Ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο πολιτικών εξελίξεων όσο βρίσκεται σε εκκρεμότητα το κλείσιμο της αξιολόγησης και δεν οριστικοποιείται το περιεχόμενο της συμφωνίας με τους θεσμούς. Η κυβέρνηση επιχείρησε μέσα στην εβδομάδα που πέρασε να υποβαθμίσει τη συζήτηση που άνοιξε –με δική της πρωτοβουλία– για ενδεχόμενη πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Ωστόσο, η παράταση της αγωνίας όσον αφορά το κλείσιμο της αξιολόγησης και το θέμα της συμμετοχής ή όχι και με ποιον τρόπο του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα συντηρούν ένα ρευστό πολιτικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση υφίσταται πίεση από τη διαχείριση του προσφυγικού - μεταναστευτικού, ενώ την κυβερνητική συνοχή θα μπορούσαν να θέσουν σε δοκιμασία οι εξελίξεις στα εθνικά θέματα και στο Κυπριακό. Ειδικότερα, σε σχέση με τη διαπραγμάτευση, δυνητικός παράγοντας επιτάχυνσης πολιτικών εξελίξεων παραμένει το ΔΝΤ. Η κυβέρνηση έχει διακηρύξει σε όλους τους τόνους ότι δεν υπάρχει περίπτωση να δεχθεί νέα μέτρα για την περίοδο μετά το 2018. Κυβερνητικά στελέχη αναφέρουν ότι έχει διαμηνυθεί με κάθε σαφήνεια προς το Ταμείο ότι δεν υπάρχουν πολιτικές αντοχές για μια συμφωνία σε επιπλέον μέτρα, αλλά και ότι ούτε η οικονομία μπορεί να τα σηκώσει. Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε το Μέγαρο Μαξίμου θα ήταν να επιβαρυνθεί με την υπογραφή μιας συμφωνίας που θα χαρακτηριστεί, εξαιτίας πρόσθετων μέτρων, «τέταρτο μνημόνιο». Σε αυτή την περίπτωση, ο Αλέξης Τσίπρας θα γίνει ο πρώτος πρωθυπουργός που θα έχει συμφωνήσει δύο μνημόνια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για περαιτέρω πορεία του ιδίου και της κυβέρνησής του. Την ίδια στιγμή, υπάρχει πάντοτε ανοιχτό το ενδεχόμενο η κυβέρνηση να αποσταθεροποιηθεί από την αποχώρηση βουλευτών. Από όλες τις πλευρές εκφράζεται η βεβαιότητα πως η κυβερνητική πλειοψηφία είναι συμπαγής και ότι δεν υπάρχει θέμα να διαφοροποιηθούν βουλευτές είτε του ΣΥΡΙΖΑ είτε των ΑΝΕΛ σε κάποια από τις ψηφοφορίες με τα προαπαιτούμενα της συμφωνίας. Ιδιαίτερα στον ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, παραμένουν σε κατάσταση εγρήγορσης και επιφυλακής, προκειμένου να προλάβουν ενδεχόμενες ενστάσεις που θα μπορούσαν να ανακύψουν μετά την επίτευξη συμφωνίας. Τα εργασιακά, όπου η κυβέρνηση κράτησε υψηλούς τόνους, και η πιθανότητα μιας έστω και έμμεσης δέσμευσης για μέτρα μετά το 2018 θα μπορούσαν να επιφέρουν διαφοροποιήσεις και πλήγμα στην ισχνή κυβερνητική πλειοψηφία. 

