Πόνος ή μούδιασμα στο χέρι; Τι μπορεί να είναι;
Γράφει ο Θεόδωρος Αθανασάκης, ορθοπαιδικός χειρούργος*
Η πάθηση δεν είναι επικίνδυνη, αλλά είναι ενοχλητική και συνήθως εάν δεν κάνει κάποιο κύκλο μετά τον οποίο αυτοϊάται, διατρέχει χρονικό διάστημα 5-10 ετών οπότε τα ενοχλήματα σταματούν μέν, αλλά στα χέρια παραμένουν ατροφίες και μυϊκή αδυναμία. Αυτός είναι ο κύριος λόγος πού είναι απαραίτητη η θεραπεία.
1853: Το Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος υπήρχε πάντα ως πάθηση, αλλά την πρώτη σχετική δημοσίευση έκανε το 1853 ο Γάλλος ιατρός J. Paget
• 1990: Από το έτος 1990 άρχισε διεθνώς η θεραπεία ΣΚΣ με ένεση Κορτιζόνης, με φάρμακα και με νάρθηκα καρπού, η οποία αποδείχθηκε επιτυχής σε μεγάλο ποσοστό ασθενών, άνω του 80%. Σήμερα η εγχείρηση διαρκεί 15 λεπτά και θεωρείται τόσο απλή επέμβαση ρουτίνας, ώστε γίνεται και στο ιατρείο.
• 1990: Φαίνεται παράξενο αλλά η χειρουργική θεραπεία της παθήσεως άργησε να διαδοθεί στην Ελλάδα, ιδίως στην περιφέρεια εκτός Αθηνών όπου διαδόθηκε μετά το 1985-1990.
Αιτιολογία και Παθοφυσιολογία του ΣΚΣ
Παθοφυσιολογικά το Σύνδρομο καρπιαίου Σωλήνος οφείλεται σε δυσαρμονία του χώρου του καρπιαίου σωλήνος και του χώρου που καταλαμβάνουν οι διερχόμενοι τένοντες με το μέσο νεύρο. Συνεπώς το ΣΚΣ δεν είναι μία πάθηση, όπως το λέει και η ονομασία του είναι σύνδρομο, οφειλόμενο σε διάφορες παθήσεις. Οι κυριότερες από αυτές τις παθήσεις ταξινομούνται στις εξής ομάδες:
• Διόγκωση-Τενοντοελυτρίτιδα Καμπτήρων Τενόντων άκρας Χειρός από υπερκαταπόνηση του χεριού (πχ κτηνοτρόφοι, οικοδόμοι, κομμώτριες, γεωργοί, οδηγοί τροχοφόρων και χειριστές μηχανημάτων, κλπ).
• Διόγκωση Τενόντων από ορμονικές διαταραχές, όπως παθήσεις του θυρεοειδούς και των ωοθηκών, (εμμηνόπαυση, εγκυμοσύνη, λοχεία, κλπ).
• Ολα τα προαναφερθέντα αίτια, προκαλούν διόγκωση των ελύτρων και των τενόντων εντός του Καρπιαίου Σωλήνος με αποτέλεσμα αύξηση της πιέσεως εντός αυτού. Φυσικό είναι να υφίσταται την πίεση ο "πιό αδύναμος κρίκος" εντός του Σωλήνος, που είναι το Μέσο Νεύρο. Σε αρχικό στάδιο πιέζονται τα μικρά αγγεία του περινευρίου και στη συνέχεια όλο το νεύρο με αποτέλεσμα διαταραχή της αγωγιμότητας αυτού. Το νεύρο διογκώνεται και παρουσιάζει στικτές μακροσκοπικές αιμορραγίες. Σε χρόνιες παραμελημένες περιπτώσεις το Μέσο Νεύρο παρουσιάζει ενδονευρική ίνωση και μόνιμη λειτουργική βλάβη.
• Σπανιότερα η πάθηση οφείλεται σε σακχαρώδη διαβήτη, ή σε συγγενή στένωση του καρπιαίου σωλήνος.
