Η ανάσα
Οι περισσότεροι (το δείχνουν οι σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης) φαίνονται ικανοποιημένοι από τις ενέργειες της κυβέρνησης, έχει αρχίσει, ωστόσο, να διαφαίνεται μια υποβόσκουσα ανησυχία, καθώς οι υποσχέσεις της είναι μάλλον δύσκολο, ίσως και αδύνατο, να πραγματοποιηθούν στο μεγαλύτερο μέρος τους, οπότε η κυβέρνηση σαφώς απέκρυψε από το λαό όλη την αλήθεια.
Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι όσα έλεγαν οι της κυβερνήσεως, κυρίως δια στόματος του λαλίστατου υπουργού Οικονομικών, για την «ανάσα»που έπρεπε να δοθεί στην Ελλάδα από τους Ευρωπαίους δεν ήταν μεταφορά ούτε σχήμα λόγου. Αντανακλούσε απόλυτα και κυριολεκτικά την αλήθεια. Και εξηγούμαι.
Η λέξη «ανάσα» (=αναπνοή) σημαίνει την πιο βασική ίσως λειτουργία του ανθρώπινου (και όχι μόνο) οργανισμού, με την οποία διατηρείται στη ζωή. Η φράση, επομένως, «παίρνω μια ανάσα» κυριολεκτικά σημαίνει «εισπνέω, εισάγω αέρα στους πνεύμονές μου» (κάτι που με κρατά στη ζωή), μεταφορικά σημαίνει «ξεκουράζομαι για λίγο, χαλαρώνω, αναπαύομαι», προκειμένου να μπορέσω να συνεχίσω μια προσπάθεια.
Με τη δεύτερη, τη μεταφορική, σημασία χρησιμοποιείται από τους κυβερνητικούς κύκλους και η έκφραση «να δοθεί στην Ελλάδα μια ανάσα», δηλαδή να της επιτραπεί να χαλαρώσει λίγο, ύστερα από την πίεση που δέχτηκε με την αυστηρή εφαρμογή των μνημονίων. Εδώ, ωστόσο, εγείρονται κάποια θέματα.
Πρώτα-πρώτα, η ίδια η φράση δείχνει ότι η χαλάρωση θα είναι προσωρινή, ότι δηλαδή δεν δίνεται λύση στο πρόβλημα της χώρας, αλλά απλώς πρόκειται για μια μικρή ανάπαυλα. Από την άποψη αυτή, η φράση είναι δηλωτική της επιλογής της κυβέρνησης όχι να λύσει το ελληνικό ζήτημα, αλλά μόνο να το ελαφρύνει προσωρινά. Αυτό σημαίνει ότι ο πρωθυπουργός και τα μέλη της κυβέρνησης είτε γνώριζαν πως η λύση (για την οποία μιλούσαν προεκλογικά σε όλους τους τόνους) ήταν αδύνατη, οπότε έλεγαν ψέματα στο λαό, είτε υπολόγιζαν ότι αυτή η «ανάσα»θα τους έδινε το χρόνο να «κουλαντρίσουν»το πρόβλημα με την τακτική τού «βλέποντας και κάνοντας».
Η Ελλάδα όμως αυτή τη στιγμή μοιάζει με ένα κουτσό μαραθωνοδρόμο που θέλει να κερδίσει το μαραθώνιο, πιστεύοντας ότι θα το πετύχει, αν του δοθεί η ευκαιρία να ξεκουραστεί για λίγο.
Ας σκεφτούμε, όμως, ακόμη ότι, όταν κάποιος πνίγεται, μια ανάσα απλώς μπορεί να του παρατείνει για πολύ λίγο τη ζωή, ωστόσο, αν στη συνέχεια δεν λάβει σοβαρή βοήθεια, ο πνιγμός είναι σίγουρος. Στην περίπτωση της χώρας μας, η «ανάσα»αποκλείεται να τη σώσει από τον πνιγμό.
