Πριν σβήσουν τα φώτα της γιορτής... εξύπνησε ο ο εμφύλιος
Υπάρχουν δημόσιοι χώροι σε όλο τον κόσμο άρρηκτα συνδεδεμένοι με σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως εξεγέρσεις (Η πλατεία Τιέναμεν στο Πεκίνο) , δολοφονίες η πλατεία Ντεάλη στο Ντάλλας (όπου τα κτήρια στέκονται Σιωπηλοί μάρτυρες στην δολοφονία του προέδρου Κένεντυ) ή ακόμα και εκτελέσεις (όπως η κεντρική πλατεία της Ρόυεν όπου πριν αιώνες η Ιωάννα της Λωραίνης ανέβηκε στην πυρά).
Ιδιάζων ιστορικό συμβάν είναι ο "πολιτικός λόγος", δηλαδή μια μεγάλη συγκέντρωση πλήθους σε έναν ανοικτό χώρο με σκοπό την ακρόαση του λόγου ενός πολιτικού ηγέτη που αναφέρεται σε γεγονός μεγίστης σημασίας για τον τόπο. Τέτοιου είδους εκφωνήσεις, απευθύνονται αποκλειστικά στο συναίσθημα με σκοπό την έξαρση του, που γεμίζει αυτομάτως με αίσθημα ευφορίας και ενότητας όλους τους παρευρισκόμενους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε τέτοια σημεία η συλλογική συναισθηματική φόρτιση εκείνης της ιστορικής στιγμής παραμένει αναλοίωτη στο χρόνο, στοιχειώνοντας το μέρος.
Το στάδιο στη Νυρεμβέργη, όπου ο Α. Χίτλερ απεύθηνε λόγο στο γερμανικό έθνος, ο Οβελίσκος στην Ουάσιγκτον όπου ο Μαρτιν Λούθερ Κινγκ εκφώνησε την ομιλία ορόσημο (I have a dream) για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι δυο χαρακτηριστικά σημεία.
Η Επικείμενη Απελευθέρωση της Αθήνας απο τον γερμανικό ζυγό έφερε στο προσκήνιο των Συμμαχικών Κέντρων Λήψης Αποφάσεων το πρόβλημα του ποιος θα κυβερνήσει την Ελλάδα με ότι αυτό συνεπάγεται γεωπολιτικά.
Μετά απο τρία χρόνια κατοχής, την κυβέρνηση εξόριστη στη Μέση Ανατολή και την επίσημη Αντίσταση κατά του κατακτητή να δρα ανεξέλεγκτη στην Ελλάδα από όποια κεντρική γραμμή, το κράτος χρειαζόταν πολιτική ομάδα κοινής αποδοχής η οποία να μπορούσε να επιβληθεί. Ένα όργανο που θα είχε τη δυνατότητα να επανακαθορίσει την γενική κατεύθυνση του Κράτους και ικανό να πείσει τις αντιμαχόμενες φατρίες να υπακούσουν σε αυτό για το " γενικότερο καλό".
Προς τούτο και έχοντας ανάγκη μιας πολιτικής προσωπικότητας που θα αντιπροσώπευε αυτές τις ανάγκες επέλεξαν τον Γεώργιο Παπανδρέου.
Έναν πρωθυπουργό με αποτελεσματική χρήση του λόγου, ικανό να συνεπάρει τα πνεύματα αλλά και να αποπροσανατολίσει τα άκρα. Έναν ρήτορα.
Για να εισηγηθεί στο προσκήνιο δυναμικά η νέα κυβέρνηση δημιουργήθηκε μια τεράστια λαϊκή εορτή, αφιερωμένη, στην Απελευθέρωση.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων θα ακολουθούσε τον πετυχημένο σχεδιασμό των εορτασμών για την άφιξη του Βασιλιά Γεωργίου του Α' το 1862: αποβίβαση από ελληνικό πολεμικό πλοίο (το θρυλικό θωρηκτό Αβέρωφ σύμβολο της νίκης στους Βαλκανικούς πολέμους), βενζινάκατος, προβλήτα, αψίδες, δαφνοστολισμοί και πομπή από τον Σαρωνικό μέχρι την Αθήνα με το ανοιχτό πρωθυπουργικό αμάξι να ηγείται, συνοδευόμενο από τον ήχο των φιλαρμονικών,τις επιφημίες του κόσμου, τους ψαλμούς των ιερέων απο τα σκαλιά των εκκλησιών και τις κοδωνοκρουσίες.
Ο λαός της Αθήνας εκλήθη με φυλλάδια και μέσω του ραδιοφώνου να βγει στους δρόμους να προϋπαντήσει την επίσημη κυβέρνηση, δημιουργώντας ‘μία θάλασσα χεριών που χαιρετά’.
