Η ανάγκη να σχετιζόμαστε με σημαντικούς άλλους βέβαια, δεν περιορίζεται στην ανήλικη ζωή μας. Τόσο ως έφηβοι όσο και ως ενήλικες εξαρτιόμαστε από τους άλλους για τη φυσική μας επιβίωση και για την ψυχολογική μας υγεία.

Ο αριθμός των ανθρώπων που υπάρχουν στη ζωή μας δεν είναι τόσο σημαντικός όσο η ίδια η ποιότητα αυτών των σχέσεων. Έρευνες πιστοποιούν ότι άνθρωποι με ισχυρό κοινωνικό δίκτυο αρρωσταίνουν πιο σπάνια, αναρρώνουν ταχύτερα στην περίπτωση που νοσήσουν, ζουν περισσότερο και έχουν μία καλύτερη αίσθηση γενικότερης ευεξίας. Είτε πρόκειται για ένα συγκάτοικο, για έναν ρομαντικό σύντροφο, για ένα φίλο, για έναν συγγενή, για το αφεντικό ή τον καθηγητή μας, το να χτίζουμε και να διατηρούμε υγιείς σχέσεις είναι σημαντικό.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είμαστε πιο λειτουργικοί στη ζωή μας όταν σχετιζόμαστε αποτελεσματικά με τους άλλους ανθρώπους. Κάποιοι μπορεί να πιστεύουν ότι μία καλή σχέση είναι θέμα «τύχης» ή ότι το αν θα πετύχει μία σχέση είναι θέμα χημείας. Παρόλο που κάποιες σχέσεις φαίνεται να προκύπτουν αβίαστα, θεωρητικά όλες οι σχέσεις ευρέως απαιτούν προσπάθεια τόσο για να ξεκινήσουν όσο και για να διατηρηθούν.

Πώς ξέρουμε αν ο τρόπος που δημιουργούμε σχέσεις είναι υγιής;

Παρακάτω παραθέτουμε κάποια από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός υγιούς σχετίζεσθαι, τα οποία ισχυροποιούν τη σύνδεση μεταξύ των μελών. Τα ποιοτικά αυτά χαρακτηριστικά μπορούν να καλύψουν όλων των ειδών τις σχέσεις, από μία μακροχρόνια συντροφική σχέση μέχρι μία καθημερινή φιλική συναλλαγή με το φαρμακοποιό της γειτονιάς. Εξετάζοντας τα στοιχεία αυτά θα είστε σε θέση να αξιολογήσετε αν οι σχέσεις σας συμβάλλουν θετικά σε μία καλή ποιότητα ζωής και υγείας.

•Τα μέλη της σχέσης νιώθουν ελεύθερα να εκφράσουν σκέψεις, συναισθήματα και ανάγκες χωρίς να νιώθουν ότι εισπράττουν κριτική ή απόρριψη.

•Το κάθε μέλος διατηρεί την ατομικότητα και τη μοναδικότητά του. Συχνά οι άνθρωποι αφού εμπλακούν σε μία σχέση αλλάζουν ιδέες ή συνήθειες ή δραστηριότητες για να έρθουν πιο κοντά με το μέλος με το οποίο σχετίζονται. Αυτό από τη μία μεριά μπορεί να θεωρηθεί εξέλιξη για το ίδιο το άτομο, όμως χρειάζεται προσοχή ώστε το ίδιο αυτό πράγμα να μη θεωρηθεί συγχώνευση. Αν παρατηρήσετε να χάνετε τα ενδιαφέροντά σας ή τους φίλους σας ή να κάνετε πράγματα τα οποία δεν σας ευχαριστούν μόνο και μόνο για να είστε κοντά με κάποιον, τότε ίσως είστε σε μία σχέση που δεν είναι και τόσο παραγωγική για την υγεία σας.

•Τα μέλη της σχέσης χρησιμοποιούν αποτελεσματικές δεξιότητες επικοινωνίας, τόσο σε λεκτικό όσο και σε μη λεκτικό επίπεδο. Μικρές πρακτικές συμβουλές:

o Ξεκίνα μία συζήτηση πάντα με θετικό τρόπο. Για παράδειγμα, αν θέλεις να συζητήσεις ένα πρόβλημα που παρατηρείς στη σχέση, μπορείς να ξεκινήσεις με τη φράση: «Ακριβώς επειδή αξιολογώ τη σχέση μας ως σημαντική, ανησυχώ για κάτι και θέλω να το συζητήσουμε..» . Αμέσως, το περιεχόμενο της συζήτησης έχει ντυθεί με ενδιαφέρον και αγάπη κι όχι με κατηγορία, παράπονα και γκρίνια.

