Γράφει ο Γιάννης Τσερεβελάκης

Βέβαια, η χώρα μας παλαιόθεν πρωταγωνιστεί σ’ αυτή την πρακτική: ουδέποτε, από όσο μπορώ να θυμηθώ, ελληνική κυβέρνηση εξάντλησε την τετραετία που προβλέπει το Σύνταγμα, τις περισσότερες φορές μόνο για λόγους τακτικής, δηλαδή για μικροπολιτικούς λόγους. Υπ’ αυτή την έννοια μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι από μια άποψη όλες οι κυβερνήσεις παρέβαιναν επί της ουσίας το Σύνταγμα.

Φαίνεται όμως ότι από της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους τα πράγματα ήταν τα ίδια, όπως αποδεικνύει μια σύντομη περιδιάβαση στην εκλογική ιστορία της χώρας μας. Θυμήθηκα τώρα τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ο οποίος σε άρθρο του με τίτλο «΄Αϊ μου Γιώργη», δημοσιευθέν το 1892, έγραφε: «Α! Αι εκλογαί, αυτή είναι η μόνη επί εβδομήκοντα (έτη) ασχολία μας, αφότου ηλευθερώθημεν, αφότου δηλαδή μετηλλάξαμεν τυράννους, τους οποίους δια των εκλογών φανταζόμεθα, ότι αντικαθιστώμεν τάχα συχνότερον, όπως μη αποδειχθεί ψευδές το δημώδες λόγιον: «Άλλαξε ο Μανολιός κι έβαλε τα ρούχ’ αλλιώς». Σκληρός ο λόγος του μεγάλου Σκιαθίτη συγγραφέα, του ανοξείδωτου κυρ-Αλέξανδρου. Μα μήπως έχει άδικο; «Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν», τραγούδησε κι ο Νίκος Παπάζογλου, σ’ ένα τραγούδι που όλοι τραγουδήσαμε και λίγοι κατάλάβαμε.

Θα πει κάποιος πως το δημοκρατικό πολίτευμα, το πολίτευμα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και οι εκλογές είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: το πρώτο δεν κατανοείται και δεν υφίσταται χωρίς το δεύτερο. Άρα το πρόβλημα βρίσκεται αλλού: δεν φταίνε οι εκλογές ούτε η δημοκρατία. Φταίνε εκείνοι που έχουν στα χέρια τους τις τύχες του τόπου, οι εκάστοτε κυβερνώντες και οι εκάστοτε αντιπολιτευόμενοι. Φταίει η θήρα της εξουσίας που τοποθετείται υψηλότερα του εθνικού συμφέροντος και του πατριωτικού καθήκοντος. Καταφεύγω και πάλι στον Παπαδιαμάντη, που σε άρθρο του, δημοσιευθέν το 1896, με τίτλο «Οιωνός»έγραψε: «Και τι πταίει η γλαυξ η θρηνούσα επί των ερειπίων; Πταίουν οι πλάσαντες τα ερείπια. Και τα ερείπια έπλασαν οι ανίκανοι κυβερνήται της Ελλάδος». Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι το πολίτευμα της δημοκρατίας, το αρτιότερο και τελειότερο των πολιτευμάτων. Το πρόβλημα δημιουργούν και αναπαράγουν οι πολιτικοί μας, οι οποίοι στο όνομα τάχα του λαού ταλαιπωρούν το λαό. Διότι θα μπορούσαν κάλλιστα να δημιουργούν κυβερνήσεις συνεργασίας, κυβερνήσεις που θα επέφεραν την κοινωνική ειρήνη, θα τόνωναν την κοινή προσπάθεια, θα χαλύβδωναν την κοινωνική συνοχή και θα οδηγούσαν στην ευημερία. Για την πατρίδα μας, εν αντιθέσει προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες,  το πρόβλημα βρίσκεται στην απουσία πολιτικής κουλτούρας, κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ των πολιτικών κομμάτων. (Ας λάβουμε υπόψη το παράδειγμα της Γερμανίας, όπου οι Χριστιανοδημοκράτες συνεργάζονται με τους Σοσιαλιστές) .