Η όλη τελετή ήταν αρχικά προγραμματισμένη για την 17η Οκτωβρίου ημέρα Τρίτη. Ο προοληπτικός πρωθυπουργός όμως αρνούμενος να την πραγματοποιήσει τη γρουσούζικη για εκείνον Τρίτη, έθεσε βέτο και έτσι οι εορτασμοί μετατέθησαν μια μέρα αργότερα.
Καταφθάνοντας στην Πλατεία Συντάγματος ο Παπανδρέου εμφανίστηκε στο μπαλκόνι του Υπουργείου (εκεί όπου σήμερα στεγάζεται το Public) για να απευθύνει τον 'Λόγο της Απελευθέρωσης' σε μια πρωτοφανή κοσμοσυρροή.
Ξεκίνησε με έξαρση: "Ασπαζόμεθα την Ιεράν Γην της Ελευθέρας Πατρίδος.... και η Κυανόλευκος κυματίζει μόνη εις την Ακρόπολην". Σε μια προσπάθεια να κερδίσει τους εθνικόφρονες συνέχισε: "Από τα βάθη της Ιστορίας οι αιώνες πανηγυρίζουν την επάνοδο της Ελευθερίας εις την αρχαίαν Πατρίδαν της" Και στραφώμενος προς τους νέους "Και στεφανώνουν την Γενιάν μας".
Παρ όλα αυτά η Αριστερά με έμβλημα της τα σφυροδρέπανα παρέμενε επιθετικά προσκείμενη. Σε αυτή τη πρόκληση ο Γ. Παπανδρεου ανταποκρίθηκε με ένα από τα πιο διφορούμενα συμβάντα του ελληνικού πολιτικου βίου. Επικαλέσθηκε τη "Λαοκρατία" ως μέσο διακυβερνησης. Και δημιουργήθηκε το εξής παράδοξο:
Με τον Βρετανό στρατάρχη στα δεξιά του στο μπαλκόνι, ο συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου ως πρωθυπουργός του κράτους που επισήμως αντιπροσώπευε το Βασίλειο της Ελλάδος να εκφράζεται υπέρ της Λαοκρατίας ("και όχι βασιλιά"- προσεγγίζοντας το σύνθημα των αριστερών συλλαλητηρίων).
Αυτή η αντίφαση επέφερε την απόλυτη σύγχιση στο πλήθος. Όμως με ένα θεατρικό ελιγμό ο Παπανδρέου έκλεισε μεγαλειωδώς :"Σε σένα περήφανε λαέ των Αθηνών ανήκει ο Εθνικός έπαινος !", εναγκαλίζοντας όλους τους αντικρουόμενους σε ένα ενωτικό σύνολο. Ακολούθησε ένα παραλήρημα ενθουσιασμού που εξαπλώθηκε σε όλη την Aθήνα δημιουργώντας την αίσθηση ότι η κυβέρνηση μπορούσε να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα.
Ο αείμνηστος Γ. Λοράνδος χαιρετίζοντας την επιστροφή της ομαλότητας έγραφε το ίδιο βράδυ:"Στον ουρανό και στις ψυχές μας τα φώτα, τα πρώτα φώτα στην Πλατεια Συντάγματος,στη Λεοφώρο Βασιλίσσης Σοφίας, στην Ομόνοια. Βγήκε το πρώτο, το δεύτερο, το τρίτο θυλικό της Αφροδίτης. Άνοιξε το μπαρ, βγήκε κι ο κουλουρτζής και βγήκε το Εγγλεζάκι να χαρεί την αστροφεγγιά. Σε λίγο θα βγει και το φεγγάρι και η νύχτα της Αθήνας θα ξαναγίνει νύχτα μας. Όπως πρώτα".
Μονάχα που αυτό που παραμόνευε όταν ξημέρωσε η επομένη μέρα ήταν ο διχασμός και ο εμφύλιος πόλεμος.
Ιστορικό κείμενο του Μιχάλη Μουσσού που δημοσιεύθηκε στο metrogreece.gr
Σύντομο Βιογραφικό
(Ο Μιχάλης Μουσσού. Είναι εκλεγμένος Κοινοτικός Σύμβουλος της Α’ Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Αθηναίων και από τον Ιανουάριο 2013 Πρόεδρος του Πολιτιστικού και Εξωρραϊστικού Συλλόγου ‘Ο Λυκαβηττός’ . Αρθρογραφεί στην Huffington Post για Ελληνικά θέματα μείζωνος σημασίας . Σπούδασε θεατρολογία στο New York University. Μετά από μια διεθνή καριέρα στην όπερα επέστρεψε στην Αθήνα το 2001 και ασχολήθηκε με την αγορά ακινήτων. Ως διευθυντής στο γραφείο Pateras Properties έχει λάβει μέρος σε διάφορες ημερίδες σε σχέση με την κατάσταση της Ελληνικής κτηματαγοράς).