Σε άνοδο οδηγήθηκαν χθες οι αποδόσεις των ομολόγων της Ευρωζώνης, με ανάλογη υποχώρηση των τιμών τους, μετά τις τελευταίες δηλώσεις του προέδρου της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, ο οποίος επανέλαβε την πάγια θέση του πως η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη.

Τη σημαντικότερη εκτίναξη κατέγραψαν οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων της Ιταλίας, καθώς αυξήθηκαν άμεσα κατά 8,5 μονάδες βάσης, φθάνοντας το 1,466%. Σημαντική ήταν η μεταστροφή, όμως, και του κόστους δανεισμού της Γερμανίας. Οι αποδόσεις των bunds, των δεκαετών ομολόγων του γερμανικού Δημοσίου, που στην αρχή της εβδομάδας είχαν για πολλοστή φορά διολισθήσει σε αρνητικό έδαφος, χθες κατέγραψαν άνοδο 4,1 μονάδων βάσης, φθάνοντας το 0,069%. Οπως επισημαίνει σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Financial Times, οι μαζικές πωλήσεις κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης αυξάνουν το κόστος δανεισμού όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών συμπεριλαμβανομένης της Πορτογαλίας. Οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων της σημείωσαν άνοδο κατά μία μονάδα βάσης, ανερχόμενες στο 3,169%.

Το θέμα είναι, ειδικότερα, κρίσιμο για την Πορτογαλία, καθώς τα ομόλογά της είχαν γνωρίσει άνοδο στις τελευταίες συνεδριάσεις, με ανάλογη υποχώρηση των αποδόσεών τους. Είχε προηγηθεί την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου η απόφαση του καναδικού οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS να διατηρήσει τη βαθμολογία επένδυσης που έχει δώσει στο πορτογαλικό χρέος. Η απόφαση ήταν κρίσιμη, καθώς πρόκειται για τον μοναδικό οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης που εξακολουθεί να δίνει βαθμολογία επένδυσης στα πορτογαλικά ομόλογα, όταν οι Moody’s, Fitch και S&P’s τα έχουν υποβαθμίσει στην κατηγορία των ομολόγων «σκουπιδιών». Διασφαλίζει έτσι ότι τα πορτογαλικά ομόλογα παραμένουν επιλέξιμα για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ και περιφρουρείται η Λισσαβώνα από νέα κρίση χρέους.

Η ανατροπή στις αγορές ομολόγων έπεται της τελευταίας ομιλίας που έδωσε ο Μάριο Ντράγκι στο Βερολίνο, στο πλαίσιο της οποίας ζήτησε να αναλάβει περισσότερο η δημοσιονομική πολιτική τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης, ενώ παραδέχθηκε πως τα χαμηλά επιτόκια έχουν παρενέργειες. Οπως επισημαίνουν οι FT, θα ήταν μάλλον τραβηγμένο να ερμηνευθούν οι δηλώσεις του ως ένδειξη ότι η Τράπεζα προσανατολίζεται σε μια λιγότερο αναπτυξιακή νομισματική πολιτική. Πάντως, ο πρόεδρος της ΕΚΤ δήλωσε ότι «έχουμε επίγνωση των άλλων στρεβλώσεων που μπορούν να προκύψουν εξαιτίας των χαμηλών επιτοκίων. Πράγματι, θα προτιμούσαμε σαφώς να μην πρέπει να διατηρήσουμε τα επιτόκια σε τόσο χαμηλά επίπεδα για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα, εφόσον οι ανεπιθύμητες παρενέργειές τους ενδέχεται να συσσωρευθούν σε βάθος χρόνου».

Ο κ. Ντράγκι επικαλέστηκε, άλλωστε, ως παράδειγμα για τις ανεπιθύμητες παρενέργειες των χαμηλών επιτοκίων τις επιπτώσεις τους στον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς τα χαμηλά επιτόκια πλήττουν την κερδοφορία των τραπεζών. Τόνισε ότι «θα πρέπει να επιδιώξουμε να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες συνθήκες για την επιστροφή των επιτοκίων σε υψηλότερα επίπεδα». Προσέθεσε, πάντως, ότι «είναι σαφές πως όσο περισσότερο συνάδουν με τη νομισματική πολιτική οι άλλες μακροοικονομικές πολιτικές σταθεροποίησης, τόσο συντομότερα θα επέλθει η μείωση του χάσματος παραγωγής». Είναι, ωστόσο, γεγονός ότι, στο πλαίσιο της ίδιας ομιλίας στο Βερολίνο, ο κ. Ντράγκι υπεραμύνθηκε της αναπτυξιακής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Αντέκρουσε τις επικρίσεις που έχει δεχθεί από Γερμανούς πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένου και του υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι με τη χαλαρή νομισματική πολιτική η ΕΚΤ έχει βλάψει τα γερμανικά νοικοκυριά που δεν εισπράττουν τόκους από τις καταθέσεις τους. Επανέλαβε, άλλωστε, την πρόθεση της ΕΚΤ να διατηρήσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μέχρις ότου επιτύχει τον στόχο του πληθωρισμού.

Τελεσίγραφο στην Ιταλία

Προθεσμία 48 ωρών έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη Ρώμη για να δώσει εξηγήσεις για τον προϋπολογισμό του 2017, καθώς προβλέπει λιγότερο φιλόδοξους στόχους από εκείνους στους οποίους είχε ήδη δεσμευθεί η κυβέρνηση Ρέντσι. Το σχέδιο προϋπολογισμού προβλέπει μεν μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από το όριο του 3%, αλλά θέτει στόχο το 2,3%, ενώ η κυβέρνηση Ρέντσι είχε υποσχεθεί προ ολίγων μηνών να περιορίσει το έλλειμμα στο πολύ χαμηλότερο 1,8% του ιταλικού ΑΕΠ. Ο Ιταλός πρωθυπουργός επιχείρησε να δικαιολογήσει την επιδείνωση των στόχων του για το 2017, επικαλούμενος παράγοντες πέραν των δυνάμεων της κυβέρνησής του, όπως ο καταστρεπτικός σεισμός που έπληξε την κεντρική Ιταλία τον Αύγουστο και η προσφυγική κρίση, καθότι αύξησαν την πίεση στα οικονομικά της χώρας.

Η Κομισιόν επιμένει ότι κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν δικαιολογεί τη μεταβολή των στόχων. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση Ρέντσι ενδέχεται να δεχθεί το πλήγμα από μια αρνητική απόφαση της Κομισιόν, ενώ επίκειται το κρίσιμο δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που έχει προγραμματισθεί για τον Δεκέμβριο. Το εν λόγω δημοψήφισμα ενδέχεται να θέσει εν αμφιβόλω την πολιτική επιβίωση της κυβέρνησης, τη στιγμή που ανεβαίνει διαρκώς η δημοτικότητα του λαϊκιστικού Κινήματος Πέντε Αστέρων.