• Πολλές περιπτώσεις ΣΚΣ οφείλονται σε κακή θέση του καρπού κατά τη δακτυλογράφηση σε υπολογιστή. Γι’ αυτό και τα νέα πληκτρολόγια έχουν μία νέα προέκταση στήριξης του καρπού. Η πάθηση έχει ονομασθεί δημοσιογραφικά και «νόσος των δακτυλογράφων» ή «νόσος των χειριστών υπολογιστών».
• Τα τελευταία χρόνια ανακαλύφθηκε και ένα άλλο αίτιο Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος, η λήψη των φαρμάκων Tamoxifen (Νolvadex®) και Arimidex.
• Ορισμένες περιπτώσεις Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος, συνυπάρχουν με παγίδευση της ρίζας Α6 στον αυχένα, λόγω αυχενικής δισκοπάθειας. Αυτό λέγεται «Σύνδρομο Διπλής Πιέσεως» (Double Crush Syndrome) και έχει περιγραφεί από τη δεκαετία του 80.
• Επίσης σπάνια έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου συνυπάρχει Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος με ταυτόχρονη πίεση του Μέσου Νεύρου στο αντιβράχιο, από τον Στρογγύλο Πρηνιστή Μύ.
• Εχουν αναφερθεί περιπτώσεις σπάνιες Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος από εκδοσωληνικά γάγγλια ή όγκους, αλλά και Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος από ιστολογικές αλλοιώσεις Αμυλοείδωσης. Αναφέρεται και περίπτωση υποτροπής Καρπιαίου Σωλήνος (είχε χειρουργηθεί) από Αμυλοείδωση σε νεφροπαθή υπό αιμοκάθαρση
Συμπτώματα - Κλινική Εικόνα
Το Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος -στην αρχή- έχει παράξενα συμπτώματα και ποτέ δεν είναι τα ίδια σε όλους τους ασθενείς. Γι αυτό εύκολα διαφεύγει από την έγκαιρη διάγνωση ακόμα και έμπειρων ορθοπεδικών ή νευρολόγων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι ασαφή, ο ασθενής «δεν ξέρει που πονάει ακριβώς» και λέει «πονάω παντού και μου μουδιάζουν όλα τα δάκτυλα» στο άνω άκρο από τα δάκτυλα μέχρι τον ώμο. Άλλοι ασθενείς λένε «με πονάει ο ώμος», άλλοι λένε «μου μουδιάζει όλο το χέρι μου» εννοώντας όλο το άνω άκρο. Συνήθως ο ασθενής παρουσιάζει πόνο στα χέρια και στο αντιβράχιο, και μουδιάσματα στα 3-4 δάκτυλα κερκιδικώς, και σπανιότερα μυϊκή αδυναμία (του "πέφτουν τα αντικείμενα από τα χέρια").
Οι μισοί ασθενείς έχουν τα συμπτώματα τη νύχτα και χάνουν τον ύπνο τους, ενώ οι άλλοι μισοί τα έχουν την ημέρα. Σε παραμελημένες περιπτώσεις Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος παρατηρείται ατροφία των μυών του θέναρος και λειτουργική αδυναμία του χεριού. Για πρακτικούς λόγους, από την κλινική εικόνα και τα ηλεκτρονευρογραφικά ευρήματα ταξινομούμε το Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος σε τρία στάδια βαρύτητας, το στάδιο Ι (ελαφρές περιπτώσεις), το στάδιο ΙΙ (εγκατεστημένο με έντονα ευρήματα κλινικά και ΗΝΓ), και το στάδιο ΙΙΙ (παραμελημένο με ατροφίες)
Από το έτος 2007 η Αμερικανική Εταιρεία Ορθοπεδικών έχει καθιερώσει εδικό πρωτόκολλο για την ακριβή διάγνωση και θεραπεία των ασθενών με Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος. Το ιστορικό και μόνο είναι αρκετό για να βάλει τη διάγνωση του Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος σε μεγάλο ποσοστό. Η κλινική εξέταση δεν προσφέρει πολλά ευρήματα για διάγνωση. Δύο ειδικές δοκιμασίες είναι συνήθως χρήσιμες. Η μία είναι η κάμψη του καρπού, πού ανευρίσκεται μειωμένη και επώδυνη.
