Η μάστιγα της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ)

Υγεία | 05/12/2016 - 08:07

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μ. Πηγάκης*

Τι είναι η ΧΑΠ

Η ΧΑΠ είναι μια χρόνια συστηματική πάθηση που σαν αρχή της έχει την φλεγμονή του αναπνευστικού συστήματος. Η ΧΑΠ, σε αντίθεση με το άσθμα, χαρακτηρίζεται από μόνιμη μη αναστρέψιμη (ή μερικώς αναστρέψιμη), απόφραξη των βρόγχων. Τα βασικά συμπτώματα της νόσου είναι ο βήχας, η χρόνια αποβολή πτυέλων και η δύσπνοια. Η νόσος στην προχωρημένη της μορφή, καταστρέφει την ποιότητα ζωής των αρρώστων, τους καθηλώνει στην καρέκλα δίπλα σε συσκευές οξυγόνου και τους οδηγεί συνεχώς στα Νοσοκομεία. Με την πρόοδο της πνευμονολογίας και τις νεώτερες θεραπείες, όλο και λιγότεροι ασθενείς με ΧΑΠ, φθάνουν σε αυτό το στάδιο ή τουλάχιστον καθυστερεί να εκδηλωθεί.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, γύρω στην ηλικία των 40 - 45 ετών παρατηρείται δυσκολία στη αναπνοή κατά την διάρκεια σωματικής άσκησης όπως το ανέβασμα μιας ανηφόρας ή μιας σκάλας. Αυτή η δυσκολία δεν οφείλεται στην ηλικία, ή στην έλλειψη άσκησης όπως πολλοί πιστεύουν αλλά είναι δυσκολία στην αναπνοή εξ’ αιτίας της χρόνιας φλεγμονής των βρόγχων και αποτελεί ένα από τα πρώτα στάδια της νόσου.

Τι προκαλεί την ΧΑΠ;

Το συνηθέστερο αίτιο της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα. Η εισπνοή του καπνού ερεθίζει τις αναπνευστικές οδούς κι έτσι δημιουργεί φλεγμονή. Αν καπνίζετε και έχετε ΧΑΠ , το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνετε είναι να κόψετε το κάπνισμα. Ωστόσο, δεν θα παρουσιάσουν ΧΑΠ όλοι οι καπνιστές , ενώ μερικοί ασθενείς με ΧΑΠ δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Άλλα αίτια της ΧΑΠ είναι: η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση, η εισπνοή συγκεκριμένων αερίων ή μπορεί να είναι κληρονομική. Η ΧΑΠ μπορεί να ελεγχθεί πλήρως γιατί το βασικό της αίτιο που είναι το κάπνισμα μπορεί να μειωθεί ενώ θεωρείται σήμερα θεραπεύσιμη με την χρήση θεραπευτικών μεθόδων που βελτιώνουν την αναπνευστική λειτουργία και επιβραδύνουν ή ανακόπτουν την εξέλιξη της νόσου.

Τι λένε οι αριθμοί;

Στη χώρα μας διεξήχθη μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη που έδειξε:

• Εννέα ενήλικες καπνιστές στους 100 πάσχουν από τη νόσο (8,4%), δηλαδή περίπου 600.000 Έλληνες νοσούν.

• Το 56% αυτών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν.

• Οι άνδρες πάσχουν 2,5 φορές περισσότερο από τις γυναίκες 11,6% έναντι 4,8%.

• Ο ανδρικός αγροτικός πληθυσμός καπνίζει 2 φορές περισσότερα τσιγάρα από ότι ο αστικός.

• Ο αγροτικός πληθυσμός πάσχει από ΧΑΠ περισσότερο από ότι ο αστικός (Αθήνα: 6%, αστικά κέντρα πλην Αθήνας: 10.1, αγροτικές περιοχές:15.1%).

Τι πρέπει να κάνω;

Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου. Απαντήστε τις παρακάτω ερωτήσεις:

• Βήχετε μερικές φορές τις περισσότερες ημέρες;

• Έχετε πτύελα τις περισσότερες ημέρες;

• Σας πιάνει δυσκολία στην αναπνοή (άσκηση, ανηφόρες, σκάλες) πιο εύκολα από άλλα άτομα της ηλικίας σας;

• Είστε πάνω από 35 - 40 ετών;

• Είστε τωρινός ή πρώην καπνιστής;

Εφόσον λοιπόν κάποιος απαντήσει καταφατικά σε 3 τουλάχιστον από τις παραπάνω ερωτήσεις, πρέπει να υποβληθεί σε σπιρομέτρηση (απαραίτητη εξέταση διαγνωστική της ΧΑΠ, σε ειδικό Πνευμονολόγο.

