Ηράκλειο, αγάπη μου (Μια ενδιαφέρουσα άποψη για την πόλη)
Γράφει ο Γιάννης Γ. Τσερεβελάκης
Στην ταινία «συγκρούονται» οι μνήμες των δύο ηρώων: «Όσο Εκείνη θυμάται, Εκείνος αρνείται τις μνήμες της. Όσο Εκείνη προσπαθεί να ξεδιαλύνει όσα είδε στη Χιροσίμα, Εκείνος της επαναλαμβάνει πως «Δεν είδες τίποτα στη Χιροσίμα». Όσο Εκείνη αναπολεί όσα συνέβησαν εκείνη τη μοιραία ημέρα του Αυγούστου του 1945 – μπερδεμένα με όσα αποθηκεύτηκαν στο μουσείο της φρίκης και ζουν εκεί ακόμη και σήμερα, Εκείνος προσπαθεί να αντιληφθεί πόσα απ’ όσα ακούει είναι πράγματα που Εκείνη είδε στ’ αλήθεια ή πράγματα που είδε στα επίκαιρα ή διάβασε σε κάποιο βιβλίο» (http://flix.gr/cinema/hiroshima-mon-amour-review.h... Και στο κείμενο που ακολουθεί «συγκρούονται»οι δυο όψεις του Ηρακλείου: αυτή που όλοι ζούμε και κριτικάρουμε καθημερινά (έλλειψη πολεοδομικού σχεδίου, αισθητική ασχήμια, ανομία, ασέβεια έναντι των κοινόχρηστων χώρων, κυκλοφοριακό κλπ) με την άλλη που θα παρουσιάσουμε και που μας κάνει να πούμε το: «Ηράκλειο, αγάπη μου».
Αγαπώ το Ηράκλειο, με όλα του τα προβλήματα, αυτά που μας πληγώνουν κάθε μέρα. Το αγαπώ, όχι απλώς γιατί το ζω από τα παιδικά μου χρόνια και είναι κομμάτι των αναμνήσεών μου, αλλά γιατί αξίζει αυτή την αγάπη. Όσοι δεν το αγαπούν, απλώς δεν το γνωρίζουν, δεν γνωρίζουν αυτό που είναι το Ηράκλειο ως πόλη, ως τόπος, ως ιστορία, ως ζωή. Βλέπουν τα προβλήματα, μένουν στα φαινόμενα, και αγνοούν ή παραγνωρίζουν το κρυμμένο Ηράκλειο. Σ’ αυτούς μπορούμε να πούμε, παραλλάζοντας τα λόγια του ήρωα της ταινίας: «Δεν ξέρεις τίποτε από Ηράκλειο». Γιατί η πόλη μας είναι μια πόλη με εκπληκτικό παρελθόν, με σφριγηλό παρόν και με σίγουρο μέλλον.
Επίνειο της Κνωσού, όπως αναφέρει ο Στράβων στα «Γεωγραφικά»του, το Ηράκλειο εξελίσσεται στον αραβικό Χάνδακα, όνομα με το οποίο μένει στην ιστορία στα χρόνια της Ενετοκρατίας. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μετονομάζεται σε «Μεγάλο Κάστρο» (γι’ αυτό οι κάτοικοί του αποκαλούνταν από τους χωρικούς Καστρινοί), για να πάρει και πάλι το αρχαίο όνομά του τον 19ο αιώνα. Η κατάκτηση του Ηρακλείου αποτελούσε προϋπόθεση για τον έλεγχο ολόκληρου του νησιού, πράγμα που γνώριζαν τόσο οι Βυζαντινοί, όσο και οι Ενετοί και οι Τούρκοι (οι τελευταίοι το πολιόρκησαν για είκοσι δύο ολόκληρα χρόνια, ώσπου να το κατακτήσουν). Πλούτος πολύς συγκεντρώθηκε στην πόλη τα χρόνια της Ενετοκρατίας, με αποτέλεσμα να ανεγερθούν πολλά και σπουδαία οικοδομήματα, που λάμπρυναν την πόλη κι εξακολουθούν να αποτελούν μνημεία μεγάλης αρχαιολογικής, ιστορικής και αισθητικής αξίας (τα τείχη με τις πύλες και τους προμαχώνες τους, οι ναοί, η Λότζια, ο Κούλες, η κρήνη του Μοροζίνι, τα νεώρια κλπ).
Κατά την Τουρκοκρατία η πόλη, κατεστραμμένη από την πολυετή πολιορκία, έχασε την αίγλη της, παρέμεινε, ωστόσο, πρωτεύουσα του νησιού, έως το 1851, όταν η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στα Χανιά. Καθ’ όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι Καστρινοί πλήρωσαν πολύ βαρύ φόρο αίματος, λόγω των μεγάλων σφαγών στις οποίες προέβαιναν οι Τούρκοι ως μέσον εκδίκησης ή καταστολής. Αλλά και στα νεότερα χρόνια το Ηράκλειο έδωσε το «παρών»σε όλες τις μεγάλες στιγμές της κρητικής ιστορίας, ενώ είναι γνωστή η αντίσταση των Ηρακλειωτών εναντίον των Γερμανών κατά τη μάχη της Κρήτης. Πολύχρονη, λοιπόν, και βαριά η ιστορία της πόλης μας, η οποία είναι κυριολεκτικά κτισμένη πάνω στα αίματα των ανθρώπων της. Αυτό είναι κάτι που όχι μόνο δεν πρέπει να ξεχνάμε, αλλά πρέπει να ξυπνά μέσα μας την αγάπη το σεβασμό προς τον πολύπαθο τούτο τόπο.
