσα σε αυτό το ν/σ ρυθμίσεων πελατειακών και διατάξεων ακοστολόγητων που αφορούν σε προσλήψεις ή αλλαγές εργασιακού καθεστώτος, σε επιδόματα αναδρομικά και σε ορισμένες περιπτώσεις χαριστικά δοσμένα, το αδικεί.

Όσοι γνωρίζουν την αυτοδιοίκηση αντιλαμβάνονται πως το κοστούμι του Δημοσίου και των γενικών του κανόνων, πέφτει πολλές φορές πολύ στενό και απαγορευτικό για την λειτουργία της.

Η ποικιλομορφία του αυτοδιοικητικού χάρτη με τις πολύ μεγάλες διαφορές ταχυτήτων, τις ανισότητες τα ανόμοια μεγέθη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά επιβάλλουν διαφορετικούς τρόπους αντιμετώπισης και διαφορετική ιεράρχηση προτεραιοτήτων .

Οι γενικόλογοι αφορισμοί σε τέτοια ζητήματα σε οδηγούν σε στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας.

Γιατί σήμερα, για πολλούς λόγους, η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται σε μια κλιμακούμενη αδυναμία, να ανταποκριθεί όχι μονάχα στους ιστορικούς της ρόλους, αλλά και στους νέους ρόλους που αποκτά όλο και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου.

Και αναφέρομαι σε όλα αυτά τα πεδία, που μέχρι χθες δεν ήταν δική της αρμοδιότητα, αλλά της τα έχει παραχωρήσει πλέον το κεντρικό κράτος, από την στιγμή που το ίδιο δεν μπορεί να ανταποκριθεί απέναντι στους πολίτες όπως παλιά.

Σε αυτό, λοιπόν, το δύσκολο τοπίο η Αυτοδιοίκηση δεν είναι μόνο γυμνή από πόρους, αλλά είναι, επίσης και απογυμνωμένη και από θεσμικά εργαλεία και δυνατότητες.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα του «να τις ξεφορτώνονται» υποχρεωτικά και εξ ανάγκης αρμοδιότητες και υποχρεώσεις της Κεντρικής Διοίκησης, δίχως όμως να της παραχωρείται η ανάλογη φαρέτρα εργαλείων και πόρων.

Και επιπλέον τα χρόνια της κρίσης τα έσοδα από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) και τη Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ), έχουν περικοπεί πάνω από 60%.

Τι χρειάζεται η ΤΑ σήμερα;

Μα, ότι χρειαζόταν πάντα.

Οικονομική αυτάρκεια, εκσυγχρονισμό, ανασυγκρότηση, προώθηση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και λειτουργίας προς αποφυγή των διαπροσωπικών σχέσεων με τους υπηρεσιακούς παράγοντες, απλοποίηση διαδικασιών και πάταξη της γραφειοκρατίας, ενοποίηση και απλοποίηση των ελεγκτικών αρχών, αξιοκρατία στην ανάδειξη των στελεχών, διαφάνεια.

Στο αρθρ. 6 που αφορά στο ειδικό τέλος μελετών κατασκευών ΔΕΥΑ, έχουμε ένα φαινόμενο διαχρονικής παθογένειας, που παρατηρούμε σε όλες τις εκφράσεις κράτους και αυτοδιοίκησης, ένα ειδικό τέλος για ειδικούς σκοπούς, απαραίτητο για να γίνουν έργα τα οποία είναι κοστοβόρα και αναγκαία για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων ή της αποχέτευσης.

Δυστυχώς, πάρα πολλές φορές η είσπραξή του οδηγούταν σε κατάχρηση και η διάθεσή του σε αλλότριους σκοπούς από αυτούς που ο νομοθέτης είχε κατά νου.

Είναι σωστό να επαφίεται στα δημοτικά συμβούλια να αποφασίζουν για τη διατήρηση ή μη τέλους αυτού, αλλά θα πρέπει να είναι και υποχρεωτική η διάθεση του εσόδου αυτού για τους σκοπούς για

τους οποίους προορίζεται.