Το ερώτημα 

Ακόμα και αν η κυβέρνηση καταφέρει να ξεπεράσει τους σκοπέλους σε σχέση με τη διαπραγμάτευση, παραμένει ερώτημα πόσο πολιτικό χρόνο μπορεί να της εξασφαλίσει αυτό. Σε σημαντικό βαθμό θα εξαρτηθεί από την τελική μορφή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος. Ωστόσο, καθώς αυτά δεν θα έχουν άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των πολιτών, είναι αμφίβολο εάν η επικοινωνιακή αξιοποίησή τους, την οποία θα επιχειρήσει το Μαξίμου, μπορεί να δώσει επαρκείς ανάσες. Πολύ περισσότερο, δε, που η νέα χρονιά έρχεται με την έναρξη εφαρμογής μιας σειράς φορολογικών επιβαρύνσεων που ψηφίστηκαν το καλοκαίρι. Στα εθνικά θέματα, οι διαρκείς και εντεινόμενες τουρκικές προκλήσεις έχουν διαμορφώσει μια εξαιρετικά λεπτή και απαιτητικών χειρισμών κατάσταση. Την ίδια στιγμή, το Κυπριακό εισέρχεται εκ νέου σε κρίσιμη περίοδο, μετά τη συμφωνία για την πολυμερή διάσκεψη στη Γενεύη στις 12 Ιανουαρίου. Ο μικρός κυβερνητικός εταίρος, οι ΑΝΕΛ, εξακολουθεί να αυτοπροβάλλεται ως θεματοφύλακας των εθνικών θεμάτων. Οσο τα πράγματα είναι σε ηρεμία, δεν υπάρχει πρόβλημα. Ωστόσο, μέσα στην ένταση που με ευθύνη της Τουρκίας επικρατεί στα ελληνοτουρκικά, προκάλεσε ενόχληση στην κυβέρνηση η αναφορά του υπουργού Εθνικής Αμυνας, Πάνου Καμμένου, σε «ηλίθιες δηλώσεις» από την πλευρά της Τουρκίας, καθώς θεωρήθηκε ότι ρίχνουν λάδι στη φωτιά και δεν συμβάλλουν στην προοπτική εκτόνωσης της έντασης. Πολύ περισσότερο που η Αθήνα επιμένει σε διμερή συνάντηση του κ. Αλέξη Τσίπρα με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από την πολυμερή διάσκεψη για το Κυπριακό, προκειμένου να συζητηθούν τα ζητήματα ασφάλειας και εγγυήσεων. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει αστάθμητος παράγων η αντίδραση που θα μπορούσε να εκδηλωθεί από την πλευρά των ΑΝΕΛ επί των κυβερνητικών χειρισμών στα εθνικά θέματα, που θεωρούν ότι είναι η κατ’ εξοχήν δική τους ατζέντα και η θεματολογία με την οποία απευθύνονται στους ψηφοφόρους. 

Ο παράγοντας

Τέλος, σε παράγοντα μη ευθύγραμμων εξελίξεων έχει αναδειχθεί το προσφυγικό. Η κυβέρνηση δείχνει να πελαγοδρομεί, με το πρόβλημα ημέρα με την ημέρα να γιγαντώνεται. Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων υποδομής για τη φιλοξενία των προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα διαμορφώνουν πρωτοφανείς καταστάσεις με την έλευση του χειμώνα. Την ίδια στιγμή, η συνεχής αύξηση του αριθμού των προσφύγων και μεταναστών στα νησιά και η αδυναμία –εξαιτίας σχετικής πρόβλεψης της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας– να αποσυμφορηθεί η κατάσταση με μεταφορά κάποιων εξ αυτών στην ηπειρωτική χώρα έχουν οδηγήσει σε εκρηκτικές καταστάσεις και σε μεγάλες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Η κυβέρνηση δείχνει εγκλωβισμένη σε μια αμφιθυμία για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να χειρισθεί το θέμα. Στο εσωτερικό της έχουν αρχίσει να ακούγονται φωνές κατά του κ. Γιάννη Μουζάλα, για ανεπάρκεια και λάθη. Την ίδια στιγμή, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζονται να διαφωνούν με αποφάσεις που λαμβάνονται για νέα κέντρα φιλοξενίας ή κλειστούς χώρους κράτησης, μπλοκάροντας την υλοποίησή τους. Μένει να φανεί εάν η κυβέρνηση μπορεί να αντέξει την πίεση στο μέτωπο αυτό, όπως και την πίεση που υφίσταται από τη βουτιά στις δημοσκοπήσεις.