Πώς μπορώ να βοηθήσω την κατάστασή μου;

1) Κόψε το κάπνισμα. Τα οφέλη αρχίζουν μέσα σε λίγες ώρες.

2) Άσκηση και αναπνοή. Όταν ασκείστε ή όταν εκτελείτε τις καθημερινές σας δραστηριότητες μπορεί να λαχανιάζετε. Το λαχάνιασμα μπορεί να σας φέρνει δυσφορία ή να σας φοβίζει αλλά είναι χειρότερο να αποφεύγετε την άσκηση. Το αποτέλεσμα θα είναι να λαχανιάζετε ακόμα περισσότερο με απλές δραστηριότητες. Προσπαθήσετε να ασκείστε όσο συχνότερα μπορείτε για να βελτιώσετε τη γενική φυσική κατάσταση και ευεξία σας. Ασκηθείτε ανεβαίνοντας τις σκάλες. Σταματήστε όταν χρειάζεστε ξεκούραση. Ένας εύκολος τρόπος να ασκείστε είναι να περπατάτε για 30 λεπτά κάθε μέρα. Αν το λαχάνιασμα σας ξαφνικά επιδεινώνεται ή δεν υποχωρεί γρήγορα μετά την άσκηση ,θα πρέπει να σας δει γιατρός.

3) Διατροφή. Είναι σημαντικό να ενσωματώσετε την υγιεινή διατροφή στην καθημερινότητα σας. Θα πρέπει να προσπαθείτε να τρώτε πολλά φρούτα και λαχανικά. Αν είστε υπέρβαρος, θα έχετε ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα με την αναπνοή. Ωστόσο , αν το βάρος σας είναι λιγότερο από όσο πρέπει, ίσως χρειαστεί να κάνετε ειδική διατροφή.

4) Θέρμανση: Διατηρήστε το σπίτι σας σε θερμοκρασία μεταξύ 19 και 21 C

5) Σεξ: Τα συμπτώματα της ΧΑΠ μπορεί να μειώσουν τη διάθεση σας για σεξ αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και επικίνδυνο για την υγεία σας. Οι ελαφρές αυξήσεις στο σφυγμό και τη συχνότητα της αναπνοής σας είναι φυσιολογικές.

6) Εμβολιασμοί: Λοιμώξεις, όπως γρίπη ή πνευμονία, μπορούν εύκολα να προσβάλουν τους πνεύμονές σας καθώς είναι πιο ευάλωτοι σε σύγκριση με τα υγιή άτομα..

7) Καθαριότητα σπιτιού: Αποφεύγετε τη χρήση ισχυρών χημικών προϊόντων όπως βερνίκια και χρώματα καθώς μπορεί να ερεθίσουν τις αναπνευστικές οδούς και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα σας.

Πως θα παρακολουθείται η ασθένεια μου;

Είναι σημαντικό να επισκέπτεστε τακτικά τον γιατρό σας. Θα σας ρωτήσει πώς αισθάνεστε και αν έχει αποτέλεσμα η θεραπεία σας ή πρέπει να αλλάξει. Μερικές από τις εξετάσεις που μπορεί να κάνει ο γιατρός σας είναι:

1. Σπιρομέτρηση . Δείχνει την πρόοδο της ασθένειας σας.

2. Οξυμετρία: Πρόκειται για μια πολύ απλή και ανώδυνη μέθοδο με την οποία ελέγχεται αν έχετε αρκετό οξυγόνο στο αίμα σας.

3. Ερωτηματολόγιο ποιότητας ζωής. Αυτό περιλαμβάνει ερωτήσεις που εξετάζουν πώς νιώθετε και πώς ανταπεξέρχεστε σε συγκεκριμένες δραστηριότητες. Δείχνει αν η θεραπεία βοηθάει την κατάσταση σας.

4. Ακτινογραφία θώρακος

5. Δοκιμασία βάδισης έξι λεπτών. Δείχνει στο γιατρό σας πόσο μπορείτε να βαδίσετε μέσα σε έξι λεπτά και πόσο αυτό σας δυσκολεύει.

Πότε μπορεί να νιώσω χειρότερα

1. Αν συνεχίσετε το κάπνισμα .

2. Αν δεν παίρνετε την θεραπεία σας

3. Αν δεν χρησιμοποιείτε με σωστό τρόπο τις εισπνοές σας.

4. Αν δεν αντιμετωπίζετε τυχόν άλλες ασθένειες.

5. Αν δεν επισκέπτεστε τακτικά το γιατρό σας.

6. Αν δεν κάνετε 30 λεπτά καθημερινής άσκησης.

Πριν από όλα όμως όλοι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι κανείς ασθενής με ΧΑΠ δεν μπορεί να συνεχίζει να καπνίζει.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μ. ΠΗΓΑΚΗΣ, MD, BSc, MSc(c)

ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ – ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