Όλα τα πολιτικά μας αεροδρόμια αντιμετωπίζουν προβλήματα με την περιορισμένη ορατότητα λόγω της ομίχλης, με εξαίρεση το αεροδρόμιο του Καστελίου όπου λόγω υψομέτρου δεν εμφανίζει προβλήματα σχηματισμού ομίχλης, όπως άλλωστε και άλλες περιοχές με μεγάλο υψόμετρο. Έχουμε ξαναδεί και στο παρελθόν ομίχλες να σχηματίζονται στην Κρήτη, μάλιστα εξίσου έντονες , αλλά όχι σε τόση επαναλαμβανόμενη διάρκεια αλλά και έκταση. Δεν έχει περάσει ένας μήνας από την επαναλαμβανόμενη εισβολή μεταφερόμενης Αφρικανικής σκόνης , η οποία μας ταλαιπώρησε σε μεγάλο βαθμό και τώρα κάνει την εμφάνιση του αυτό το φαινόμενο της ομίχλης, το οποία πιθανά θα παραμείνει να επηρεάζει ιδιαίτερα τις βόρειες περιοχές του νησιού και για τις επόμενες ημέρες. Αμφότερα τα παραπάνω φαινόμενα οφείλονται στις ατμοσφαιρικές συνθήκες οι οποίες κάθε φορά τείνουν να επηρεάζουν τις καιρικές συνθήκες στο νησί μας  και ευνοούν την εμφάνιση τους.

Στον απολογισμό της υδρολογικής και χειμερινής περιόδου 2017 – 2018 είναι κοινή η διαπίστωση όλων ότι ήταν μία ιδιαίτερα άνομβρη περίοδος, περισσότερο και εντονότερα στις Ανατολικές περιοχές του νησιού ενώ αρκετά καλύτερη βροχομετρική εικόνα είχαμε για τις Δυτικές  περιοχές της Κρήτης.  Αξίζει να σημειωθεί ότι η έναρξη της υδρολογικής περιόδου, τον Σεπτέμβριο του 2017, ξεκίνησε με συνήθεις ρυθμούς βροχοπτώσεων που παρατηρούνται για το νησί μας (Χανιά Αεροδρ.: Σεπτ. 14 χλστ., Οκτ. 55 χλστ., Νοε. 32 χλστ.,  Δεκ. 50 χλστ.,  Ηράκλειο Αεροδρ. : Σεπτ. 6 χλστ., Οκτ. 29 χλστ., Νοε. 21 χλστ.,  Δεκ. 110 χλστ.) αναμένοντας φυσικά περισσότερες βροχές και χιόνια με την έναρξη του 2018. Ιδιαίτερα καλός ήταν ο χιονιάς που μας επισκέφθηκε παραμονές Χριστουγέννων γεννώντας πολλές ελπίδες ότι θα ξεκινούσε ενδεχομένως μια υδρολογική περίοδος αντίστοιχη της προηγούμενης χρονιάς (2016 – 2017) με τους επαναλαμβανόμενους χιονιάδες και τις πολλές βροχές μέχρι και την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου. Ο νέος χρόνος όμως μας επιφύλασσε πολύ καλοκαιρία και λιγότερες βροχές, αν και υπήρχε έντονη δημιουργία βαρομετρικών συστημάτων στη δυτική Μεσόγειο και πολλά μετακινήθηκαν και από τις ακτές της Β. Αφρικής, εμπλουτιζόμενα με υγρασία από την θάλλασσα της Μεσογείου, ακολουθώντας όμως δυστυχώς πορείες που άφηναν εκτός του τομέα των βροχοπτώσεων την Κρήτη. Αντιθέτως από τα τέλη Μαρτίου η Κρήτη τροφοδοτούνταν με σημαντικές ποσότητες Αφρικανικής σκόνης σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια, τα οποία έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση. Λίγες βροχές, στα δυτικά και νότια κατά τόπους αξιόλογες,  σημειώθηκαν παραμονή του Πάσχα και μόνο, δρομολογώντας στη συνέχεια ένα ήπιο ανοιξιάτικο σκηνικό το οποίο όμως εξελίχθηκε στην σημερινή κατάσταση με τις ομίχλες να κυριαρχούν στα βόρεια τμήματα του νησιού κυρίως λόγω της αυξημένης Υγρασίας και της άπνοιας.

