Γράφει ο Χειρούργος Ουρολόγος - Ανδρολόγος κ. Γεώργιος Σταυρακάκης*

Η διαδικασία εκσπερμάτισης ρυθμίζεται κεντρικά απο τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό μέσω ενός μεγάλου αριθμού νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη (5-HT), η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη και άλλους. Πλήθος δεδομένων συνηγορούν υπέρ του ότι η σεροτονίνη, και συγκεκριμένα οι υποδοχείς της 5-HT, ευθύνονται  κατά κύριο λόγο για τη διαδικασία ενεργοποίησης της εκσπερμάτισης. Η διέγερση των κέντρων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού έχει ως αποτέλεσμα περισταλτικές κινήσεις του βολβοσηραγγώδη και των ισχιοσηραγγωδών μυών του πυελικού εδάφους που οδηγούν στην εκτίναξη του σπέρματος από το έξω στόμιο της ουρήθρας.

Πρόωρη εκσπερμάτιση 

 Η σεξουαλική ανταπόκριση των ανδρών περιγράφεται σαν μια αλληλουχία φάσεων που αφορούν σε τέσσερα στάδια: επιθυμία, διέγερση, οργασμός (εκσπερμάτιση) και χαλάρωση. Η αντρική σεξουαλική δυσλειτουργία συνήθως προκύπτει σε ένα ή περισσότερα από τα τρία πρώτα στάδια του κύκλου σεξουαλικής ανταπόκρισης, συμπεριλαμβανομένων των δυσλειτουργιών σεξουαλικής επιθυμίας (λ.χ. μειωμένη σεξουαλική επιθυμία), της διέγερσης (λ.χ. στυτική δυσλειτουργία) και του οργασμού/εκσπερμάτισης (λ.χ. πρόωρη, καθυστερημένη ή αδυναμία εκσπερμάτισης).

Η πρόωρη εκσπερμάτιση προκύπτει από την ταχεία εξέλιξη των δύο πρώτων σταδίων του κύκλου σεξουαλικής απόκρισης και δε σχετίζεται απαραιτήτως με έντονη διέγερση ή αλλαγές στη στύση. Η πρόωρη εκσπερμάτιση φαίνεται ότι αποτελεί νευροβιολογικό πρόβλημα που σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης στις περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος που ρυθμίζουν την εκσπερμάτιση (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό).

Χαρακτηριστικά

Η πρόωρη εκσπερμάτιση αποτελεί την πιο συνηθισμένη σεξουαλική δυσλειτουργία σε άντρες κάτω των 60 ετών, συγκεκριμένα απασχολεί 1 στους 5 άντρες. Εμφανίζεται δε με την ίδια συχνότητα σε όλες τις ηλικίες. Στους άντρες που πάσχουν από πρόωρη, η σεξουαλική πράξη ολοκληρώνεται συνήθως σε 1-2 λεπτά από τη στιγμή της διείσδυσης, διότι η εκσπερμάτιση προκύπτει γρήγορα και με ελάχιστο έλεγχο. Ουσιαστικά, η φάση της διέγερσης είναι πολύ σύντομη και διακρίνεται από φυσιολογική και γρήγορη επίτευξη στύσης, αλλά και από ταχεία εκσπερμάτιση και οργασμό, χωρίς να επιτρέπει στον άντρα να απολαύσει την ερωτική πράξη.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Εταιρεία Σεξουαλικής Ιατρικής – ISSM, η πρόωρη εκσπερμάτιση ορίζεται ως εξής:

• Χρόνος από τη διείσδυση μέχρι την εκσπερμάτιση (IELT) περίπου 1 λεπτό -Η εκσπερμάτιση προκύπτει πάντα ή σχεδόν πάντα πριν το πέρας ή περίπου εντός ενός λεπτού μετά την κολπική διείσδυση (είσοδο του πέους στον κόλπο)

• Απώλεια ελέγχου της εκσπερμάτισης – Αδυναμία καθυστέρησης της εκσπερμάτισης μετά την κολπική διείσδυση

• Αρνητικές προσωπικές επιπτώσεις εξαιτίας της πάθησης – Αρνητικές επιπτώσεις και συναισθήματα σε προσωπικό επίπεδο, όπως αγωνία, απογοήτευση και/ή αποφυγή σεξουαλικής και συναισθηματικής εγγύτητας

Η χρονική διάρκεια του ενός λεπτού βασίζεται στο γεγονός ότι σε μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες το 90% των αντρών με πρόωρη εκσπερμάτιση δήλωσαν ότι ολοκληρώνουν μέσα σε 1 λεπτό, ενώ το υπόλοιπο 10% σε χρόνο έως 2-3 λεπτά. Ο σύντομος αυτός χρόνος διάρκειας της επαφής αντανακλά τον έλεγχο που έχει ο άντρας πάνω στην εκσπερμάτιση, ωστόσο δεν καθορίζει πάντα την ικανοποίηση ή τη δυσφορία του από το πρόβλημα. Γι’ αυτό και στον ορισμό προστέθηκε ο έλεγχος της εκσπερμάτισης που προσδιορίζει καλύτερα το κατά πόσο βιώνει αρνητικές επιπτώσεις εξαιτίας της πάθησης, όπως χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την σεξουαλική ζωή και προσωπικό άγχος.

