«Σου αγόρασα ένα ωραίο τάμπλετ, έλα, κάτσε στα γόνατά μου να στο δείξω». «Είσαι πολύ μικρή βρε για να φοράς το πάνω τού μαγιό, βγάλ’ το». «Δώσε μου ένα φιλάκι, να, εδώ». Τι απ’ όλα είναι αθώο και τι όχι; Αν ακόμα και οι «μεγάλοι» δυσκολεύονται να κάνουν με σιγουριά τον διαχωρισμό, πώς θα τον κάνει ένα πεντάχρονο παιδί την κρίσιμη στιγμή για να προστατευθεί;

Ενα καινοτόμο πρόγραμμα που φιλοδοξεί να εφαρμοστεί σε όλα τα σχολεία της χώρας στοχεύει ακριβώς σε αυτό: στην οχύρωση των ίδιων των παιδιών ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση. Πρόκειται για το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης «Ασφαλές Αγγιγμα», για παιδιά 5-9 ετών, που υλοποιεί η Εταιρία Κατά της Κακοποίησης του Παιδιού ΕΛΙΖΑ με χρηματοδότηση του ΙΣΝ, και σήμερα τρέχει πιλοτικά σε Αττική και Κρήτη σε δείγμα 2.000 παιδιών, για να επεκταθεί στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα. «Ο στόχος είναι να μπούμε σε κάθε δημόσιο σχολείο, το παιδί στην Κάρπαθο να πάρει την ίδια πληροφορία με το παιδί στην Αθήνα», λέει εμφατικά η ψυχολόγος και διοικητική διευθύντρια του οργανισμού ΕΛΙΖΑ, Αφροδίτη Στάθη.

Τα στοιχεία επιβάλλουν τη ριζοσπαστικοποίηση των προγραμμάτων πρόληψης. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα στα πέντε παιδιά έως 18 ετών θα βιώσει ένα περιστατικό σεξουαλικής βίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Το 45% των θυμάτων δεν θα το αποκαλύψει για τουλάχιστον 5 χρόνια. Εκατοντάδες θύματα δεν θα μιλήσουν ποτέ γι’ αυτό. Είναι γνωστό επίσης πια ότι στο 90% των περιπτώσεων ο θύτης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται από τον οικογενειακό και φιλικό του κύκλο.

Το «μυστικό»

«Εχει αποδειχθεί ότι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης είναι να πας στο ίδιο το παιδί και να του μάθεις να λέει “όχι”, να εμπιστεύεται το συναίσθημά του. Οι θύτες άλλωστε στηρίζονται στο “μυστικό”, δημιουργούν ενοχές στο παιδί ότι φταίει, μια συνθήκη από την οποία ένα μικρό παιδί δεν μπορεί να ξεφύγει», εξηγεί η κ. Στάθη. Το πρόγραμμα, που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στη Νέα Υόρκη από τη New York Society for the Prevention of Cruelty to Children, στοχεύει στο να μάθει στα παιδιά τι είναι μη ασφαλές άγγιγμα. «Οτι είναι αυτό που δεν τα κάνει να αισθάνονται άνετα. Να τα μάθουμε να προστατεύουν το σώμα τους, ότι είναι δικό τους, ότι έχει ιδιωτικά σημεία. Να τα μάθουμε να λένε “όχι” και να φεύγουν. Να μιλούν σε κάποιον μεγάλο. Εχει αποδειχθεί ότι όταν το παιδί κάνει την πρώτη κίνηση και απομακρυνθεί, είναι κρίσιμο να το αναφέρει σε έναν μεγάλο. Να τα μάθουμε να φτιάχνουν λίστες με τους μεγάλους που εμπιστεύονται, ούτως ώστε εάν κάποιος δεν ανταποκριθεί, να έχουν εναλλακτική». Πώς όμως μιλάς για όλα αυτά σε παιδιά νηπιαγωγείου; Το πρόγραμμα «Ασφαλές Αγγιγμα» χρησιμοποιεί τη μέθοδο του κουκλοθέατρου. «Είναι φτιαγμένο μέσα από τα μάτια των παιδιών και, χρησιμοποιώντας ειδικά σενάρια, σιγά σιγά εκπαιδεύουμε τα παιδιά σε όλα τα επίπεδα».

Παράλληλα, στο πλαίσιο του προγράμματος εκπαιδεύονται και γονείς και εκπαιδευτικοί στην αναγνώριση και διαχείριση του φαινομένου. «Ακούμε πολλές ιστορίες από δασκάλους που βλέπουν πράγματα αλλά δεν γνωρίζουν ότι οφείλουν να τα αναφέρουν. Πρόσφατα ένας γονιός ήρθε και μου είπε “σας ευχαριστώ πολύ, εγώ κακοποιήθηκα ως παιδί και δεν το είπα ποτέ σε κανέναν”», καταλήγει η κ. Στάθη.