Για τη δημιουργία της ομίχλης απαιτείται ένας αριθμός  παραγόντων οι οποίοι θα πρέπει να συνυπάρξουν σε μία περιοχή προκειμένου να ευνοήσουν στο σχηματισμό της.  Πολλοί θεωρούν την ομίχλη ως αέρια φάση του νερού ή ως  ορατούς υδρατμούς, η αντίληψη όμως αυτή είναι λανθασμένη.  Η ομίχλη είναι υγρή φάση του νερού και συντίθεται από ένα τεράστιο αριθμό μικροσκοπικών υδροσταγονιδίων των οποίων η πυκνότητα καθορίζει και το βαθμό της ορατότητας. Ουσιαστικά είναι σαν να βρισκόμαστε μέσα σε ένα σύννεφο, όπως αυτά που εμφανίζονται καθημερινά στον ουρανό,  το οποίο αποτελείται και αυτό από ένα τεράστιο αριθμό υδροσταγονιδίων , μερικά από τα οποία όμως είναι τόσα μεγάλα ώστε να πέφτουν προς στην επιφάνεια της Γής υπό τη μορφή βροχής, και μέσα στο σύννεφο η ορατότητα είναι πολύ περιορισμένη. Η ομίχλη μπορεί να θεωρηθεί ως ένα επιφανειακό σύννεφο το οποίο όμως αποτελείται περισσότερο από μικροσκοπικά σωματίδια, η πυκνότητα των οποίων, λόγω ορατότητας,  περιορίζει τις δικές μας δραστηριότητες αλλά η ύπαρξη τους κοντά στην επιφάνεια του εδάφους είναι άκρως σωτήρια για τη φύση, ιδιαίτερα σε περιόδους ανομβρίας.

Οι παράγοντες δημιουργίας της ομίχλης που παρατηρείται παρατεταμένα στις βόρειες πλευρές της Κρήτης είναι  τα αυξημένα ποσοστά υγρασίας (η υγρασία που καταγράφεται σε πολλούς σταθμούς είναι 100% με το πλεόνασμα της αέριας φάσης να μετατρέπεται σε μικροσκοπικά υδροσταγονίδια), η άπνοια καθώς και η πτώση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια της νύκτας λόγω της καλοκαιρίας που επικρατεί σε ολόκληρο το νησί. Ένας επιπλέον παράγοντας είναι η ύπαρξη , έστω και με πολύ μικρή τροφοδότηση, Αφρικανικής σκόνης η οποία προσφέρει τεράστιο αριθμό στέρεων μικροσκοπικών σωματιδίων που επιτελούν τον ρόλο των πυρήνων συμπύκνωσης απαραίτητων για των σχηματισμό των υδροσταγονιδίων. Η ομίχλη αρχίζει να σχηματίζεται τις βραδινές ώρες με την πτώση της θερμοκρασία και κορυφώνεται η πυκνότητα της τις πρωινές ώρες όπου έχουμε την ελάχιστη τιμή της θερμοκρασίας. Η ορατότητα λοιπόν μειώνεται διαρκώς τις νυκτερινές ώρες και τις πρωινές ώρες εμφανίζει την μεγαλύτερη ένταση περιορισμού της, προκαλώντας μεγάλα προβλήματα στην κυκλοφορία καθώς και στις προσγειώσεις αεροσκαφών αλλά και στις πλεύσεις σκαφών σε θαλάσσιες περιοχές που εμφανίζεται το φαινόμενο αυτό. Κατά τη διάρκεια της ημέρα η ορατότητα βελτιώνεται λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας η οποία προσφέρει θερμότητα βοηθώντας στην εξάτμιση των υδροσταγονιδίων της ομίχλης προκαλώντας και την αραίωση τους, φυσικά και η έναρξη ανεμολογικού πεδίου μπορεί να προκαλέσει πολύ πιο γρήγορα τη μεταφορά ή και τη διάλυση της.  Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται από τους κατοίκους του νησιού σε περίπτωση που οδηγούν μέσα σε πυκνή ομίχλη διότι λόγω σπανιότητας εμφάνισης του φαινομένου στην Κρήτη δεν υπάρχουν κατάλληλες βοηθητικές υποδομές ή σημάνσεις των δρόμων (ειδικές αντανακλαστικές επιφάνειες ) ώστε να γίνεται ασφαλής η οδήγηση, ακόμη και αν ένας οδηγός αποφασίσει να σταματήσει αδυνατώντας να συνεχίσει την πορεία του θα πρέπι απαραιτήτως να κάνει χρήση των φώτων προσωρινής στάθμευσης ( alarms) για ενημέρωση των άλλων οχημάτων που κινούνται. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και από τους πεζούς που διασχίζουν δρόμους, ιδιαίτερα στο περφερειακό δίκτυο μιας και οι συνθηκες περιορισμένης ορατότητας δεν παρέχουν ασφαλή οπτική επαφή του οδηγού με τον κινούμενο πεζό.

Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες των επόμενων ημερών, κυρίως λόγω απουσίας  κάποιου βαρομετρικού συστήματος, ευνοούν τη διατήρηση των υψηλών ποσοστών υγρασίας, την άπνοια και την μικρή έστω μεταφορά σκόνη και επομένως οι συνθήκες δημιουργίας ομιχλών παραμένουν, κυρίως στα βόρεια τμήματα, αλλά χωρίς να αποκλείεται και σε νοτιότερες περιοχές. Την Δευτέρα εμφανίζονταν ένα ανεμολογικό πεδίο που θα μπορούσε να αλλάξει λίγο τις συνθήκες αλλά μάλλον ατονεί με τα νεότερα δεδομένα,  έτσι αν δεν σημειωθεί κάποια αλλαγή στους  παράγοντες σχηματισμού της ομίχλης πιθανά θα παραμείνει να μας ταλαιπωρεί και τις επόμενες ημέρες.  

Λέκκας Εμμανουήλ