Τύποι πρόωρης εκσπερμάτισης

Διακρίνουμε δύο τύπους πρόωρης εκσπερμάτισης, εκ των οποίων ο πρώτος είναι σαφώς ο συχνότερος:

• Πρωτοπαθής (αναφερόμενη και ως «χρόνια») – δηλαδή ο άνδρας βίωσε το πρόβλημα από την πρώτη σεξουαλική του εμπειρία και διαρκεί εφ’ όρου ζωής. Σε αυτήν την περίπτωση η εκσπερμάτιση προκύπτει πολύ γρήγορα, είτε πριν την κολπική διείσδυση, ή σε λιγότερο από 1-2 λεπτά μετά τη διείσδυση.

• Δευτεροπαθής (αναφερόμενη και ως «επίκτητη») – εμφανίζεται σταδιακά ή ξαφνικά, ενώ μέχρι τότε είχε έλεγχο της εκσπερμάτισης ή αυτή γινόταν σε χρόνο που θεωρούσε επαρκή για να απολαμβάνει τη σεξουαλική πράξη.

Η δευτεροπαθής προκαλείται από ψυχολογικούς και σωματικούς παράγοντες. Οι βασικές σωματικές αιτίες που προκαλούν την επίκτητη μορφή είναι οι εξής:

• Παθήσεις του προστάτη, και ειδικότερα χρόνια προστατίτιδα

• Στυτική Δυσλειτουργία (ΣΔ)

• Υπερθυρεοειδισμός

• Χρήση ψυχοτρόπων ουσιών

Οι βασικές ψυχολογικές αιτίες είναι οι εξής:

• Στρες

• Άγχος για την απόδοση κατά τη σεξουαλική επαφή

• Χαμηλή αυτοπεποίθηση / αυτοεκτίμηση

• Δυσκολίες στις σχέσεις / αρνητικές εμπειρίες

Ποιες παθήσεις προκαλούν πρόωρη εκσπερμάτιση;

Οι παθήσεις του θυρεοειδή και κυρίως ο υπερθυρεοειδισμός είναι οι μόνες γνωστές σήμερα οργανικές παθήσεις που έχουν ως σύμπτωμα την πρόωρη εκσπερμάτιση. Αποκαθίσταται δε το πρόβλημα αμέσως μόλις ρυθμιστεί η θυρεοειδοπάθεια.

Παθήσεις που πρόσκαιρα προκαλούν πρόωρη εκσπερμάτιση δευτερογενώς είναι και οι φλεγμονές του προστάτη (χρόνια προστατίτιδα), καθώς και η στυτική δυσλειτουργία. Γι’ αυτό και πρέπει να αντιμετωπίζονται αρχικά και αν το πρόβλημα της εκσπερμάτισης παραμένει, τότε αντιμετωπίζουμε και την πρόωρη.

Θεραπεία

Για δεκαετίες η πρόωρη εκσπερμάτιση θεωρείτο καθαρά ψυχολογικό πρόβλημα και θεραπευόταν με συμπεριφορικές κυρίως προσεγγίσεις. Αργότερα έγιναν διαθέσιμες θεραπείες με φάρμακα και πρόσφατα, εγκρίθηκε επίσημα η συνταγογράφησή τους.  Συχνά, άλλωστε,  το πρόβλημα έχει ως αίτια οργανικούς/ νευροβιολογικούς παράγοντες που είναι ιάσιμοι. Εάν λοιπόν οφείλεται σε  κάποια άλλη πάθηση (π.χ. υπερθυρεοειδισμός, μη-διαγνωσμένη χρόνια προστατίτιδα) τότε η θεραπεία της βασικής νόσου θα αποκαταστήσει το πρόβλημα.

Στην περίπτωση της πρωτοπαθούς πρόωρης εκσπερμάτισης, οι γιατροί είναι πλέον σε θέση να προσφέρουν διάφορες επιλογές στους ασθενείς τους, όπως φαρμακευτική αγωγή και ψυχοσεξουαλικές θεραπείες.

Τεχνικές αυτοβοήθειας

Τεχνικές αυτοβοήθειας, όπως χρήση διπλού προφυλακτικού ή προφυλακτικού που περιέχει αναισθητική ουσία (προφυλακτικά επιβράδυνσης), τα οποία δημιουργούν ελαφριά αίσθηση μουδιάσματος, μπορεί να είναι εν μέρει αποτελεσματικά για σύντομο χρονικό διάστημα, στην ουσία όμως ενδέχεται να επιδεινώσουν αντί να εξαλείψουν το πρόβλημα επειδή μειώνουν τις σεξουαλικές αισθήσεις που πρέπει να τεθούν σε έλεγχο για να βελτιωθεί η πάθηση.

