Ως φιλία μπορεί να οριστεί «μία εκούσια σχέση μεταξύ ατόμων η οποία εμπεριέχει αμοιβαία αποδοχή, επιθυμία για συναναστροφή, οικειότητα, εμπιστοσύνη, ψυχολογική υποστήριξη, αλληλεξάρτηση και δεν εδραιώνεται λόγω κοινωνικής σκοπιμότητας, συγγένειας ή σεξουαλικής έλξης». Ωστόσο, ο βαθμός στον οποίο τα σεξουαλικά συναισθήματα διεισδύουν στις φιλίες που αναπτύσσονται μεταξύ ατόμων διαφορετικού φύλου φαίνεται ότι ποικίλλει. 

Το πώς οι άνθρωποι βιώνουν και κατανοούν τη φιλία δεν είναι αυτονόητο ούτε για τους ίδιους ούτε για τους επιστήμονες. Πολλές έρευνες διαπιστώνουν ότι οι φιλίες μεταξύ γυναικών, συγκριτικά με τις φιλίες μεταξύ ανδρών, φαίνεται να εμπεριέχουν περισσότερες εκμυστηρεύσεις, μεγαλύτερη οικειότητα, προσωπικό ενδιαφέρον, φροντίδα και συναισθηματική έκφραση. Αντίθετα, οι φιλίες μεταξύ ανδρών επιδεικνύουν περισσότερο επιθετική αλληλεπίδραση και ανταγωνισμό και προσανατολίζονται περισσότερο σε συζητήσεις πρακτικών θεμάτων, όπως η δουλειά και τα αθλητικά. 

Ωστόσο, οι παρατηρούμενες αλλαγές είναι μάλλον μικρές, ενώ υπάρχουν αρκετές ομοιότητες στις σχέσεις που συνάπτουν άνδρες και γυναίκες. Έχει διαπιστωθεί πως τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες δίνουν μεγάλη προτεραιότητα στην οικειότητα, στην προσήνεια, στην εμπιστοσύνη, στον αλληλοσεβασμό, στην αποδοχή, στον αυθορμητισμό και στη διασκέδαση που βιώνουν στις φιλίες τους. 

Έρευνες όπως αυτές των Nardi & Sharrod (1994) δείχνουν ότι τα σεξουαλικά συναισθήματα και η κοινωνικοποίηση των δύο φύλων αποτελούν σημαντικούς παράγοντες της φιλικής σχέσης και μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στη σύναψη ή τη μη σύναψη μιας φιλικής σχέσης. Οι έρευνες αυτές σχετίζονται με θέματα όπως εάν υπάρχουν θεμελιώδεις, βιολογικά καθορισμένες διαφορές ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες οι οποίες διαμορφώνουν τη σεξουαλική συμπεριφορά ή εάν οι διαφορές αυτές οφείλονται σε κοινωνικούς παράγοντες. Και τα δύο αυτά θέματα είναι σημαντικά: οι επιρροές από την κοινωνία, την οικογένεια, το σχολείο και τα ΜΜΕ παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των πεποιθήσεων και των πράξεων που αφορούν στη φιλία. Κάποιες θεμελιώδεις διαφορές αντρών και γυναικών όμως φαίνεται ότι παραμένουν. 

Οι Bleske & Buss (2000) καταλήγουν στο ότι άνδρες και γυναίκες μπορεί να έχουν διαφορετικούς στόχους και επιθυμίες από μια ετεροφυλόφιλη φιλία. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου και άνδρες και γυναίκες ψάχνουν για μία παρέα και τίποτα άλλο, και άλλες όπου τα σχέδια διαφέρουν. Πιο συγκεκριμένα, οι άνδρες είναι πιο πιθανό να ψάχνουν σε μια φίλη τους τη δυνατότητα σεξουαλικού ή ερωτικού συντρόφου, ενώ οι γυναίκες τείνουν να προτιμούν μη σεξουαλικές φιλίες οι οποίες παρέχουν προστασία. Η ετερόφυλη φιλική σχέση προσφέρει στους άντρες μεγαλύτερα επίπεδα οικειότητας αλλά και σωματικής επαφής απ’ ότι η ομόφυλη με αποτέλεσμα οι άντρες συχνά να παρερμηνεύουν αυτά τα στοιχεία ως ενδείξεις σεξουαλικής έλξης και θέληση σύναψης σεξουαλικής σχέσης. 

Για να υπάρξει μία φιλική σχέση μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας προϋπόθεση είναι η απουσία του ερωτικού συναισθήματος. Αυτό σύμφωνα με έρευνες του πεδίου της κοινωνιολογίας της φιλίας, μπορεί να επιτευχθεί σε 4 περιπτώσεις: 

1. Ο/ η άλλος/η είναι άσχημος/η απωθητικός/ή στα μάτια του ατόμου οπότε υπάρχει έλλειψη φυσικής έλξης 

2. Ο / η άλλος/η είναι σύντροφος/ σύζυγος της/του κολλητής/ού της αδερφής/ού οπότε εκ των πραγμάτων εκλείπει το ερωτικό στοιχείο (τουλάχιστον έτσι αναμένεται να συμβαίνει) 

3. Το ερωτικό στοιχείο μεταξύ των δύο φύλων εκδηλώθηκε κάποια στιγμή μέσα στη φιλία, δοκιμάστηκε από τα μέλη και  δεν ευδοκίμησε. 

4. Το σεξ ενσωματώνεται στη φιλία. Υπάρχει σεξ αλλά όχι δέσμευση. 

Οι απόψεις για τα πλεονεκτήματα της ετερόφυλης φιλίας ταιριάζουν ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες και είναι: 

• Ενδιαφέρουσες συζητήσεις και αλληλεπιδράσεις 

• Απόλαυση των συναναστροφών 

• Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης 

• Πληροφορίες σχετικά με το διαφορετικό τρόπο σκέψης

• Αποδοχή της διαφορετικότητας των δύο φύλων

• Σεβασμός

• Μοίρασμα - υποστήριξη

Μειονεκτήματα μιας ετερόφυλης φιλίας, όπως περιγράφονται τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες: 

• Ζήλια

• Σύγχυση σχετικά με τη μορφή της σχέσης

• Μη ανταπόδοση της αγάπης

• Διάφορες σκληρές συμπεριφορές 

• Παρεμπόδιση της φύσης της σχέσης στην ανεύρεση ερωτικού συντρόφου 

Αυτό που είναι χρήσιμο να διερευνηθεί είναι η πολυπλοκότητα, η ποικιλομορφία και η λεπτότητα της φιλικής σχέσης. Στην πραγματικότητα μπορεί να υπάρξει τόση ποικιλία στις φιλίες όση και οι επιλογές των φίλων. Η επιλογή θεωρείται μία δυναμική διαδικασία που περιλαμβάνει σταδιακό φιλτράρισμα, διερεύνηση και λήψη πληροφοριών για το άτομο αλλά και δοκιμαστικές αλληλεπιδράσεις για να ελεγχθεί η βιωσιμότητα και η ποιότητα της φιλικής σχέσης. 

Κονιδάκη Ελπίδα- Ψυχολόγος

InterNus- Κέντρο Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας Εμμ. Καργάκης & Συνεργάτες