Ίσως παρατείνει λίγο την ελπίδα μας, ίσως όμως και το μαρτύριό μας. Θα έλεγα ότι αποτελεί ίσως την αναγκαία όχι όμως και την επαρκή συνθήκη για τη σωτηρία της χώρας. Που σημαίνει ότι είναι ανάγκη να γίνουν πολλά σε πολύ λίγο χρόνο για την επίτευξη του μεγάλου και εθνικού αυτού σκοπού. Πόσο διαρκεί μια αναπνοή για έναν που πνίγεται; Ελάχιστα. Κι όμως πρόκειται για τον πιο πυκνό και τον πιο κρίσιμο χρόνο της ζωής του. Αυτή η τετράμηνη «ανάσα»που ζήτησε κι έλαβε η κυβέρνηση από τους Ευρωπαίους εταίρους είναι ένας εξαιρετικά πυκνός πολιτικός χρόνος, αφού θα πρέπει να γίνουν πάρα πολλά για τη σωτηρία της χώρας από την οικονομική ασφυξία.
Εδώ, επομένως, καταφαίνεται το βάρος που σηκώνει στους ώμους της η κυβέρνηση, η οποία εκλέχτηκε από τον ελληνικό λαό για ένα συγκεκριμένο έργο: να λύσει με τον πιο ωφέλιμο για το λαό τρόπο το οικονομικό ζήτημα της χώρας , να τη βγάλει από την κρίση και να την οδηγήσει στην ανάπτυξη. Έχει άραγε τη δύναμη, την ευελιξία και τη διορατικότητα να το πράξει ή μήπως, κολλημένη και αγκυλωμένη στις ιδεολογικές και λοιπές εμμονές πολλών από τα μέλη της και από τα μέλη των κοινοβουλευτικών ομάδων των κομμάτων που κυβερνούν, οδηγήσει τη χώρα σε χειρότερα αδιέξοδα;
Εκείνο που θα πρέπει να καταλάβει τόσο η κυβέρνηση όσο και ο λαός είναι ότι δεν ζούμε σήμερα στην εποχή των ιδεολογιών αλλά στην εποχή των ιδεών. Οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες που γεννήθηκαν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, που οδήγησαν την ανθρωπότητα σε αιματοχυσία (φασισμός, ναζισμός, κομμουνισμός) και που κάποιοι θέλουν να αναβιώσουν και σήμερα στον ευρωπαϊκό χώρο (κυρίως τις δυο πρώτες), μοιάζουν με τέρατα που βγαίνουν από τις πιο εφιαλτικές στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας.
Οι κοινωνίες που θέλουν να προοδεύσουν σήμερα αφήνουν πίσω τους τις ιδεολογικές αγκυλώσεις και εκμεταλλεύονται τις καινοτόμες ιδέες ανθρώπων από όλους τους χώρους: επιστημονικό, φιλοσοφικό, λογοτεχνικό ακόμη και θρησκευτικό (εξαιρουμένου του φονταμενταλισμού). Αυτό σημαίνει ότι και η κυβέρνησή μας θα πρέπει να αφήσει τους αυτοσχεδιασμούς και τη μονομέρεια των απόψεών της και να εκμεταλλευτεί κάθε πρόσφορη ιδέα, από όποιο κομματικό χώρο κι αν προέρχεται.
Και για να συνοψίσουμε: ο κρίσιμος χρόνος της «ανάσας»των τεσσάρων μηνών θα πρέπει να μη σπαταληθεί σε άσκοπους πειραματισμούς.
Με γνώμονα όχι μόνο την πρόσκαιρη ανακούφιση των εμπερίστατων συμπολιτών μας (που σαφώς και πρέπει να αποτελεί στόχο της κυβέρνησης) αλλά κυρίως την οικονομική ανάκαμψη και την κοινωνική ανάταξη της χώρας, οι κυβερνώντες θα πρέπει να δουλέψουν με ανοιχτό πνεύμα, με ταχύτητα, με ευελιξία, με σεβασμό προς τους εταίρους, με σοβαρότητα, με αυτοπεποίθηση, χωρίς λεονταρισμούς ούτε όμως και ηττοπάθεια και προπάντων σε επαφή με την πραγματικότητα, αν θέλουν (που σίγουρα το θέλουν) να αναπνεύσει όντως η Ελλάδα.
Γιάννης Γ. Τσερεβελάκης