Με αυτή την έννοια, κύριε Υπουργέ, νομίζω ότι υπάρχει πρόβλημα με την συλλήβδην νομιμοποίηση και αθώωση όλων εκείνων που παράνομα χρησιμοποιούσαν το τέλος αυτό μέχρι σήμερα, διότι - ναι υπάρχουν - ανάγκες, αλλά έχουμε και καταχρήσεις.

Με το αρθρ. 45 που απαλλάσσει τους ΟΤΑ από προσαυξήσεις, τόκους και εκπρόθεσμα πρόστιμα στις βεβαιωμένες ληξιπρόθεσμες οφειλές των προς τη φορολογική διοίκηση, θεωρούμε πως θα έπρεπε για πολλούς λόγους και προς αμοιβαίο όφελος, να γίνει συμψηφισμός των οφειλών του κράτους, τα περίφημα «παρακρατηθέντα» με τις οφειλές των ΟΤΑ προς την φορολογική διοίκηση.

Με το άρθρ. 52 δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών των δημοτών προς τους Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού.

Αποτελεί μια θετική ρύθμιση τόσο προς τους οφειλέτες δημότες, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις έχουν χάσει την δυνατότητα να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, όσο βεβαίως και για τα ταμεία των δήμων που περιμένουν μια ανάσα από αυτήν την ρύθμιση και μάλιστα τους τελευταίους αρκετούς μήνες έχουν υστέρηση εσόδων ακριβώς επειδή υπάρχει αναμονή αυτής της ρύθμισης.

Οι ρυθμίσεις αυτές, θα πρέπει να σημειωθεί ότι γίνονται σε ένα οικονομικό περιβάλλον μη κανονικότητας και για τους ΟΤΑ, με τα ψαλιδισμένα οικονομικά και για τους πολίτες, οι περισσότεροι των οποίων έχουν βρεθεί τα τελευταία χρόνια σε μια δυσμενή και απρόβλεπτη οικονομική πραγματικότητα.

Να σημειώσουμε εδώ πως σε πολλές περιπτώσεις τα πρόστιμα ή οι προσαυξήσεις που επιβάλλονται σε διάφορες περιπτώσεις παραβάσεων, πολλές φορές είναι εξωπραγματικές.

Οδηγούμαστε σε πίνακες με ληξιπρόθεσμα, που στην πραγματικότητα είναι καταδικασμένα να παραμείνουν ανείσπρακτα.

Νομίζω ότι είναι ένα θέμα που πρέπει να το δούμε συνολικά.

Στην σημερινή δεινή πραγματικότητα το μόνο εύκολο είναι να χάσεις μια φορά τον βηματισμό σου και στην συνέχεια να εκτροχιαστείς οριστικά.

Σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και τέτοιες ευνοϊκές ρυθμίσεις δεν μπορούν να σε σώσουν.

Υπάρχουν επεξεργασμένες προτάσεις από ορισμένους Δημάρχους για ένα πάγιο σύστημα ρύθμισης οφειλών που έχει ενδιαφέρον και θα είναι χρήσιμο να το δείτε.

Σε σχέση με το αρθρ. 80, που αφορά τον διορισμό επιτυχόντων ΑΣΕΠ σε φορείς των ΟΤΑ που έχουν καταργηθεί.

Για κανέναν δημόσιο υπάλληλο, όπου κι αν ανήκει, δεν επιτρέπεται κάτι αντίστοιχο των προβλέψεων της παρ.2. Δεν νομίζουμε ότι πρέπει να ισχύει κάτι τέτοιο στους Ο.Τ.Α., πριν τη συμπλήρωση της διετίας.

Προβληματικό φαίνεται να είναι και το άρθρο 82, που καλύπτει οργανικές θέσεις των Ο.Τ.Α. από προσωπικό που είχε απασχοληθεί μέσα από προσωρινούς πίνακες από 1/1/2008 έως 31/12/2010 και κάλυπτε πάγιες ανάγκες επί σειρά ετών.

Όμως, με ποια λογική και σε ποιες ανάγκες των δήμων απαντούν σήμερα αυτές οι προσλήψεις;

Τι ειδικοτήτων και τι επιπέδου εκπαίδευσης προσωπικού έχουν πραγματική ανάγκη σήμερα οι δήμοι και ποιο είναι το προσωπικό που προωθείται προς πρόσληψη.