Η δεύτερη δοκιμασία είναι το Test Phalen. Οδηγούμε τον καρπό σε έκταση και μετά από ένα λεπτό περίπου -άν είναι ασθενής- ο "ασθενής" εμφανίζει μουδιάσματα στά 3,5 Κερκιδικώς δάκτυλα. Το Test Phalen έχει βρεθεί θετικό στις διάφορες εργασίες από 48%-80% των ασθενών με Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος. Το Test Phalen δείχνει σχετικώς χαμηλή ευαισθησία (67%) και ειδικότητα (59%) και δεν έχει αποδειχθεί στατιστιά σημαντικός συνδυασμός με τα ηλεκτροφυσιολογικά ευρήματα. Αλλα δευτερεύοντα Τest είναι το Test Tinel και το Test Flick.
Είναι γνωστό ότι, άλλες παθήσεις που δημιουργούν συμπτώματα παρόμοια με αυτά του Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος, είναι η Αυχενική Ριζοπάθεια λόγω Κήλης Δίσκου Αυχένος, η Περιφερική Πολυνευρίτις, το Σύνδρομο του Στρογγύλου Πρηνιστή, και σπάνια η Πολλαπλή Σκλήρυνση ("Σκλήρυνση κατά Πλάκας"). Γι' αυτό, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή να αποκλεισθούν αυτές οι περιπτώσεις πριν αποφασισθεί θεραπεία.
Διάγνωση του Συνδρόμου καρπιαίου σωλήνος
Η βασική διάγνωση του ΣΚΣ είναι το ιστορικό και η κλινική εξέταση. Σχεδόν στό 98% των ασθενών θέτουν τη διάγνωση. Επειδή όμως ζούμε την εποχή των αποδείξεων (Evidence Βased Medicine) χρειάζεται κάποια τεκμηρίωση. Τα τελαυταία 40 χρόνια, αυτή η τεκμηρίωση ήταν το Ηλεκτρονευρογράφημα το οποίο ελέγχει Κινητικές Ταχύτητες αγώγής, Αισθητικές ταχύτητες αγωγής και δυναμικό σύσπασης του Θέναρος. Θεωρείται άκρως απαραίτητο πριν την χειρουργική επέμβαση να έχει γίνει τεκμηριωμένη διάγνωση του Συνδρόμου καρπιαίου Σωλήνος με Ηλεκτρομυογράφημα - Ηλεκτρονευρογράφημα.
Το έτος 2015 αρχισε να καθιερώνεται ΝΕΑ μέθοδος τεκμηρίωσης του Συνδρόμου καρπιαίου σωλήνα. Το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα (ΣΚΣ, Carpal Tunnel Syndrome) είναι μια περιφερικού τύπου μονονευροπάθεια, σε έδαφος πίεσης του μέσου νεύρου καθώς αυτό διέρχεται μέσα στον καρπιαίο σωλήνα. Πρόκειται για την πιο συχνή μη τραυματική βλάβη περιφερικού νεύρου, με τις γυναίκες να προσβάλλονται πιο συχνά από τους άνδρες (9% Vs 0,65).
Καταστάσεις που μειώνουν το εύρος του σωλήνα ή αυξάνουν τον όγκο των περιεχόμενων δομών (τενοντίτιδα καμπτήρων), προκαλούν πίεση του μέσου νεύρου στον εγκάρσιο σύνδεσμο, ο οποίος και αποτελεί την οροφή του σωλήνα. Αν και αποτελεί εύρημα σε πολλές καταστάσεις, μεταξύ των οποίων η παχυσαρκία ή η επαγγελματική δραστηριότητα, στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για ιδιοπαθές σύνδρομο. Η διάγνωση συχνά τίθεται με τη βοήθεια του ιστορικού, κλινικών δοκιμασιών και τη χρήση ηλεκτροφυσιολογικών εξετάσεων νευρικής αγωγής (nerve conduction studies), όπου η βλάβη από πίεση στο έλυτρο μυελίνης παρουσιάζεται ως καθυστέρηση της ταχύτητας αγωγής. Η ευαισθησία και η ειδικότητας της μεθόδου είναι >85% και >95% αντίστοιχα.].