Ο αυνανισμός πριν τη σεξουαλική πράξη είναι επίσης μια τεχνική που υιοθετούν πολλοί νέοι άντρες. Μετά τον αυνανισμό το πέος απευαισθητοποιείται και έχει μεγαλύτερο χρόνο μέχρι την εκσπερμάτιση εάν γίνει εφικτή μια δεύτερη στύση. Άλλες τεχνικές που συχνά υιοθετούνται είναι το να κάνουν μη σεξουαλικές σκέψεις κατά τη διάρκεια της επαφής, προκειμένου να διασπάσουν την προσοχή τους με κάτι μη σεξουαλικό και να αναστείλουν την εκσπερμάτιση. Αυτές οι τεχνικές αυτοβοήθειας, συνήθως δεν λύνουν το πρόβλημα και επιπλέον, ενδέχεται να δημιουργήσουν πρόβλημα στύσης.

Φαρμακευτική θεραπεία

Υπάρχουν διάφορα σκευάσματα που λαμβάνονται από το στόμα και δίνονται με ιατρική συνταγή και έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία.

Τοπικά αναισθητικά

Εφαρμόζονται κρέμες και σπρέι στο πέος (κυρίως στη βάλανο) που περιέχουν αναισθητικά συστατικά όπως λιδοκαΐνη και πριλοκαΐνη  για την απευαισθητοποίηση της βαλάνου του πέους  ώστε να  καθυστερούν την εκσπερμάτιση με μέτρια αποτελέσματα.

Αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης

Η μόνη, αποδεδειγμένα αποτελεσματική, φαρμακευτική βοήθεια για την πρόωρη εκσπερμάτιση είναι η χορήγηση αναστολέων επαναπρόσληψης της σεροτονίνης που λαμβάνεται από το στόμα, δρα στα εγκεφαλικά και νωτιαία κέντρα, και επιβραδύνει την εκσπερμάτιση. Το πρόβλημα με τα φάρμακα αυτά ήταν η καθυστερημένη δράση τους και η μη ύπαρξη ένδειξης για την πάθηση. Τα τελευταία χρόνια όμως κυκλοφορεί στην Ευρώπη σκεύασμα με ένδειξη ειδικά την πρόωρη εκσπερμάτιση, η δαποξετίνη. Η φαρμακευτική αυτή θεραπεία δρα μέσα σε μια ώρα κι έτσι μπορεί να χρησιμοποιείται συχνά και μόνον όταν πρόκειται ο άντρας να έρθει σε σεξουαλική επαφή (χρήση κατ’ επίκληση). Μελέτες έχουν δείξει ότι αυξάνει το χρόνο μέχρι την εκσπερμάτιση 3-4 φορές, βελτιώνει τον έλεγχο και αυξάνει τη σεξουαλική ικανοποίηση των αντρών και των συντρόφων τους.  Το φάρμακο μπορεί επίσης να συνδυαστεί για πιο μόνιμα αποτελέσματα με τις διάφορες ψυχοσεξουαλικές θεραπείες. Φυσικά, όπως κάθε φάρμακο, θα πρέπει να δίδεται μόνο από το γιατρό σας, ο οποίος θα πρέπει να σας ενημερώνει αναλυτικά για τη χρήση του και τις τυχόν παρενέργειές του.

*Σταυρακάκης Γεώργιος

Ο Ιατρός Σταυρακάκης Γιώργος απέκτησε τον τίτλο της ειδικότητας του στην Πανεπιστημιακή Ουρολογική Κλινική Ηρακλείου καθώς και στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο Ηρακλείου με εξειδίκευση σε όλες τις χειρουργικές Ουρολογικές Επεμβάσεις, στο τμήμα Εξωσωματικής Λιθοθρυψίας (ESWL),στο Ουροδυναμικό εργαστήριο και στις ενδοσκοπικές επεμβάσεις. 

Είναι μέλος της Ελληνικής και της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας . Το ιατρείο του είναι εξοπλισμένο με ιατρικά μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, που επιτρέπουν την έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία σε κάθε ουρολογικό πρόβλημα.

(Ο ιατρός πραγματοποιεί κατ’ οίκον επισκέψεις, κατόπιν συνεννόησης.)

Παροχές Ιατρείου:

·         Καλοήθης Υπερπλασία Προστάτη (Turis)     

·         Λιθίαση Ουροποιητικού

·         Χειρουργική Ογκολογία                                 

·         Ενδοουρολογία Ενδοσκοπικοί  Χειρισμοί    

·         Εύκαμπτη Ανώδυνη Κυστεσκόπηση              

·         Λοιμώξεις Ουροποιητικού

·         Βιοψία Προστάτη                                          

·         Ακράτεια Ούρων

·         Ανδρολογία

·         Ουρορομέτρηση

·         Στυτική Δυσλειτουργία                                 

·         Άλλες Παθήσεις

·         Διαταραχές Εκσπερμάτισης

• TURIS-Καλοήθης Υπερπλασία Προστάτη

• Περιτομή-Βραχύς Χαλινός

• Ανδρολογία-Στυτική Δυσλειτουργία

• Ακράτεια Ουρων-Λοιμώξεις Ουροποιητικού

• Ογκολογία Ουροποιητικού-Βιοψία Προστάτη