o Τοποθετήσου πάνω στα προβλήματα με τη μορφή ερωτήσεων ανοίγοντας μ' αυτόν τον τρόπο χώρο για λύσεις και συνεργασία. Αντί να πεις «Ήταν σειρά σου να σκουπίσεις και δεν το έκανες!» προσπάθησε να πεις «Βρίσκεις ότι η ευθύνη για τις δουλειές του σπιτιού είναι ίση μοιρασμένη μεταξύ μας;» ξεκινώντας έτσι μία νέα διαπραγμάτευση.

o Να μιλάς εκφράζοντας τη δική σου οπτική χρησιμοποιώντας προτάσεις που ξεκινούν με το «εγώ» και να αποφεύγεις τις προτάσεις με το «εσύ». Όταν ο άλλος νιώθει ότι τον κατηγορείς αμύνεται και αντιστέκεται σε αυτό που του λες. Αντί για παράδειγμα να πεις «Δεν κρατάς ποτέ το λόγο σου!» δοκίμασε να πεις «Βρίσκω να υπάρχει μία ασυνέπεια μεταξύ αυτού που λες και αυτού που τελικά κάνεις».

o Ζήτα διευκρινήσεις όταν χρειάζεσαι επεξήγηση σε κάτι. Μην περιμένεις ο άλλος να διαβάσει τη σκέψη σου ή να μαντέψει τι θέλεις. Αντίστοιχα, μην υποθέτεις ότι ο άλλος ξέρει τι εννοείς εσύ.

o Στόχος σου να είναι η συμφωνία πάνω σε ένα ζήτημα, όχι η νίκη. Υπάρχουν λύσεις που μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες και των δύο μέσα σε ένα υγιές περιβάλλον σύναψης σχέσεων.

o Να φέρεσαι στον άλλον με σεβασμό και ευγένεια. «Με το μέλι κερδίζεις πιο πολλά απ' ό,τι με το ξύδι» λέει μία παροιμία.

•Τα μέλη μοιράζονται κοινές αξίες και πεποιθήσεις. Ο καθένας κουβαλάει τις δικές του αξίες και πεποιθήσεις και όσο πιο στενή και οικεία είναι η σύνδεση μεταξύ των δύο, τόσο πιο έντονα αναδύονται οι διαφορές στον ηθικό κώδικα. Φυσικά και οι καλύτεροι φίλοι μπορούν να διαφωνήσουν σε θέματα θρησκείας ή πολιτικής. Όμως, αυτό που καθιστά υγιή μία σχέση είναι ότι οι ιδέες που τα άτομα αυτά ασπάζονται είναι πιο πολλές από τις ιδέες πάνω στις οποίες διαφωνούν. Οι κοινές αξίες πάντα θα είναι ένα κλειδί που κρατά ανθρώπους μαζί. Ποιο το μέλλον ενός ζευγαριού όταν ο ένας αξιολογεί το θεσμό της οικογένειας ως πολύ σημαντικό και θέλει να κάνει παιδιά ενώ ο άλλος το αντίθετο;

•Στις οικείες μας σχέσεις αντιμετωπίζουμε τον άλλον ως ισότιμο. Κανείς δεν είναι καλύτερος ή χειρότερος από κανέναν. Η διαφορετικότητα μας ενώνει αντί να μας χωρίζει.

•Σε υγιείς σχέσεις υπάρχει η δεξιότητα αποτελεσματικής επίλυσης συγκρούσεων. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Είναι μύθος να πιστεύουμε ότι οι συγκρούσεις είναι ένδειξη κακής ποιότητας σχέσης. Αυτό που είναι αλήθεια είναι ότι η σύγκρουση από μόνη της δεν είναι ένδειξη για τίποτα. Ποιοτική ένδειξη για τη σχέση είναι ο τρόπος επίλυσης μίας σύγκρουσης.

•Το παιχνίδι, το χιούμορ και η κοινή διασκέδαση είναι ισχυρός δείκτης χρήσιμης και υγιούς σχέσης.

•Ισορροπία του δούναι και λαβείν. Ισορροπία προκύπτει όταν υπάρχει εναλλαγή στους ρόλους ώστε ο καθένας και να έχει την ευκαιρία να προσφέρει αλλά και να δέχεται σε συναισθηματικό επίπεδο.

Κανείς δεν είπε ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι εύκολες. Προϋποθέτουν δέσμευση, διαπραγμάτευση και πολλή δουλειά. Μην αποθαρρύνεστε αν δεν αναγνωρίζετε στις σχέσεις σας όλα τα παραπάνω ποιοτικά χαρακτηριστικά. Με μικρές αλλαγές και σεβασμό στην προσωπικότητά σας και σε αυτό που σας ταιριάζει, το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι εφικτό.

ΚΟΝΙΔΑΚΗ ΕΛΠΙΔΑ - ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

InterNus - ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ & ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 

ΕΜΜ. ΚΑΡΓΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