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο του σκληρού κομματικού ανταγωνισμού, όπου τονίζονται και προβάλλονται οι διαφορές και όχι τα κοινά σημεία και οι κοινοί στόχοι, το εθνικό και λαϊκό (δηλαδή το κοινό) συμφέρον υποχωρεί ενώπιον του ανηλεούς κομματικού αγώνα για την κατάληψη της εξουσίας. Κι όταν το μερικό μπαίνει στη θέση του γενικού, όταν το ατομικό διογκώνεται σε σημείο που να αποκρύπτεται από τον ορίζοντα το κοινό συμφέρον, τότε τα «ερείπια» για τα οποία μιλά ο Παπαδιαμάντης είναι αναπόφευκτα. Αυτός ο σκληρός κομματικός ανταγωνισμός και η έλλειψη κουλτούρας πολιτικής συνεργασίας είναι αυτά που «επιβάλλουν» κάθε τόσο στη χώρα μας τις εκλογές, χωρίς αυτό να είναι οπωσδήποτε απαραίτητο. Στην  περίπτωση αυτή οι εκλογές δεν βοηθούν σε τίποτε άλλο, ει μη στην κόπωση του εκλογικού σώματος, στην περαιτέρω αποστασιοποίησή του από την πολιτική ζωή, στην πεποίθηση ίσως ότι η δημοκρατία δεν είναι ικανή να λύσει προβλήματα, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται για τις επιλογές ενός μέρους του λαού. «Οι εκλογές δεν είναι μια λάμψη, αλλά μια νάρκη στο ημίφως της ρουτίνας της επιβίωσης. Κατά την προεκλογική κινητοποίηση, ο πολιτικός αμοραλισμός κορυφώνεται, τα πάντα είναι θεμιτά για τον εγκλωβισμό των ψηφοφόρων, ωραιοποιούνται τα ψεύδη, οι ασυνέπειες – επί αιώνες ο εκλογικός μηχανισμός λειτουργεί με όρους αγοράς· μου δίνεις (μισθό, φοροαπαλλαγή, επίδομα, χρήμα, δώρο, ακόμη και ευτελές, που αιφνιδιάζει, αποτυπώνεται), σου δίνω (ψήφο). «Βροχή» πέφτουν (από τον δημόσιο κορβανά) οι χαριστικές παροχές. Μια διαδικασία που κάνει τους παρέχοντες γη και ύδωρ να εμπεδώσουν την ανωτερότητά τους απέναντι στα υπόλοιπα μέλη του είδους, στοιχείο καθοριστικό για την ποιότητα της πολιτικής ζωής. Είναι τόσο ισχυρό το ρεύμα, που παρασύρει και ανιδιοτελείς υποψηφίους, αποφασισμένους να παλέψουν για τα δίκαια του συνόλου».Αυτά έγραψε εύστοχα η Τασούλα Καραϊσκάκη σε άρθρο της στην Καθημερινή (φ. της 22ας Αυγούστου 2015) με τίτλο «Και πάλι «φτου κι από την αρχή…».

Πρέπει, επιτέλους, να καταλάβει η ελληνική πολιτική τάξη ότι ο κομματικός ανταγωνισμός είναι θεμιτός και απαραίτητος σε μια δημοκρατία, υπό τον όρο ότι δεν βλάπτει τα πραγματικά συμφέροντα του λαού και την ίδια τη δημοκρατία. Οι συνεχείς εκλογές μαρτυρούν την αποτυχία του πολιτικού μας συστήματος, την ανικανότητα των πολιτικών μας όχι μόνο να δράσουν από κοινού για την υπέρβαση των δυσκολιών της πατρίδας και του λαού αλλά και να επιτελέσουν έργο δημιουργικό, έργο πατριωτικό, έργο που να μείνει στην ιστορία. Ο δημοκράτης πολιτικός (άνδρας ή γυναίκα) που θέλει να μείνει στην ιστορία και όχι να φέρει απλώς τον πρόσκαιρο τίτλο του βουλευτή ή του υπουργού, οφείλει να έχει στραμμένο το βλέμμα του προς το μέλλον του τόπου, να βλέπει μακριά, να προνοεί και να προβλέπει, να υποστέλλει το προσωπικό του συμφέρον, όπως και αυτό του κόμματός του, μπροστά στο συμφέρον της πατρίδας, να έχει ανοιχτό νου και να ανατρέπει διαρκώς τον εαυτό του, να αποδέχεται τα λάθη του και να είναι έτοιμος, αν χρειαστεί, να αλλάξει πορεία, αναλαμβάνοντας πλήρως τις ευθύνες του. Προπάντων να μην πέσει ποτέ στο λάθος να πει ότι δεν έκαμε ή δεν θα κάμει λάθος.

 Αυτό που χρειαζόταν σήμερα η χώρα δεν ήταν τόσο οι εκλογές (αυτό πιστεύει και  θέλει, εξάλλου, και η πλειονότητα των πολιτών) όσο η συνεργασία των κομμάτων πάνω στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα και που είναι βέβαιο ότι καμιά μονοκομματική κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει μόνη της. Εκείνο που χρειάζεται  είναι η ενότητα πάνω σε ένα κοινό πρόγραμμα για ένα δύσκολο υπέρ της πατρίδας αγώνα. Και ποιοι θα είναι οι στόχοι αυτού του αγώνα; Αντιγράφω και πάλι τον Παπαδιαμάντη από το προαναφερθέν άρθρο του «Οιωνός»: «Άμυνα περί πάτρης θα ήτο η ευσυνείδητος λειτουργία των θεσμών, η εθνική αγωγή, η χρηστή διοίκησις, η καταπολέμησις του ξένου υλισμού και του πιθηκισμού, του διαφθείραντος το φρόνημα και εκφυλίσαντος σήμερον το έθνος, και η πρόληψις της χρεωκοπίας».Μήπως τα ίδια δεν χρειάζεται και η σημερινή Ελλάδα; Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν… Δυστυχώς.