Οι ερευνητές μπορεί να σου μιλούν ώρες, αλλά το σοκ έρχεται όταν βλέπεις τις φωτογραφίες απ’ τις τράτες. Σε κάθε ψαριά αναδύονται απ’ τον βυθό τόσα σκουπίδια, που σχεδόν δεν βλέπεις τα ψάρια. Μπουκάλια και φελιζόλ, σακούλες και κομμάτια πλαστικού είναι πάντα εκεί, μες στα δίχτυα των ψαράδων. Και κάθε χρόνο, είναι όλο και περισσότερα.

Tο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) πραγματοποιεί αυτή την εποχή την αποκαλυπτική έρευνα DeFishGear στο Βόρειο Ιόνιο και στις ακτές της Κέρκυρας. Δύο τράτες του νησιού, που οι ιδιοκτήτες τους συνεργάζονται με τους ερευνητές, κατέγραψαν απ’ τον Οκτώβριο ώς τον Μάιο τα απορρίμματα που θέλοντας και μη ανέβαζαν απ’ τον βυθό προσπαθώντας να πιάσουν ψάρια. Με έκπληξη οι ερευνητές διαπίστωσαν πως μέσα σε οκτώ μόλις μήνες οι δύο τράτες ανέβασαν… δυόμισι τόνους σκουπιδιών απ’ τον βυθό!

Κι αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στην Κέρκυρα. Τα σκουπίδια, με τα πλαστικά να αποτελούν τον κύριο όγκο τους, έχουν απλωθεί παντού, απ’ τις ακτές της Αττικής ώς τις πιο απομακρυσμένες βραχονησίδες. Οι ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ, συγκρίνοντας τα ευρήματα από την έρευνα Perseus στον Σαρωνικό και από εκείνη στο Βόρειο Ιόνιο, το απέδειξαν: στον βυθό του Σαρωνικού εντοπίστηκαν περίπου 900 κομμάτια απορριμμάτων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και η ίδια ακριβώς ποσότητα εντοπίστηκε και στον βυθό της Κέρκυρας. «Μία διαφορά υπήρχε μόνο», λέει η χημικός - ωκεανογράφος του ΕΛΚΕΘΕ, Χριστίνα Ζέρη, η οποία έχει αναλάβει το ελληνικό τμήμα της έρευνας DeFishGear για τη μελέτη και διαχείριση των απορριμμάτων σε όλη την Αδριατική. «Στον Σαρωνικό το βάρος των σκουπιδιών ήταν 100-150 κιλά ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ στην Κέρκυρα έφτανε τα 50 κιλά». Που θα πει πως στον βυθό της Κέρκυρας τα απορρίμματα έχουν ξεκινήσει νωρίτερα να διασπώνται, ενώ στον Σαρωνικό το πλαστικό έφτασε πιο πρόσφατα και η διαδικασία είναι ακόμα στην αρχή της.

Αλλά πέρα απ’ τους ερευνητές, το γεγονός πως οι ελληνικές θάλασσες είναι γεμάτες πλαστικό είναι κάτι που το ξέρει κάθε δύτης ή ψαράς που δραστηριοποιείται στη χώρα μας. Πέρυσι το καλοκαίρι, οι εθελοντές δύτες της HELMEPA δεν πίστευαν στα μάτια τους όταν ξεκίνησαν τους 16 υποβρύχιους καθαρισμούς απ’ το Αγαθονήσι μέχρι το Λουτράκι. Οταν ο καθαρισμός ολοκληρώθηκε, είχαν ανασύρει απ’ τον βυθό 5 τόνους σκουπιδιών! Κι ανάμεσά τους, 421 μπουκάλια, 135 ρόδες αυτοκινήτων, 62 σακούλες, 21 σαγιονάρες (!) και δύο ολόκληρους κάδους σκουπιδιών! «Ερχεται στο φως η τραγική εικόνα ενός βυθού καλυμμένου με απορρίμματα όλων των ειδών», λέει ο υπεύθυνος συντονισμού του Τομέα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης της HELMEPA, Κ. Τριανταφύλλου. «Νομίζουμε ότι επειδή δεν τα βλέπουμε δεν υπάρχουν, αλλά τα σκουπίδια που πετάμε στη θάλασσα επιστρέφουν ως ρυπαντές στο πιάτο μας».

Το πλαστικό μπορεί να μη βουλιάζει στην αρχική του μορφή, αλλά όταν τα μπουκάλια μπερδευτούν με δίχτυα, πετονιές και σακούλες, τα πράγματα αλλάζουν. «Εκτιμάται πως 7 στα 10 θαλάσσια απορρίμματα καταλήγουν στον βυθό», αναφέρει ο κ. Τριανταφύλλου. Και μετά, όπως συμβαίνει σε όλες τις κλειστές θάλασσες σαν τη Μεσόγειο, αναλαμβάνουν τα ρεύματα, τα οποία αλλάζουν από εποχή σε εποχή, να τα απλώσουν παντού. Οσα απορρίμματα δεν έχουν ακόμα βυθιστεί ταξιδεύουν, ξεβράζονται στις ακτές και μετά η θάλασσα τα ξανατραβά στο νερό πολλές φορές.

Ευκαιρία... συλλογής

«Οι παραλίες λειτουργούν ως φυσική παγίδα», συμπληρώνει η κ. Ζέρη, «κι εκεί είναι η ευκαιρία μας να συλλέξουμε τα πλαστικά. Αν γινόταν μια συντονισμένη προσπάθεια, θα μπορούσε ο καθαρισμός να αποδώσει.

Γιατί μόνο στην Κέρκυρα κάθε χρόνο ξεβράζονται 130 τόνοι σκουπίδια στις ακτές». Είναι ενδεικτικό, μάλιστα, το γεγονός ότι ακόμα και στην πιο ερημική παραλία του νησιού, που είναι ζώνη Natura και δεν υπάρχει καν δρόμος για να την πλησιάσεις, οι ποσότητες απορριμμάτων δεν διαφέρουν από εκείνες στις κοσμικές παραλίες του νησιού.

Βλέπετε, αφ’ ης στιγμής τα απορρίμματα καταλήξουν στο νερό, ταξιδεύουν παντού. Γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά τα στοιχεία που συγκέντρωσε η HELMEPA πέρυσι, όταν πραγματοποίησε 104 καθαρισμούς ακτών και οχθών σε όλη την Ελλάδα: οι εθελοντές της μάζεψαν συνολικά 9 τόνους απορριμμάτων. Ανάμεσά τους, 13.000 πλαστικά μπουκάλια, 10.000 καλαμάκια, 3.500 πλαστικές συσκευασίες τροφίμων και 4.500 πλαστικές σακούλες. Οπότε καλό είναι να θυμόμαστε πως αν όλα αυτά τα απορρίμματα δεν είχαν σπεύσει εκείνοι να τα μαζέψουν, εφέτος θα μας περίμεναν ακόμη στον βυθό, να μας συντροφεύσουν στο πρώτο καλοκαιρινό μπάνιο μας.