Γράφει ο Κων. Β. Ζορμπάς

Σκηνικό τόσο απλό αλλά πλήρης. Η παράσταση αρχίζει… Τον ρόλο του Καζαντζάκη υποδύεται ο Τάκης Χρυσικάκος. «Αναφορά στον Γκρέκο»• το τελευταίο έργο του μεγάλου Ελληνα-Κρητικού συγγραφέα. Ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας ή, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Νίκος Καζαντζάκης, μια «αναφορά» με τη στρατιωτική έννοια του όρου, σχετικά με τους στόχους του και τις προσπάθειές του. Η συνομιλία του Νίκου Καζαντζάκη με τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο παραθέτοντας τη ζωή του με ερωτήσεις για την πορεία της και κάνοντας εξομολόγηση στον “παππού”, όπως τον αποκαλεί, για τις απορίες του, τις αναζητήσεις του, τις δυνάμεις και τις αδυναμίες. Ερωτήσεις και απαντήσεις γεμάτες κόπο, ανεβαίνοντας σε μία ανηφόρα, για να κατακτήσεις με τον προσωπικό σου αγώνα το θείο!

Μία παράσταση που σου κόβει τα ήπατα, αφού δεν μπορείς ούτε το πόδι σου να κουνήσεις. Τρυφερότητα, ειλικρίνεια, γλύκα μαζί με το πείσμα και τη δύναμη από τους συντελεστές που έστησαν μία εξαιρετική παρουσίαση έργου όχι μόνο στην μεγάλη χώρα αλλά και για την ενδοχώρα! Όαση ο λόγος μέσα στα καθημερινά αδιέξοδα. Ζεις μέσα σε δύο ώρες τις βασανιστικές σκέψεις, τα πιστεύω ενός μεγάλου Έλληνα και Κρητικού συγγραφέα, νοιώθεις τη ματιά του για τη ζωή, για τη φύση, για τον άνθρωπο! Ο Τάκης Χρυσικάκος στον ρόλο του συγγραφέα ξεδίπλωσε τον χαρακτήρα του Νίκου Καζαντζάκη από την παιδική του ηλικία μέχρι το τέλος του, που δεν είναι τέλος γιατί ο απόηχος των έργων του ζει αιώνια… Μια συνεχή πάλη με το σκληρό και το ήπιο, το διαρκές ψάξιμο για σημαντικούς και χαριτωμένους ανθρώπους της παιδικής του ηλικίας, την αγάπη του για την Ελλάδα, την Κρήτη, αλλά και την περιέργειά του για άλλες Χώρες που πήγε και περιέγραψε θαυμάσια στα βιβλία του. Κι όλα αυτά κρυμμένα σε μία μόνο χούφτα χώμα!

Παρενθέσεις μουσικές στην έξοχη διήγηση τα τραγούδια με τον Σταύρο Ψαρουδάκη να παίζει λύρα και να τραγουδάει με έναν αισθαντικό και δυσεύρετο για την εποχή μας τρόπο και τον Δημήτρη Τσούρτο στην κιθάρα και το κοντραμπάσο να αγγίζει την όλη ατμόσφαιρα μυσταγωγικά. Το τραγούδι ως συνέχεια του λόγου, τραγούδι του ίδιου του Καζαντζάκη που τόσο αγάπησε τη ζωή και μίσησε τον θάνατο: «Ξέρω καλά πως ο θάνατος δεν νικιέται, μα η αξία του ανθρώπου δεν είναι η Νίκη, παρά ο αγώνας για την Νίκη. Και ξέρω ακόμα ετούτο, το δυσκολότερο• δεν είναι ούτε ο αγώνας για την Νίκη, η αξία του ανθρώπου είναι μια μονάχα, ετούτη• να ζει και να πεθαίνει παλικαρίσια και να μην καταδέχεται αμοιβή. Και ακόμα ετούτο, το τρίτο, ακόμα πιο δύσκολο• η βεβαιότητα πως δεν υπάρχει αμοιβή, να μη σου κόβει τα άπατα, παρά να σε γεμίζει χαρά, υπερηφάνεια κι ανδρεία»(Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο).
*
Και δύο σύντομες σκέψεις για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κρήτης. Το Θέατρο Κρήτης έχει ιστορία. Η ζωή του άρχισε στην ΟΑΚ. Σε καιρούς χαλεπούς τότε, μία  σειρά από δράσεις στην ΟΑΚ, που απέβλεπαν στην ευαισθητοποίηση και το συντονισμό των πνευματικών ανθρώπων όλης της Κρήτης, πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος η παγκρήτια Καταστατική Συνέλευση και δημιουργήθηκε η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ ΚΡΗΤΗΣ–Ε.ΘΕ.Κ., με έδρα τα Χανιά (19-11-1972). Στις 6-5-1973 πραγματοποιείται στον Άγιο Νικόλαο η πρώτη Γενική Συνέλευση, που εξέλεξε το πρώτο δωδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο (3 από κάθε Νομό). Ο Αλέξ. Παπαδερός, πρ. Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ, εκλέγεται Πρόεδρος της Ε.ΘΕ.Κ και, επανεκλεγόμενος, διατήρησε τη θέση αυτή κατά την πρώτη δεκαετία της Εταιρείας.

Το Θέατρο Κρήτης στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς έρχεται και πάλι ως ένα αόρατο χέρι να ανοίξει τη «φάκα» μέσα στην οποία έχει εγκλωβιστεί ολόκληρη η ελληνική κοινωνία. Ο πολιτισμός ως δράση και αντίδραση απαντά στις εκάστοτε προκλήσεις, είτε απειλές είναι αυτές, είτε ευκαιρίες. Ο πολιτισμός είναι μία απάντηση στην κρίση –και μάλιστα πολύ σημαντική. Γιατί δεν είναι μόνο σημαντικός με την «θεραπευτική» έννοια, αλλά ταυτόχρονα και μοχλός πνευματικής ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτόν η φωνή του θα πρέπει να φτάσει σε όλη την Κρήτη, σε όλα τα σχολεία και ακόμη πιο μακριά. Αν υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο μπορούμε να περηφανευόμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο, σε περίοδο κρίσης ή μη, είναι ο πολιτισμός μας! Και εμείς εδώ στην Κρήτη πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για την προσπάθεια που κάνει το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κρήτης υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μιχάλη Αεράκη. Ευχή μας «Φτάσε όπου δεν μπορείς»! Και στην πορεία του αυτή η ΟΑΚ θα είναι δίπλα του…

Ο Κων. Β. Ζορμπάς είναι Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