Δεν είμαστε Σαν Τροπέ, ούτε Λας Βέγκας. Είμαστε Κρήτη και το τοπίο μας εδώ και χιλιάδες χρόνια κυριαρχείται από είδη που η φυσική επιλογή ξεχώρισε και ρίζωσε με επιτυχία, ακόμα και στα πιο αφιλόξενα μέρη, όπως η άμμος ή το βουνό. Αλμυρίκια, ελιές, χαρουπιές, κυπαρίσσια και όχι φοίνικες και αροκάριες...

Και αυτή αποτελεί μια σημαντική διάσταση στο οικολογικό “παζλ” που προσπαθούν να αναδείξουν περιβαλλοντολόγοι και επιστήμονες. Εκείνη που θέλει να αντιμετωπίζουμε πια σαν σύνολο την προστασία του κρητικού τοπίου και όχι αποσπασματικά, εστιάζοντας αποκλειστικά σε είδη που κινδυνεύουν ή βρίσκονται υπό πίεση.

Τα αλμυρίκια αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα της κρητικής παραθαλάσσιας “σκηνογραφίας” της φύσης, το οποίο θα μπορούσε να επιτελεί το ρόλο του, δημιουργώντας σκιά στις παραλίες όπως κάνει εδώ και χιλιάδες χρόνια ως φυσική επιλογή. Είναι ανθεκτικά, δε χρειάζονται περιποίηση, δεν έχουν το παραμικρό πρόβλημα με το αλάτι και την αλμύρα - το ακριβώς αντίθετο - και προσφέρουν όχι μόνο σκιά, αλλά και το πολυπόθητο πράσινο. Και όμως... «Έχω δει να κόβουν αλμυρίκια από τις παραλίες για να βάλουν ομπρέλες ή να κάνουν πάρκινγκ», μας λέει ο βοτανολόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Μανόλης Αβραμάκης, τονίζοντας την ανάγκη να επιστρέψουν τα αλμυρίκια στις παραλίες, αλλά γενικά και στο παράκτιο μέτωπο.

Πεθαίνουν οι φοίνικες

«Βλέπετε τους φοίνικες στην παραλιακή; Ένας-ένας πεθαίνει», σημειώνει χαρακτηριστικά ο γνωστός επιστήμονας. «Γιατί δε βάζετε αλμυρίκια; Γιατί δεν τα προτιμάτε;», αναρωτιέται. Μια απορία με ιδιαίτερη σημασία, μιας που το παραθαλάσσιο μέτωπο του Ηρακλείου χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, με πολύ ισχυρούς ανέμους, είτε βοριάδες, είτε νοτιάδες. Ιδιαιτερότητα που χαρακτηρίζει άλλωστε όλη τη βόρεια ακτή της Κρήτης.

Τα αλμυρίκια, χαρακτηριστικό είδος του ελληνικού παραθαλάσσιου οικοσυστήματος, δεν προστατεύονται από νομική άποψη, καθώς στο σύνολό τους δεν απειλούνται με εξαφάνιση. Όμως αυτό που απειλείται είναι το κρητικό τοπίο, το οποίο χρόνο με το χρόνο αλλάζει. Και αυτό είναι μια σημαντική παράμετρος στο όλο ζήτημα, καθώς, όπως σημειώνει ο κ. Αβραμάκης, «από ένα σημείο και μετά πρέπει να προστατεύεται το τοπίο της Κρήτης. Πρέπει να επεκτείνουμε την έννοια του απειλούμενου».
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που μας ανέφερε με τις αροκάριες, δέντρο το οποίο αποκτά γιγαντιαίες διαστάσεις και δεν έχει καμιά σχέση με το τοπίο μας, το οποίο ήρθε από τη Νότια Αμερική και όπου πιάσει “καταπίνει” τα πάντα με το μέγεθός του. Και αυτό μας φέρνει όλους ενώπιον των ευθυνών μας για τις πρωτοβουλίες που πρέπει να πάρουμε, ώστε να μην αφήνουμε ξενόφερτα είδη να κυριαρχούν στη χλωρίδα μας.

«Δεν είναι απαγορευτικό να φυτεύουμε νέα είδη. Απλά να μην αλλοιώνουν το τοπίο μας. Είμαστε μεσογειακή χώρα, χρειαζόμαστε σκιά», τονίζει ο κ. Αβραμάκης, «αλλά ας φροντίσουμε να την εξασφαλίζουμε με τα είδη που μας έχει εφοδιάσει με τη σοφία της η ίδια η φύση».
Σύμφωνα με τον κ. Αβραμάκη, θα έπρεπε να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα στις παραλίες για είδη τα οποία ζουν εκεί, όπως για παράδειγμα τα γνωστά κρινάκια της θάλασσας. Ο ίδιος μάλιστα προτείνει να θεσμοθετηθούν ζώνες άγριας βλάστησης στις παραλίες, όπου δε θα επιτρέπεται για παράδειγμα η κατασκήνωση. Και βεβαίως μαζί με τα είδη που ζουν στις παραλίες να προστατεύονται και οι αμμοθίνες, οι οποίες αποτελούν θεμέλιο λίθο των παράκτιων οικοσυστημάτων, τα οποία οριοθετούν με την παρουσία τους.

Το Tamarix cretica του νησιού μας

Τα αλμυρίκια είναι κλασικά είδη σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Η διαφορά με την Ελλάδα είναι ότι η χώρα μας έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή απ’ όλες τις άλλες χώρες, γεγονός που δίνει άλλη αξία και σημασία στην ύπαρξη των αλμυρικιών. Το επιστημονικό όνομα του είδους είναι Ταμαρίς ή Tamarix, το οποίο παραπέμπει στον ποταμό Τάμπρο της Ισπανίας, το λατινοποιημένο όνομα του οποίου είναι Tamaris.
Το κρητικό αλμυρίκι ανήκει σε ένα υποείδος, το λεγόμενο Tamarix cretica, το οποίο έχει τη μορφή είτε μικρού δέντρου είτε θάμνου που δεν ξεπερνάει σε ύψος τα 3 μέτρα. Το συναντάμε όχι μόνο στις παραλίες, αλλά και σε όχθες ρυακιών, ρεμάτων ή και ποταμών της Κρήτης. Το μυστικό του βρίσκεται στις βαθιές ρίζες που κάνει, και οι οποίες διακλαδίζονται σε μεγάλη έκταση, αλλά και στα στενόμακρα φύλλα του, τα οποία μπορούν να διατηρούν την υγρασία τους, ενώ “λατρεύουν” την αίσθηση της αλμύρας όταν ο θαλασσινός αέρας μεταφέρει σταγόνες από τα κύματα.

neakriti.gr