«Στη σημερινή συγκυρία υπάρχουν εταιρείες που έχουν επιβιώσει, και άλλες που, χωρίς τραπεζική χρηματοδότηση, είναι μη βιώσιμες. Η όλη προσπάθεια που γίνεται για τη μείωση των “κόκκινων” δανείων θα δημιουργήσει ευκαιρίες για αγορές και συγχωνεύσεις τα επόμενα χρόνια, διότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος ανανέωσης του παραγωγικού δυναμικού, όταν προσαρμογές δεν γίνονται έγκαιρα και υπάρχει κρατικοδίαιτη στήριξη για να μη χαθούν θέσεις εργασίας, κ.λπ. Στο τέλος, όσο και αν καθυστερήσει η διαδικασία, ο εξορθολογισμός θα επιβληθεί. Αλλιώς οι βιώσιμες επιχειρήσεις δεν θα μπορέσουν να παραμείνουν για πολύ υγιείς χωρίς ανταγωνιστική, τραπεζική χρηματοδότηση». Με αυτό τον τρόπο περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά ο επικεφαλής οικονομολόγος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), Μιχάλης Μασουράκης, μιλώντας στην «Κ».

Η κρίση του χρέους

Ανατρέχοντας στην οικονομική θεωρία θυμίζει πως «οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις ανθούν κυρίως σε αναπτυξιακό περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού, όταν, κατά Μαρξ, το περιθώριο κέρδους τείνει να συμπιέζεται, και, αργά ή γρήγορα, προκαλείται μία κρίση και ύφεση. Στη φάση αυτή, πολλές εταιρείες κλείνουν. Αλλες, που λειτουργούν αποτελεσματικότερα με μικρά περιθώρια κέρδους, βρίσκουν την ευκαιρία να επεκτείνουν το μερίδιο αγοράς τους, απορροφώντας τις ασθενέστερες εταιρείες και επιδιώκοντας να τις αναμορφώσουν κατ’ εικόνα και ομοίωση. Κάτι τέτοιο συνέβη και στην Ελλάδα, αν και την όλη εξέλιξη επιτάχυνε η κρίση δημοσίου χρέους το 2010 και η προσαρμογή της οικονομίας που ακολούθησε με τα μνημόνια».

Αλλά, όπως προκύπτει από την έρευνα της Endeavor Greece, που δημοσιεύτηκε στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, «η ελληνική επιχειρηματικότητα, παρά την πρωτοφανή μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, παραμένει εστιασμένη σε μη παραγωγικούς και εσωστρεφείς τομείς, όπως η εστίαση, η λιανική τροφίμων και το λιανεμπόριο γενικότερα χωρίς να στρέφεται μαζικά σε εξαγωγικές δραστηριότητες». Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ο κλάδος του τουρισμού, στον οποίο και ο αριθμός νέων επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά 31% μεταξύ 2012-2016 και το ισοζύγιο συστάσεων/διαγραφών ήταν καθαρά θετικό.

Με την εξαίρεση αυτή, η συντριπτική πλειοψηφία των κλάδων υπέστη μειώσεις κατά μέσον όρο μεγαλύτερες του 30%. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και κλάδοι με διεθνή προσανατολισμό, όπως η μεταποίηση τροφίμων και η τεχνολογία, σημείωσαν μείωση του αριθμού των νέων επιχειρήσεων κατά 38% και 27% αντίστοιχα. Το ισοζύγιο είναι αρνητικό σε κλάδους όπως το λιανεμπόριο (955 περισσότερες διαγραφές από συστάσεις), οι κατασκευές (640 περισσότερες διαγραφές από συστάσεις) και η μεταποίηση (424 περισσότερες διαγραφές από συστάσεις).

Στην εν λόγω μελέτη της Endeavor που χρησιμοποιεί στοιχεία του ΓΕΜΗ, καταγράφεται 50% μείωση του αριθμού των νέων επιχειρήσεων στην Ελλάδα σε σχέση με το 2008. Συγκεκριμένα, το 2016 ιδρύθηκαν 28.615 νέες επιχειρήσεις, 33% λιγότερες σε σχέση με το 2012, ενώ ο αριθμός των επιχειρήσεων που διέκοψαν τη λειτουργία τους διαμορφώνεται στις 35.159.

Με αργά βήματα

Μικρά περιθώρια αισιοδοξίας αποπνέουν και οι εξελίξεις από το μέτωπο των μεγάλων επιχειρήσεων: σύμφωνα με νέα μελέτη της PwC για τις «Εξαγορές και Συγχωνεύσεις επιχειρήσεων στην Ελλάδα το 2016» πέρυσι πραγματοποιήθηκαν 38 συμφωνίες αξίας 4,4 δισ. Ομως το μεγαλύτερο κομμάτι εξ αυτών είναι απότοκος υποχρεώσεων και όχι επιλογών. Προέρχονται από την αποεπένδυση των τραπεζών από τις περιφερειακές δραστηριότητές τους και τη συνέχιση των αποκρατικοποιήσεων. Δύο διαδικασίες που έχουν, μάλιστα, μείνει πίσω σε όγκο σε σχέση με τον προγραμματισμό τους και που εφόσον «έτρεχαν» θα μπορούσαν να προσδώσουν δυναμική στην οικονομία από την πλευρά των μεγάλων ομίλων, σχολιάζουν κύκλοι της αγοράς.