Bρισκόμαστε άραγε μπροστά στην έμπρακτη απόδειξη της κλιματικής αλλαγής; Ενα από τα μεγαλύτερα παγόβουνα που έχουν καταγραφεί στην Ιστορία αποκολλήθηκε από την παγοκρηπίδα της Ανταρκτικής, όπως ανακοίνωσαν πριν από μερικές ημέρες οι επιστήμονες, δημιουργώντας βάσιμο κίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα στην περιοχή.

Το παγόβουνο, με βάρος που ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο τόνους και έκταση πάνω από 5.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποκολλήθηκε από την παγοκρηπίδα Λάρσεν C στην Ανταρκτική, από τις 10 Ιουλίου μέχρι και τις 12 Ιουλίου, όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες του πανεπιστημίου του Σουάνσι και η Βρετανική Επιθεώρηση της Ανταρκτικής. Το παγόβουνο, το οποίο στην πραγματικότητα έχει την έκταση της πολιτείας του Ντελαγουέρ ή του ινδονησιακού νησιού Μπαλί, βρισκόταν στα πρόθυρα της αποκόλλησης από την παγοκρηπίδα επί αρκετούς μήνες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα στην Ανταρκτική οι επιστήμονες παρακολουθούσαν την εξέλιξη του ρήγματος στην παγοκρηπίδα, χρησιμοποιώντας δορυφόρους της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος.

«Το παγόβουνο αυτό είναι το μεγαλύτερο που κατεγράφη και η εξέλιξή του από εδώ και πέρα είναι αβέβαιη» δήλωσε ο Αντριαν Λιούκμαν, καθηγητής του πανεπιστημίου Σουάνσι και επικεφαλής ερευνητής του προγράμματος «Μίδας», το οποίο παρακολουθεί τις εξελίξεις στην παγοκρηπίδα. Ο καθηγητής Λιούκμαν δεν θέλησε να δώσει πολλές πληροφορίες για το μέλλον του παγόβουνου, τονίζοντας ωστόσο ότι μπορεί να κατακερματιστεί και να παραμείνει στην περιοχή επί δεκαετίες ή ακόμα και κάποια κομμάτια του να μετακινηθούν προς πιο θερμά ύδατα. Αυτό που αποτελεί βεβαιότητα είναι ότι το παγόβουνο ενισχύει τους φόβους για τη ναυσιπλοΐα. Παρότι η περιοχή βρίσκεται μακριά από τους δρόμους της ναυσιπλοΐας, πολλά μεγάλα υπερωκεάνια επισκέπτονται τα νερά από τη Νότια Αμερική.

Οι παγοκρηπίδες Λάρσεν Α και Β κατέρρευσαν κατά το 1995 και το 2002 αντιστοίχως. «Αυτό είχε ως συνέπεια τη δραματική επιτάχυνση των παγετώνων, με αποτέλεσμα πολύ μεγάλες ποσότητες πάγου να καταλήγουν στη θάλασσα και να συμβάλουν στην αύξηση της στάθμης των θαλασσών» λέει ο ειδικός και επικεφαλής της Βρετανικής Επιθεώρησης Ανταρκτικής Ντέιβιντ Βον.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιστήμονες δεν πιστεύουν ότι η αποκοπή μεγάλων παγόβουνων από την Ανταρκτική είναι προϊόν της κλιματικής αλλαγής λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τέτοια περιστατικά, αντιθέτως, είναι σχετικά συχνά. Επίσης, ο δρ Λιούκμαν παρατήρησε ότι μελλοντικά πιθανώς να υπάρξουν παρόμοια περιστατικά που θα καταλήξουν στην κατάρρευση της παγοκρηπίδας, χωρίς, ωστόσο, κάτι τέτοιο να είναι βέβαιο.

Το μυστήριο

Τι θα απογίνει το πελώριο παγόβουνο παραμένει ένα δυσεπίλυτο μυστήριο αλλά, όπως λένε οι ερευνητές, μέχρι αυτή τη στιγμή συμπεριφέρεται όπως κάποιος θα περίμενε. Σύμφωνα με τις διατυπωμένες θεωρίες, το παγόβουνο θα έπρεπε να μετακινηθεί ωθούμενο από τους ανέμους προς τη Θάλασσα Ουεντέλ, σπρώχνοντας νερά στην ακτή. Ωστόσο, φαινόμενα που έχουν να κάνουν με την περιστροφή της Γης θα κρατήσουν το παγόβουνο σε σχετικά μικρή απόσταση από την παγοκρηπίδα και την άκρη της Ανταρκτικής. Οπως φαίνεται από τις δορυφορικές φωτογραφίες, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι «ταχέος πάγου» που ήταν κολλημένο πάνω στο παγόβουνο έσπασε. Αυτός ο «ταχύς πάγος» είναι πολύ λεπτότερος από τον κύριο όγκο του παγόβουνου με πάχος που δεν ξεπερνά τα λίγα μέτρα, ενώ το παγόβουνο έχει πάχος 200 και πλέον μέτρων.

