*γράφει ο Δρ. Ιωσήφ Εμμ. Καπελλάκης, PhD, MSc, BSc(Hons), BEng

Μέχρι σήμερα, οι προτεινόμενες συμβατικές μέθοδοι επεξεργασίας/διαχείρισης είναι οικονομικά ασύμφορες για τα μεγέθη των -κυρίως οικογενειακών- ελαιουργείων στην Ελλάδα, ενώ η κοινωνική αποδοχή περί εδαφικής διάθεσης/ορθής διαχείρισης των ΥΑΕ είναι φτωχή. Σε μεγάλο βαθμό η αρνητική αυτή προκατάληψη οφείλεται στη διαχείριση που γινόταν μέχρι πρόσφατα στα ελαιοτριβεία που βρίσκονταν εντός των οικισμών, όπου σε μικρό χρονικό διάστημα συσσωρευμένη-μη ελεγχόμενη ποσότητα από τα παραγόμενα απόβλητα συχνά κατέληγε σε παρακείμενες καλλιέργειες με δυσμενείς επιπτώσεις. Ενώ λοιπόν το ελαιόλαδο ανήκει στους παραγωγούς, δεν ισχύει το ίδιο και για τα ΥΑΕ, τα οποία και παράγονται από τον ίδιο ελαιόκαρπο, καθώς θεωρούνται και υφίστανται διαχείριση ως απόβλητα. 

Ελεγχόμενη όμως εφαρμογή των ΥΑΕ αμέσως μετά την παραγωγή τους σε ελαιώνες με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ελαιουργοί, αγρότες/τοπική κοινωνία, νομοθέτες/τοπική αυτοδιοίκηση), θα έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης αυτών από «απόβλητο» σε «(υπο)προϊόν», καθώς θα επιτευχθούν πολλαπλά οφέλη όπως μείωση λιπαντικών αναγκών του ελαιώνα, αντικατάσταση των υφιστάμενων μη ελεγχόμενων εξατμισοδεξαμενών αποθήκευσης ΥΑΕ με ελεγχόμενες μικρότερες δεξαμενές αποθήκευσης για βραχεία παραμονή αυτών, οικονομικό όφελος εμπλεκόμενων φορέων, δημιουργία θέσεων εργασίας, δυνατότητα θέσπισης θεσμικού πλαισίου κ.α. 

Προτείνεται λοιπόν η ποσότητα ΥΑΕ που παράγεται από ένα ελαιώνα να εφαρμόζεται άμεσα πίσω σε αυτόν. Σκοπός του έργου είναι «το υποπροϊόν που παράγει η ελιά να επιστρέφει άμεσα πίσω σε αυτή». Πιο αναλυτικά, προτείνεται η διάθεση/επιστροφή των ΥΑΕ αμέσως ή το αργότερο εντός ολίγων ημερών από την παραγωγή τους πίσω στους ελαιώνες, με την ενεργή συμμετοχή των ίδιων των παραγωγών/ελαιουργών στη διαδικασία. Η εφαρμογή αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα: 

1. Τη μείωση των λιπαντικών κυρίως αναγκών των ελαιώνων, με παράλληλα οικονομικά οφέλη. 

2. Την επεξεργασία των ΥΑΕ μέσω της εδαφικής εφαρμογής αυτών με παράλληλη ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υφιστάμενη διαχείριση των ΥΑΕ, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. 

3. Τη δημιουργία θέσεων εργασίας για τη μεταφορά και εδαφική εφαρμογή των ΥΑΕ.

4. Την κοινωνική αποδοχή μέσω της παρακολούθησης της ελεγχόμενης εδαφικής εφαρμογής των ΥΑΕ και της παρουσίασης των αποτελεσμάτων, αναλύσεων και προτάσεων.

Το έργο εντάσσεται στην Πράξη «Εκπόνηση Σχεδίων Ερευνητικών και Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ) MIS 453350, στο πλαίσιο του ΕΠ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΕΠΑΝΑΔ ΕΣΠΑ 2007-2013). Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους (ΕΣΠΑ 2007-2014) το οποίο συντονίζεται από το ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου, Ηράκλειο με υπεύθυνο παρακολούθησης: Δρ Εμμανουήλ Καμπουράκης.

Για πληροφορίες και διευκρινήσεις οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται σχετικά με το έργο στο Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου, Ηράκλειο Κρήτη. τηλ.: 2810 302300 (email: iosif1976@gmail.com & ekab@nagref-her.gr).