Γιάννης Ραμουτσάκης: Δυο φαινόμενα στην παγκόσμια Οικονομία
Γράφει ο Γιάννης Ραμουτσάκης
Είναι συνδεδεμένες σε μια μορφή “πλέγματος”, και θα αποτελέσουν την εισαγωγή, για μια σειρά κυρίως άρθρων, που θα μοιραστώ μαζί σας, για να καταδείξω, το ποιός είναι ο μηχανισμός που τις δημιούργησε, τι έχει γίνει μεχρι τώρα για την επίλυση τους, σε ποια φάση βρισκόμαστε σήμερα και τι “μέλλει γεννέσθαι”…
Σήμερα θα αναφέρω δύο φαινόμενα, που έχουν καταλυτικό ρόλο, στην όξυνση και γιγάντωση των ανισορροπιών αυτών. Το πρώτο είναι το λεγόμενο volatility paradox.
Η μεταβλητότητα των τιμών στα διάφορα assets, είναι σε ιστορικά χαμηλά( βλέπε γράφημα) και η συμβατική σοφία τόσο στην ακαδημαϊκή κοινότητα, όσο και στις αγορές, λέει οτι τα χαμηλά της επίπεδα, είναι απόδειξη χαμηλού ρίσκου ή “ανησυχίας” στις αγορές. Η παραδοχή αυτή, οδηγεί τους asset managers ανα τον πλανήτη να τοποθετήσουν όλο και περισσότερα κεφάλαια, σε risky assets, όπως μετοχές ή ομόλογα υψηλού ρίσκου και να αυξήσουν δραματικά τη μόχλευση (leverage) τους. Το φαινόμενο παίρνει κυκλικό και αυτοτροφοδοτούμενο χαρακτήρα, γιατί η αυξημένη προτίμηση σε προϊόντα ρίσκου, εμπεδώνει περαιτέρω την πεποίθηση, για έλειψη ανησυχίας ή ρίσκου στις αγορές, πράγμα που χαμηλώνει ακόμα περισσότερο το volatility, που με τη σειρά του, οδηγεί σε νέο αγοραστικό κύμα, κτλ… Η ευφορία φτάνει σε παράλογα επίπεδα, μέχρις ότου, έρθει εκείνη η “στιγμή” ‘οπου θα σταματήσει βίαια… Τότε, υπάρχει ο κίνδυνος “το έδαφος να χαθεί κάτώ απο τα πόδια “ των επενδυτών και μια γενικευμένη κρίση να λάβει χώρα… Αυτό είναι επι της ουσίας, τό μόνο πράγμα, που μια σοβαρή, αναλυτική, διαδικασία διαχείρισης ρίσκου, θέλει να γνωρίζει…
Το παραπάνω γίνεται καλύτερα αντιληπτό, αν αντιστρέψουμε το φαινόμενο και δούμε τι γίνεται όταν η κρίση ξεσπάσει. Ο φόβος κυριαρχεί, κανείς δε θέλει να πάρει ρίσκο, η ρευστότητα εξαφανίζεται και οι τιμές πρέπει να κινηθούν αρκετά ώστε να προσελκήσουν αγοραστές. Γι΄ αυτό και το volatility, εκτοξεύεται σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Η διόρθωση στις τιμές, οδηγεί πολλά assets να διαπραγματεύονται σε πολύ χαμηλότερες τιμές, απο την πραγματική, εσωτερική τους αξία. Και στην μία και στην άλλη περίπτωση, το πραγματικό ρίσκο, είναι αντιστρόφως ανάλογο με αυτό που το volatility, υποτίθεται, καλείται να δείξει…
Το γεγονός οτι το volatility δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη ρίσκου, (ειδικά σε ακραίες καταστάσεις), δε σημαίνει, ότι δεν είναι χρήσιμο. Το λάθος της “συμβατική σοφίας”, είναι οτι αντιλαμβάνεται το φαινόμενο, ως εξωγενές στατιστικό δεδομένο, για τη μέτρηση του ρίσκου στις αγορές. Αν αντίθετα, το δούμε σαν ενδογενές μέτρο εκδήλωσης, των δυναμικών τάσεων που αναπτύσσονται στις αγορές και το εντάξουμε σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης ρίσκου, τότε μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη κατανόηση του status των αγορών…
Το δεύτερο, είναι αυτό που ονομάζουμε carreer risk. Τα “οικονομικά συμπεριφοράς” είναι ένας καινούργιος σχετικά κλάδος (και πολλά υποσχόμενος : βλέπε βραβείο Νόμπελ 2017) που σκοπό έχει να μελετήσει το πως η ψυχολογία και η επίδραση δεδομένων πάνω της, επηρεάζουν τελικές οικονομικές αποφάσεις, διαφοροποιώντας πολλές φορές, το τελικό αποτέλεσμα, σε σχέση με αυτό που θα περιμέναμε, απο μία “ορθολογική οικονομική δράση”… Στη συγκεκριμένη περίπτωση, στα οικονομικά επενδυτικής συμπεριφοράς, το career risk αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Ένας asset manager, ακόμα και αν είναι καταξιωμένος, αρνείται να αποδεχτεί την ιδέα, οτι ένα asset, που η ανάλυση του έδειξε, ως υπερβολικά υπερτιμημένο, συνεχίζει να “ανεβαίνει” στις αγορές. Με το φόβο ότι θα απολυθεί απο τον προϊστάμενο του, επειδή είναι “έξω απο το πάρτυ”, είναι πρόθυμος να θυσιάσει την σωστή ανάλυση του, προκειμένου να βρεθεί στη κοινή γραμμή, που οι συναδελφοι του, ακολουθούν. Έτσι, δεκάδες (αν όχι εκατοντάδες) δισεκατομμύρια επενδύονται τη λάθος χρονική στιγμή, με το λάθος τρόπο, για το λάθος λόγο, σε λάθος assets…
Αυτή η “συμπεριφορά αγέλης”, είναι καταλυτικά υπεύθυνη για την επιπλέον στρέβλωση και ανισορροπία στις αγορές.
Ο John Maynard Keynes, στο διάσημο 12ο κεφάλαιο, στο βιβλίο του, The General Theory of Employment, Interest and Money, περιέγραφε, το πόσο λίγο “οίκτο” θα λάβει, ένας επαγγελματίας asset manager, που θα τολμήσει να προτιμήσει τη λογική, απο την τάση της αγέλης…
Παρ’ όλα αυτά, η οικονομική ιστορία (και η πραγματικότητα), επιβραβεύει μόνο εκείνους του λίγους, τους σπάνιους, που έχουν τη μοναδική πνευματική και ψυχική δύναμη, να διαφοροποιηθούν απο τον “όχλο” και να ακολουθήσουν, την τεχνοκρατικά σωστά δομημένη, ανάλυση τους. Το μόνο που απαιτείται να εξασφαλήσουν, είναι, το να έχουν τα σωστά ψυχικά, υλικά και χρονικά αποθέματα, μέχρις ότου, η τάση “γυρίσει” και η οικονομική λογική - πραγματικότητα τους επιβεβαιώσει.
Difficult task, για πραγματικά “λίγους” και “σπάνιους”…