Μα δεν είναι μόνο το παρελθόν που σε κάνει να αγαπήσεις και να σεβαστείς τούτη την πόλη. Είναι και το παρόν της. Πόλη μεγάλη, με ένα από τα καλύτερα Πανεπιστήμια της Ελλάδας (ίσως και της Ευρώπης), έδρα της Περιφέρειας Κρήτης, πρωτεύουσα ενός πλούσιου νομού (του πλουσιότερου της Κρήτης και από τους πιο πλούσιους και εύφορους όλης της χώρας), αποτελούσε και αποτελεί αξιολογότατο εμπορικό κέντρο. Οι εμπορικοί δρόμοι της πόλης είναι (ακόμη και τώρα, εποχή της οικονομικής κρίσης) γεμάτοι ζωή. Ο τουρισμός, επίσης, πολλά προσφέρει στην οικονομική ζωή του Ηρακλείου. Μάλιστα, καθώς το Ηράκλειο διαθέτει ένα από τα πιο μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου κι ένα σχετικά καλό αεροδρόμιο, επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση εκατομμυρίων τουριστών που έρχονται να χαρούν τις όμορφες παραλίες, να ζήσουν στα εξαιρετικής ποιότητας ξενοδοχεία, να γευτούν την κρητική κουζίνα και να επισκεφθούν την Κνωσό και τις άλλες αρχαιότητες τόσο εντός της πόλεως όσο κι εκτός αυτής (Μάλλια, Φαιστός, Γόρτυνα, Αγία Τριάδα, Μάταλλα κλπ). Όποιος επισκεφθεί το Ηράκλειο, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, θα δει και θα νιώσει αυτή τη ζωντάνια της πόλης μας, η οποία την κάνει εντελώς ξεχωριστή.
Έχει, λοιπόν, το Ηράκλειο όλα τα εχέγγυα και τις προϋποθέσεις για ένα σίγουρα καλύτερο μέλλον. Αρκεί, βέβαια, να το θελήσουμε τόσο εμείς οι απλοί κάτοικοί του, όσο και οι τοπικές αρχές. Διερωτήθηκα σε παλαιότερο κείμενο αν εμείς οι κάτοικοι του Ηρακλείου αγαπούμε την πόλη μας κι έδειξα ότι δεν το αγαπούμε ή δεν το αγαπούμε όσο του αξίζει. Το Ηράκλειο, όμως, είναι μια πόλη που αξίζει την αγάπη και το σεβασμό μας. Το επιβάλλει η ιστορία του, το επιβάλλει το μέγεθός του, το επιβάλλει η σημασία του για την Κρήτη ολόκληρη, για την ίδια τη χώρα μας.
Είναι τουλάχιστον παράδοξο να ζούμε σε μια πόλη με τέτοια ιστορική διαδρομή και όμως να αγνοούμε την ιστορία της ή, κι όταν τη γνωρίζουμε, να μη δείχνουμε το σεβασμό που της αναλογεί. Είναι παράλογο και εξοργιστικό μια τέτοια πόλη να θεωρείται και να είναι από τις πιο βρώμικες πόλεις της Ελλάδας (δες επιστολή του Εμπορικού Συλλόγου Ηρακλείου προς τη Δημοτική Αρχή στο http://www.iefimerida.gr/news/285423). Είναι παράλογο σε μια πόλη με μεγάλα προβλήματα κυκλοφορίας να την επιβαρύνουμε με όσα απίθανα και «τρελά»συμβαίνουν κάθε μέρα στους δρόμους της. Είναι εξωφρενικό ένας χώρος με τέτοια τουριστική κίνηση να μην έχει σύγχρονο οδικό δίκτυο. Είναι πέρα από κάθε φαντασία οι κυβερνήσεις για χρόνια τώρα να κοροϊδεύουν ολοφάνερα μια μεγαλούπολη σχετικά με το θέμα του αεροδρομίου.
Το Ηράκλειο θέλει και απαιτεί την αγάπη μας. Επιβάλλεται να του τη δώσουμε και να απαιτήσουμε από τις αρχές και τις εξουσίες του τόπου να κάνουν το καθήκον τους απέναντι στην πόλη και τους κατοίκους της. Αλλά κι εμείς να μη ξεχνάμε τι ήταν, τι είναι και προπάντων τι μπορεί να γίνει αυτή η πόλη. Το Ηράκλειο όλων μας.