Ο καρκίνος του μαστού είναι μακράν ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες: 1 στις 8 γυναίκες (12,5%), που αναμένεται να φτάσει στην ηλικία των 80ετών, θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού σε κάποια στιγμή της ζωής της.

Γράφει η Ιατρός - Ακτινοδιαγνώστης, Τρουλάκη Σοφία *

Σύμφωνα με στοιχεία του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο του Μαστού, κάθε χρόνο στην χώρα μας εντοπίζονται 6.000 νέα κρούσματα.

Σύμφωνα με την American Cancer Society το 2018 αναμένεται να διαγνωστούν 266.120 νέα κρούσματα διηθητικών καρκίνων του μαστού, καθώς και 63.960 νέα κρούσματα μη διηθητικών (in situ) σε γυναίκες και 2.550 νέα κρούσματα σε άντρες.

Στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αναφέρεται ότι περίπου 1.600.000 γυναίκες ετησίως διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού.

Σημεία και συμπτώματα:

• Ψηλαφητό ογκίδιο

Το πιο σύνηθες προειδοποιητικό σημείο του καρκίνου του μαστού είναι ένα συμπαγές ογκίδιο που συνήθως δεν μπορεί να μετακινηθεί και μπορεί να πονάει ή όχι.

• Θηλές

Έκκριση ορώδους ή αιμορραγικού υγρού από τη θηλή.

Η θηλή μπορεί να εμφανίζει εισολκή (να είναι στραμμένη προς τα μέσα) ή να βγάζει σκουρόχρωμο υγρό.

• Δέρμα

Το δέρμα πάνω από τον όγκο μπορεί να μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού ή να παρουσιάζει εσοχές (κοιλότητες) στις περιοχές όπου έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος.

Η αλλαγή στο σχήμα ή στην εξωτερική καμπύλη του μαστού.

Τα ευρήματα αυτά αν και είναι αντικειμενικά θα πρέπει να αξιολογούνται από τον ειδικό γιατρό, καθώς η αλλαγή στο μέγεθος ή στην υφή του μαστού μπορεί να οφείλεται σε πληθώρα άλλων καταστάσεων, όπως οι αλλαγές στον ιστό του μαστού που συμβαίνουν φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του καταμήνιου κύκλου, οι κύστεις, τα αδενώματα κ.α.

Παράγοντες κινδύνου:

1. Ηλικία

Το 92% των γυναικών που προσβάλλονται από μη διηθητικό καρκίνο του μαστού είναι μεταξύ 40 και 79 ετών (3% <40 και 6%>80).

Το 84% των γυναικών με διηθητικό καρκίνο του μαστού αφορούν γυναίκες μεταξύ 40 και 79 ετών (4% <40 και 12%>80).

2. Ιστορικό

Το ιστορικό καρκίνου στον ένα μαστό συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο και στον άλλο μαστό.

Το ιστορικό καρκίνου του μαστού ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, σε συγγενείς α’ βαθμού (γιαγιά, μητέρα, αδελφή, κόρη).

Το 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού είναι κληρονομικοί.

3. Η έκθεση σε ακτινοβολία.
4. Τα υψηλό ανάστημα, η παχυσαρκία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και η μεγάλη μάζα του αδένα του μαστού.
5. Η πρώιμη εμμηναρχή και η όψιμη εμμηνόπαυση.
6. Η ηλικία γέννησης του πρώτου παιδιού.

Οτιδήποτε επηρεάζει μακροχρόνια έκθεση του μαστού στα οιστρογόνα επηρεάζει και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Για το λόγο αυτό, εάν η περίοδος αρχίσει πολύ νωρίς, κάτω των 10 ετών, και η εμμηνόπαυση έρθει καθυστερημένα άνω των 55 ετών, εάν μια γυναίκα δεν έχει παιδιά ή γέννησε το πρώτο της παιδί σε ηλικία άνω των 35 ετών, η γυναίκα αυτή εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την παρατεταμένη χρήση ορμονικής υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση.

7. Ορμονικά σκευάσματα

Η θεραπευτική λήψη ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης για διάστημα μεγαλύτερο των 4 ετών.

Αντισυλληπτικά δισκία, αν και η αύξηση του κινδύνου είναι πολύ μικρή και έχει βραχεία διάρκεια.

8. Η ινοκυστική μαστοπάθεια.
9. Διατροφικές ή άλλες συνήθειες.

Δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα και οδηγίες για την επίδραση της διατροφής. Ωστόσο, αναφέρεται στην βιβλιογραφία ότι η διατροφή πλούσια σε λίπος φαίνεται να έχει μικρή ή μηδενική επίδραση, η βιταμίνη Α και η σόγια ασκούν μέτρια προστατευτική δράση στον καρκίνο μαστού, κυρίως στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και το ελαϊκό οξύ αναφέρετε ότι καταστέλλει τη δράση του σημαντικότερου ογκογονιδίου του μαστού.

Η τακτική και έντονη άσκηση κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού μιας γυναίκας, κυρίως διότι μπορεί να καθυστερήσει την έναρξη της έμμηνου ρύσεως, να επιμηκύνει τον χρόνο μεταξύ των περιόδων ή να ελαττώσει τον αριθμό των εμμηνορυσιακών κύκλων, μειώνοντας έτσι την έκθεση της γυναίκας στα οιστρογόνα. Επιπλέον όφελος είναι ο έλεγχος της παχυσαρκίας.