Έχουν τις ίδιες ανάγκες οι δήμοι με αυτές που είχαν πριν από 7 χρόνια ή, στην καλύτερη περίπτωση, πριν από 5 χρόνια, δηλαδή το 2010;

Το αρθρ. 85 για τις αποσπάσεις προσωπικού αντιφάσκει με τον ν. Κατρούγκαλου περί κινητικότητας. Εάν η όλη ρύθμιση ήταν βάσει υπηρεσιακών αναγκών, το μέτρο θα ήταν ορθό.

Το άρθρ. 97 που αφορά τα μέσα ατομικής προστασίας των εργαζομένων.

Και στην αναδρομική χορήγηση των μέσων ατομικής προστασίας και γάλακτος σε χρήμα στους εργαζόμενους των ΟΤΑ για τα έτη 2012 - 2016, είναι ένα απολύτως προβληματικό άρθρο.

Επιβαρύνει απρόβλεπτα τους προϋπολογισμούς δήμων, ενώ καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τον ακριβή εντοπισμό των δικαιούχων σε βάθος χρόνου πενταετίας, έτσι όπως προβλέπεται και, βεβαίως, θ’ ανοίξει μια βιομηχανία δικαστικών απαιτήσεων.

Απλώς, θα πρέπει να διασφαλισθεί, από εδώ και μπρος, ότι οι ΟΤΑ θα πρέπει να καταβάλουν αυτό το επίδομα εγκαίρως στους πραγματικούς δικαιούχους σε είδος και όχι σε χρήμα, διότι αυτή η φάμπρικα μετατροπής σε χρήμα είναι πολύ παλιά, κόστιζε, έφευγε από το σκοπό του και δημιουργούσε και αδικίες.

Το αρθρ. 98 για το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας.

Είναι πολλά τα ερωτήματα που τίθενται σε σχέση με τις κατηγοριοποιήσεις που γίνονται.

Αδικαιολόγητη είναι η κατηγορία Γ.

Γιατί οι μηχανικοί να δικαιούνται επίδομα επειδή έχουν απλώς την εποπτεία ενός έργου;

Αυτή είναι η δουλειά τους.

Γι αυτό προσλαμβάνονται και γι αυτό αμείβονται.

Το αρθρ. 100: Επιβραβεύουμε την άρνηση εφαρμογής του νόμου, απαλλάσσοντας αναδρομικά από ποινικές και πειθαρχικές ευθύνες αιρετούς και υπηρεσιακούς που αρνήθηκαν αποστολή στοιχείων στο αρμόδιο Υπουργείο για την καταγραφή των υπαλλήλων.

Με αυτή τη λογική, πώς θα αντιμετωπίσετε την ΑΔΕΔΥ, που μόλις χθες επιχαίρονταν, επειδή επιτυχώς σαμποτάρισε την όποια αξιολόγηση προχωράτε στο δημόσιο, με το εφεύρημα της «απεργίας – αποχής» από τον περασμένο Μάρτιο, αναγκάζοντας την Υπουργό να δώσει νέα παράταση μέχρι τις 8 Αυγούστου;

Στον αρθρ. 103, με αφορμή τα επιδόματα μουσικών των ΟΤΑ, νομίζω ότι έπρεπε πλέον να έχουμε διδαχθεί ότι οι λογικές των επιδομάτων μπορεί πρόσκαιρα να μπαλώνουν κάποιες τρύπες, όμως, είναι βέβαιο ότι μέσα στο χρόνο δημιουργούν τεράστιες στρεβλώσεις και πολύ μεγάλα προβλήματα.

Στο αρθρ. 99 για τη Δημοτική Αστυνομία.

Αυτή η δήθεν μεταρρύθμιση της Κυβέρνησης Σαμαρά, της διάλυσης εν συνόλω τους Σώματος άφησε πάρα πολλά προβλήματα, τα οποία, βεβαίως, οφείλουμε να επανορθώσουμε.

Γι αυτό πεποίθησή μου είναι, κύριε Υπουργέ, ότι με τη Δημοτική Αστυνομία πρέπει ν’ ασχοληθούμε σοβαρά και ολοκληρωμένα, γιατί το όποιο μπάλωμα, όπως λίγο καιρό πριν κάναμε, δεν διορθώνει το

πρόβλημα.