Τα τελευταία χρόνια προσφέρεται η δυνατότητα διάγνωσης ΣΚΣ με τη βοήθεια του υπερήχου. Τα περιφερικά νεύρα έχουν μια χαρακτηριστική ηχοδομή και βλάβες αυτών εμφανίζονται συχνά με διαταραχές στο μέγεθος και την ηχο-αρχιτεκτονικής τους).
Έχει μάλιστα δειχθεί ότι αύξηση του εγκάρσιου εμβαδού του μέσου νεύρου > 10mm2 θεωρείται ως το ανώτερο φυσιολογικό όριο, υπερβάσεις του οποίου είναι χαρακτηριστικές του ΣΚΣ. Στην ίδια μελέτη φάνηκε μεγάλος βαθμός συμφωνίας μεταξύ διαταραχών αγωγής και US ευρημάτων. Συνιστάται η US μέτρηση να γίνεται στο σημείο εισόδου του νεύρου στο σωλήνα ή καλύτερα στο σημείο μέγιστου εμβαδού του μέσου νεύρου.
Συντηρητική Θεραπεία Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος
Ελαφρές περιπτώσεις (1ο στάδιο) Συνδρόμου Καρπιαίου Σωλήνος αντιμετωπίζονται με αντιφλεγμονώδη φάρμακα και με νυχτερινό νάρθηκα. Μεσαίας βαρύτητας περιπτώσεις (2ο στάδιο) αντιμετωπίζονται με ένεση Κορτιζόνης .
Χειρουργική Θεραπεία ΣΚΣ
• Κλασσική μέθοδος: Οι σοβαρές περιπτώσεις του Σύνδρομου Καρπιαίου Σωλήνος (στάδιο ΙΙΙ) χρειάζοται εγχείρηση διάνοιξης. Σήμερα, η κλασσική εγχείρηση γίνεται με τοπική αναισθησία και διαρκεί 12-60 λεπτά. Γίνεται είτε σε χειρουργείο είτε σε εξωτερικό ιατρείο. Η κλασσική χειρουργική τομή έχει μήκος 3–4 cm.. Ο ασθενής ανακουφίζεται ήδη από την πρώτη βραδιά.
Αυτό είναι και η καλύτερη ένδειξη επιτυχίας της επέμβασης. Προσπάθειες για μικρότερη τομή (1–2 cm) είχαν κακά αποτελέσματα στη διαδικασία της επέμβασης (ατελής διάνοιξη, παραμένουσες αιμωδίες, αιμορραγίες). Σε 15 μέρες γίνεται αφαίρεση των ραμμάτων και ο ασθενής επανέρχεται σε χειρωνακτική εργασία σε 30 μέρες.
Η νέα ενδοσκοπική τεχνική εγχείρησης με μικρό ενδοσκόπιο (αρθροσκόπιο) αρχισε να εφαρμόζεται από το έτος 2005. Γίνεται με δύο μικρές τομές και ανάμεσα καθοδηγείται ένας μεταλλικός οδηγός μέσω του οποίου το ενδοσκόπιο οδηγείται και κόβει τον εγκάρσιο σύνδεσμο. Η ενδοσκοπική μέθοδος δεν αποδείχθηκε καλύτερη της ανοικτής μεθόδου, και πολλές φορές έχει επιπλοκές.
*Αθανασάκης Θεόδωρος
Ορθοπαιδικός χειρούργος
Εξειδικεύσεις στις παθήσεις ποδιού και ποδοκνημικής
Εξειδιεκέυσεις στην ορθοπαιδική παιδιών
Clinical fellow scullthess clinic Zurich Swiss
Clinical fellow Balgrist University Hosp Zurich Swiss
Παίδων Αγία Σοφία Β ορθ. Κλινική
Ιατρίο Κνωσσού 236 & Καστέλλι Πεδιάδος
ΤΗΛ 2810 327 988 ΚΑΣΤΕΛΛΙ 28910 29300 ΚΙΝ. 6937 363 880
www.creteorthopedics.gr
email.athanasakis8@yahoo.gr