Ο Κ.Α. ηλικίας 76 ετών, κάτοικος νησιού, ακολουθεί εδώ και χρόνια μια συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή για το πρόβλημα καρδιάς που αντιμετωπίζει. Ταυτόχρονα έχει διαγνωστεί με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Οταν πριν από λίγα χρόνια επισκέφθηκε τον πνευμονολόγο για να του συνταγογραφήσει οξυγόνο, ο γιατρός του έγραψε επιπλέον θεραπευτική αγωγή. Ο ίδιος είχε φροντίσει να δώσει πρώτα στον πνευμονολόγο μια κατάσταση με τα φάρμακα που ελάμβανε για την καρδιά. «Τα φάρμακα που μου έδωσε ο πνευμονολόγος σε συνδυασμό με τα φάρμακα της καρδιάς μου έκαναν σοβαρές αρρυθμίες», σημειώνει στην «Κ». «Οταν το είπα στον πνευμονολόγο, η απάντηση που μου έδωσε είναι “διάλεξε από τι θες να πεθάνεις: από καρδιά ή από πνεύμονες”. Τελικά ο καρδιολόγος επικοινώνησε με τον πνευμονολόγο και αποφάσισαν από κοινού ποια φάρμακα μπορώ να πάρω χωρίς να μου προκαλούν παρενέργειες». Με βάση τη Φαρμακευτική Φροντίδα, μια νέα πρακτική που πρωτοδιατυπώθηκε ως έννοια το 1975 στις ΗΠΑ και έκτοτε κατέλαβε έδαφος για να φτάσει να υιοθετηθεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας κατάλληλα εκπαιδευμένος φαρμακοποιός θα μπορούσε να αναλάβει στην περίπτωση του Κ.Α. τον συντονισμό-έλεγχο της φαρμακοθεραπείας. Θα μπορούσε να συνεργαστεί με τον ασθενή και τους γιατρούς του στον σχεδιασμό, στην εφαρμογή και στην παρακολούθηση του θεραπευτικού πλάνου. Αλλωστε, η έννοια του νέου «φαρμακείου» είναι ότι ο φαρμακοποιός δεν πρέπει απλώς να πουλάει φάρμακα, πρέπει να παρέχει φαρμακευτικές υπηρεσίες. «Η έννοια της Φαρμακευτικής Φροντίδας διατυπώθηκε με τη διαπίστωση ότι η κακή χρήση των φαρμάκων είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που γιγαντώνεται», σημειώνει στην «Κ» ο χημικός φαρμακοποιός Δημήτρης Κυρώζης. Μόλις τον περασμένο Μάρτιο δημοσιεύθηκε αμερικανική μελέτη σύμφωνα με την οποία ένας στους επτά Αμερικανούς ηλικίας 62 έως 85 ετών λαμβάνει τακτικά επικίνδυνους φαρμακευτικούς συνδυασμούς.

Το 2001 υπολογίστηκε ότι η οικονομική επιβάρυνση στις ΗΠΑ εξαιτίας της θνησιμότητας και της νοσηρότητας από την κακή χρήση φαρμάκων ανερχόταν στα 177 δισ. δολάρια ετησίως, ενώ έως και το 20% των εισαγωγών στα νοσοκομεία οφειλόταν σε βλάβες προερχόμενες από τα φάρμακα. Σύμφωνα με μελέτες, ένας στους τέσσερις Ελληνες λαμβάνει συνταγογραφούμενα φάρμακα από τον φαρμακοποιό χωρίς συνταγή, και το 60% αυτών δεν έχει ερωτηθεί από τον φαρμακοποιό εάν έχει αλλεργικό πρόβλημα ή βλάβη νεφρών ή ήπατος. Το 2013 στο Κέντρο Δηλητηριάσεων καταγράφηκαν 11.263 περιστατικά δηλητηριάσεων από φάρμακα (από τις συνολικά 31.000 δηλητηριάσεις), με τα ηρεμιστικά-αγχολυτικά να κατέχουν την πρώτη θέση και να ακολουθούν τα παυσίπονα-αντιπυρετικά. «Ο ΠΟΥ και η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία παροτρύνουν κυβερνήσεις, πανεπιστήμια, φαρμακευτικούς συλλόγους και οργανισμούς, να συνεργαστούν μεταξύ τους, ανάλογα με το φαρμακευτικό επίπεδο κάθε χώρας, στη σταδιακή εφαρμογή της Φαρμακευτικής Φροντίδας. Πολλές χώρες έχουν προχωρήσει σε αυτή την κατεύθυνση (π.χ. Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Καναδάς, Πορτογαλία, σκανδιναβικές χώρες κ.ά.), ωστόσο πλήρης εφαρμογή δεν έχει επιτευχθεί πουθενά. Στην Ελλάδα, πλην ελαχίστων μεμονωμένων ατομικών προσπαθειών για ευαισθητοποίηση, είμαστε στο σημείο μηδέν» επισημαίνει ο κ. Κυρώζης και προσθέτει: «Τι πρέπει να κάνουμε; Αλλαγή στην εκπαίδευση φοιτητών και εν ενεργεία φαρμακοποιών, με πρώτη δράση την εκπαίδευση των εκπαιδευτών. Παράλληλα, πρέπει να αλλάξει και η δομή των φαρμακείων με ουσιαστικές συνενώσεις. Στην Ελλάδα έχουμε φαρμακεία του ενός φαρμακοποιού. Και να έχει τις γνώσεις, δεν είναι σε θέση να ασχοληθεί με τη Φαρμακευτική Φροντίδα». Προς την κατεύθυνση της Φαρμακευτικής Φροντίδας προσανατολίζει τα μέλη της και ο Ευρωπαϊκός Σύλλογος Φαρμακοποιών (PGEU), προτείνοντας τροποποιήσεις στο πρόγραμμα σπουδών των φαρμακοποιών, με έμφαση μεταξύ άλλων σε επαρκείς γνώσεις του μεταβολισμού και των συνεπειών των φαρμάκων και της διαχείρισης των κινδύνων που συνδέονται με τη χρήση των φαρμάκων.