Το 2013 η Δημοτική Αστυνομία απασχολούσε 3500 άτομα σε 175 δήμους στη χώρα. Στην επιβαλλόμενη μείωση του κράτους, αφρόνως τότε, επιλέχθηκε και η Δημοτική Αστυνομία, ίσως γιατί βόλευε ο αριθμός τους.

Η επανασύστασή της τον Μάιο του 2015, με τον ν. 4325/2015, δυστυχώς ήταν επανασύσταση μόνο κατ’ όνομα, γιατί έγινε, επίσης, βεβιασμένα και πρόχειρα.

Από τους 3500 επέστρεψαν μόλις 1018 και από τις 175 Δημοτικές Αστυνομίες ανασυστήθηκαν μόνο 95.

Στην Κρήτη υπήρχαν 202 αστυνομικοί και σήμερα, υπάρχουν 27. Στο Δήμο Χερσονήσου, τον τουριστικότερο Δήμο της Κρήτης, από 18 υπηρετούν σήμερα μόλις 4.

Αν, κύριε Υπουργέ, θέλετε να επανασυσταθεί ένα χρησιμότατο εργαλείο για την αυτοδιοίκηση, τότε να προχωρήσετε σε μια σοβαρή και ολοκληρωμένη επανίδρυση.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να προβλέπεται και το δικαίωμα της εθελοντικής επιστροφής σε όλους τους πρώην δημοτικούς αστυνομικούς, ανεξαρτήτως από πού βρίσκονται σήμερα.

Η αποκατάσταση δε, των οικονομικών αδικιών που συνόδευσαν την υποχρεωτική διαθεσιμότητα - κινητικότητα, πρέπει να γίνει και πρέπει να γίνει στο μέτρο των δυνατοτήτων της αυτοδιοίκησης.

Για την παράγραφο 6, γιατί διαφοροποιείτε τα ισχύοντα στον Κώδικα Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων, αποκλείοντας τους ΔΕ που είναι κυρίως οι πρώτες και οι πιο εμπειρίες φουρνιές, από τη θέση Προϊσταμένου Τμήματος;

Στο αρθρ. 101, που αφορά την καταβολή μισθοδοσίας προσωπικού της δράσης «εναρμόνιση οικογενειακής & επαγγελματικής ζωής».

Θα θέλαμε να εξετάσετε τη δυνατότητα νομοτεχνικής βελτίωσης για την παράγραφο 1 και  συγκεκριμένα, να αναδιατυπωθεί η φράση ως εξής: Αντί να είναι για τον ετήσιο κύκλο 2016 - 2017, να γίνει για κάθε ετήσιο κύκλο, προκειμένου η διάταξη να έχει μόνιμη ισχύ, όπως μόνιμο μέχρι τώρα είναι και το τεράστιο πρόβλημα των πολύμηνων πολλές φορές καθυστερήσεων καταβολής της μισθοδοσίας του προσωπικού της Δράσης «Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής» που συμπεριλαμβάνει βρεφικούς, παιδικούς σταθμούς, ΚΔΑΠ, τα ΚΔΑΠ των ΑΜΕΑ και τα λοιπά.

Τέλος, το άρθρο 133, που δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες της δημιουργίας και λειτουργίας των Κέντρων Αποτέφρωσης Νεκρών.

Η ειρωνεία της εκδίκησης της αγοράς.

Λύνει ένα τεράστιο πρόβλημα, που έχει να κάνει με ένα βασικό δικαίωμα του ανθρώπου, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματός του.

Όπως το έχει στη ζωή, το έχει και μετά την έξοδο από αυτήν.

Επισημαίνω τη μεγάλη ήττα, που αναγνωρίζουμε ότι υφίσταται η τοπική αυτοδιοίκηση και συνολικότερα η πολιτική. Η ήττα ότι δεν μπορεί να σηκώσει, σε ένα ζήτημα που έχει να κάνει με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το πολιτικό κόστος της αντιπαράθεσης με τις τοπικές Μητροπόλεις.

Και συναντώντας δικαιώματα, όλως τυχαίως, ο «αταίριαστος» εταίρος σας, είναι απέναντι. Η ψήφος αρχών της Αντιπολίτευσης σώζει την κατάσταση, για μια ακόμη φορά. Ευχαριστώ.