10. Η αυξημένη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και το κάπνισμα.

Τα οινοπνευματώδη ποτά αυξάνουν τη συγκέντρωση των οιστρογόνων στο αίμα (μέτρια συσχέτιση με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνο του μαστού).

Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι παράγοντες κινδύνου δεν προβλέπουν με βεβαιότητα αν μια γυναίκα θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού.

Αρκετές γυναίκες που έχουν όλους τους παράγοντες κινδύνου δεν θα εκδηλώσουν τη νόσο, ενώ άλλες χωρίς γνωστό παράγοντα κινδύνου θα εμφανίσουν τελικά τη νόσο.

Ωστόσο, το να γνωρίζει μια γυναίκα τους επιβαρυντικούς για την νόσο παράγοντες μπορεί να τη βοηθήσει να είναι περισσότερο τυπική στην πραγματοποίηση τακτικών ελέγχων με μαστογραφία ή ακόμη να πάρει μέτρα για τη μείωση του κινδύνου, καθότι πολλοί από αυτούς μπορούν να ελεγχθούν.

Προληπτικός έλεγχος:

Δεν υπάρχει ακόμα τρόπος πρωτογενούς πρόληψης του καρκίνου του μαστού, εφόσον δεν γνωρίζουμε τον ενοχοποιητικό παράγοντα για τη δημιουργία του, υπάρχει όμως η δυνατότητα της δευτερογενούς πρόληψης, δηλαδή με την έγκαιρη διάγνωση, εάν είναι δυνατόν πριν ακόμα γίνει ψηλαφητός ή δώσει συμπτώματα.

Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού όταν αυτός ανιχνεύεται έγκαιρα έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα για ίαση και σίγουρα καλύτερη πορεία.

Η δευτερογενής πρόληψη του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει:

• Την αυτοεξέταση του μαστού
• Την κλινική εξέταση του μαστού από τον ειδικό γιατρό
• Τη μαστογραφία και τις άλλες απεικονιστικές εξετάσεις

Απεικονιστικές μέθοδοι πρόληψης:

1. ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ:

Η μαστογραφία ήταν, είναι και θα είναι η εξέταση εκλογής για τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού.

Η τεχνική της μαστογραφίας χρησιμοποιείται για πάνω από 50 χρόνια και είναι πιθανά το πιο σημαντικό εργαλείο των γιατρών που ασχολούνται με τον καρκίνο του μαστού, όχι μόνο για τον προληπτικό έλεγχο αλλά και για την διάγνωση, σταδιοποίηση και παρακολούθηση των ασθενών που έχουν ήδη νοσήσει.

• Προληπτική μαστογραφία

Ο προληπτικός μαστογραφικός έλεγχος πρέπει να αρχίζει σε ηλικία 40 ετών και να γίνεται κάθε χρόνο μέχρι τα 70.

Από τα 70 και άνω συνεχίζεται ο έλεγχος κάθε 2 χρόνια.

Σε ηλικία 35-37 ετών μπορεί να γίνει μια πρώτη μαστογραφία (αναφοράς).

• Διαγνωστική μαστογραφία

Επικεντρώνεται στην απεικόνιση συγκεκριμένης περιοχής του μαστού, για την ανάδειξη λεπτομερειών ψηλαφητού μορφώματος ή ύποπτου μαστογραφικού ή υπερηχοτογραφικού ευρήματος στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου.

Η διαγνωστική μαστογραφία περιλαμβάνει λήψεις για την παροχή επιπλέον λεπτομερών πληροφοριών στην μελετούμενη βλάβη π.χ μεγεθυντική, πιεστική, αλλά και προβολές σε αληθή πλάγια θέση ή άλλη, για την ακριβή χαρτογράφησή της.

2. ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ:

Το υπερηχοτογράφημα μαστών δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο του για τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.

Οι υπέρηχοι υψηλής ευκρίνειας χρησιμοποιούνται κυρίως συμπληρωματικά, συχνά για να διευκρινίσουν ύποπτα μαστογραφικά ή ψηλαφητικά ευρήματα, όταν το κρίνει απαραίτητο ο απεικονιστής μαστού.

Χρησιμοποιούνται, επίσης, συμπληρωματικά σε υψηλού κινδύνου γυναίκες και με πυκνούς μαστούς μαστογραφικά κατηγορίας ACR C και D.

Χρησιμοποιούνται επίσης εναλλακτικά της μαστογραφίας σε νέες γυναίκες μικρότερες από 40 ετών.

Οι γυναίκες από την ηλικία των 30 ετών είναι χρήσιμο να μελετώνται με υπερήχους ειδικά πριν από την εγκυμοσύνη ή την τοποθέτηση προθεμάτων σιλικόνης.

Η μαστογραφία δεν αποτρέπει τον καρκίνο του μαστού, ωστόσο η πρώιμη διάγνωση του μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από αυτόν κατά 25-30% ακόμα περισσότερο.

* Γράφει η κ. Τρουλάκη Σοφία, Ιατρός - Ακτινοδιαγνώστης στο ακτινοδιαγνωστικό τμήμα του Creta Interclinic

neakriti.gr