Πρόσφατα, οι Τόμας Ράκαου και οι συνεργάτες του στο Ινστιτούτο Αλφρεντ Βένεγκερ του Κέντρου Πολικών και Θαλάσσιων Ερευνών Χέλμχολτζ δημοσίευσαν έρευνα σχετικά με το πώς παρασύρονται τα παγόβουνα στα νερά της Ανταρκτικής, λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς παράγοντες που επιδρούν πάνω σε μικρά αλλά και μεγαλύτερα αντικείμενα. Οπως λένε οι ερευνητές, τα παγόβουνα κινούνται σε τέσσερις διαφορετικούς δρόμους που εξαρτώνται από την προέλευσή τους. Το Α 68, όπως ονομάζεται το μεγάλο παγόβουνο, σύμφωνα με τους ειδικούς θα κινηθεί προς την ανατολική ακτή της χερσονήσου της Ανταρκτικής, μέσω της θάλασσας Ουεντέλ προς τον Ατλαντικό.

«Κατά πάσα πιθανότητα το παγόβουνο θα ακολουθήσει τον βορειοανατολικό δρόμο και θα κινηθεί προς τη νότια Τζόρτζια ή τα νησιά Νότια Σάντουϊτς» τόνισε ο δρ Ράκαου μιλώντας στο BBC. «Θα είναι, ωστόσο, εξαιρετικά ενδιαφέρον να δούμε αν το παγόβουνο θα κινηθεί όπως αναμένεται ή θα μείνει στάσιμο, καθώς κάτι τέτοιο θα μας επιτρέψει να επαληθεύσουμε τα πρότυπα που έχουμε κατασκευάσει»

Η θερμοκρασία στην Ανταρκτική

H παγοκρηπίδα Λάρσεν C, όπως και τα δύο μικρότερα κομμάτια που κατέρρευσαν στο παρελθόν, δεν είχε πολύ πάγο στην ξηρά και έτσι δεν αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της στάθμης των υδάτων. Ωστόσο, σε άλλες τοποθεσίες της Ανταρκτικής, αντίστοιχες δομές έχουν πάρα πολύ μεγάλες ποσότητες πάγου στην ξηρά και διατυπώνονται φόβοι ότι η πιθανή κατάρρευσή τους θα μπορούσε να προωθήσει στους ωκεανούς τέτοιες ποσότητες πάγου που θα επέφεραν αύξηση της στάθμης των υδάτων κατά πολλά μέτρα. Πόσο γρήγορα θα συμβεί κάτι τέτοιο δεν είναι σαφές.

Κατά τα τέλη του εικοστού αιώνα η Χερσόνησος της Ανταρκτικής, που απλώνεται από την Ανταρκτική και δείχνει προς τη Νότια Αμερική, αποτέλεσε ένα από τα σημεία του κόσμου που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας. Πρόκειται για ένα μέρος του κόσμου που πραγματικά πλήττεται από την κλιματική αλλαγή. Οπως επισημαίνουν οι ειδικοί, παρά το γεγονός ότι η αύξηση της θερμοκρασίας έχει τελευταία ανακοπεί και πιθανώς να έχει αντιστραφεί και λίγο το φαινόμενο, οι επιστήμονες εξακολουθούν να διατυπώνουν τους φόβους τους για την άνοδο της θερμοκρασίας.

Κάποιοι κλιματολόγοι αποδίδουν την αύξηση της θερμοκρασίας στην Ανταρκτική στην κλιματική αλλαγή που είναι συνέπεια της ανθρώπινης δραστηριότητας, ενώ άλλοι μιλούν για ένα φυσικό φαινόμενο και σημειώνουν πως ανέκαθεν «έσπαζαν» παγόβουνα από τις παγοκρηπίδες.

Ωστόσο, όλες οι ομάδες των επιστημόνων σημειώνουν ότι αυτό που βλέπουμε να συντελείται τώρα μπορεί να είναι απλά μια πρόγευση του τι πρόκειται να συμβεί στο κύριο κομμάτι της Ανταρκτικής αν εξακολουθήσουν η άνοδος της θερμοκρασίας και η κλιματική αλλαγή.