Γράφει ο Θανάσης Γιαπιτζάκης

Στίχοι πανάρχαιοι από την «Θεογονία» του Ησιόδου, που στέκουν μάρτυρες μέχρι σήμερα και, σαν Κουρήτες, φυλάνε τη μνήμη της Γέννησης του Δία στο Δικταίον Άντρον, έξω από το σημερινό χωριό Ψυχρό του Οροπεδίου Λασιθίου. Άλλωστε, όπως μας πληροφορεί το «Μέγα Ετυμολογικόν» του 11ου μετά τη βίαιη αναχρονολόγισή μας Αιώνα, η ονομασία Δίκτη προέρχεται από τις λέξεις «Δίας» και «Τίκτω».
Κι όμως στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου υπό τη διεύθυνση του Γεωργίου Ρεθεμνιωτάκη σημειώνεται συστηματική προσπάθεια όχι απλά εξομοίωσης, αλλά υποσκελισμού της λατρευτικής λατρείας του Δικταίου Άντρου, προς όφελος του Ιδαίου (γνωστό ως Σπηλιαρα τση Βοσκοπούλας)».

Προ αυτού ο Σύλλογος Λασιθιωτών «Ο Δικταίος» στα μέσα της περασμένης προεκλογικής εβδομάδας πραγματοποίησε εκδήλωση  για την ανακοίνωση της θετικής κατάληξης που είχε το γνωστό θέμα για το Δικταίο Άντρο μετά τη διαμάχη διεκδίκησης με το Ιδαίο Άντρο για την κατοχύρωση του τόπου γέννησης του Δία.

Στην εκδήλωση του «Δικταίου» στην Αθήνα που επισημοποίησε αυτή τη δικαίωση, παρευρέθηκαν η Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Παναγοπούλου, η Διευθύντρια Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Βιργινία Ματσέλη, ο Διευθυντής του Υπουργείου Πολιτισμού Θεοχάρης Προβατάκης, οι πανεπιστημιακοί καθηγητές Μανώλης Ανυφαντάκης και Μιχάλης Κασωτάκης, ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων Μανώλης Πατεράκης, οι πρόεδροι των αθηναϊκών Συλλόγων Ιεράπετρας και Πραισού, ο πρόεδρος Συντακτών Κρητικού Τύπου Νίκος Δασκαλάκης, ο πρόεδρος του Καμπανείου Ιδρύματος κ.Παπαδάκης, κ.α.

Οι ομιλητές της βραδιάς ήτανε τρεις: Ο Διευθυντής Αρχαιοτήτων Αντώνης Βασιλάκης, η Διευθύντρια ΚΔ΄ΕΠΚΑ Χρυσή Σοφιανού και ο Διευθυντής του Υπουργείου Πολιτισμού και πρώην πρόεδρος του «Δικταίου» Μάκης Κρασανάκης. Την εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό της η νυν πρόεδρος του «Δικταίου» Δέσποινα Δαμιανάκη-Ουρανού και τον συντονισμό είχε αναλάβει η αδελφή της Χρύσα Δαμιανάκη, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του Ιταλικού Πανεπιστημίου του Σαλέντο.
Η εκδήλωση βιντεοσκοπήθηκε από κρητικό κανάλι, γηια να προβληθεί πρώτα στο «Κύδων TV» και την Τετάρτη το βράδυ σε τηλεοπτικό κανάλι της Αθήνας.

Ευτυχώς για τους Λασιθιώτες του Οροπεδίου την κατάλληλη στιγμή, για το θέμα που είχε ανακύψει, βρέθηκε ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση: Ο Αδαμάντιος (Μάκης) Κρασανάκης, ο εγγονός του γνωστού οπλαρχηγού Κρασαναδάμη, που συνέχιζε την υπεράσπιση του πατρογονικού του τόπου από άλλη έπαλξη: Από τη θέση του ως Διευθυντής και συνδικαλιστής των ανθρώπων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Γι’ αυτό, έχει περισσότερο ενδιαφέρον η δικιά του ομιλία (που βρήκε σύμφωνους και τους άλλους δυο ομιλητές), που περιγράφει όλο το θέμα από την αρχή του. Παραθέτουμε εδώ τα κυριότερα σημεία:

<< Υπενθυμίζω ότι μετά την ανακαίνιση και μερική λειτουργία του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου (Α.Μ.Η.) κατά το τέλος του 2013 ο Διευθυντής του  κ. Γεώργιος Ρεθεμνιωτάκης  το πρώτο πράγμα που βρήκε να κάνει  ήταν να γράψει στην αίθουσα όπου φυλάσσονται τα ευρήματα  από το σπήλαιο που μέχρι χθες ονομαζόταν «Σπήλιος ή Σπηλιάρα τση Βοσκοπούλας»  και μάλιστα με προκλητικό διαφημιστικό τρόπο ό,τι έπρεπε να γράψει στα ευρήματα  από το Δικταίο ‘Άντρο (Δίκτη, Λασίθι), δηλαδή ότι εκεί γεννήθηκε  και ανατράφηκε ο Δίας .

Η ενέργεια αυτή του κ. Ρεθεμνιωτάκη είχε ως αποτέλεσμα να εξοργιστούν οι Λασιθιώτες και κάποιοι από αυτούς με δημοσιεύματά τους στον τύπο τον κατηγορούσαν, και καλώς, για αρχαιολογική αντιποίηση, όπως ο Δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου, ο εκπαιδευτικός κ. Γιάννης Στεφανάκης, το Δ.Σ. του Δικταίου, το Δ.Σ. του Συνδέσμου Λασιθιωτων Ηρακλείου κ.α.

Μάλιστα το θέμα έφτασε και στη Βουλή των Ελλήνων με ερωτήσεις –αναφορές που υπέβαλαν οι βουλευτές κκ Γ. Πλακιωτάκης, Κ. Δερμιτζάκης, Νότης Μαριάς κ.α. Η Βουλή διαβίβασε τις εν λόγω ερωτήσεις- αναφορές  στο Υπ. Πολιτισμού, για απάντηση και εκείνο στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδος (ΕΠΣΝΕ).

Η Δ/ντρια της ΕΠΣΝΕ κ.  Ελ. Καράμπελα στο με αρ. πρωτ. 3603/7-11-2013 έγγραφό της, απαντώντας σχετικά με το αν έχει δίκιο ή όχι το Μουσείο Ηρακλείου  για τα αρχαιολογικά ανυπόστατα που έχει κάνει σε βάρος του σπηλαίου Ψυχρού ή Δικταίου Άντρου,  ανέφερε επακριβώς τα εξής: «… Από τη σύγχρονη μελέτη των ευρημάτων των παλαιών ανασκαφών από το Watrous το 1996 δεν προκύπτουν τα τεκμήρια εκείνα που να επιτρέπουν με βεβαιότητα την ταύτιση του σπηλαίου (Ψυχρού) με το Δικταίον Αντρο και την άσκηση λατρείας του Διός. Αντιθέτως υπάρχουν ενδείξεις για την άσκηση λατρείας  γυναικεία θεότητας στο σπήλαιο Ψυχρού  και της αναζήτηση του Δικταίου Άντρου  σε άλλο χώρο!

Η απάντηση αυτή, αφενός άφησε άφωνους τους πάντες, όλη την Κρήτη και ιδιαίτερα την Ανατολική. Και αφετέρου έγινε πιστευτή από τους Βουλευτές, τον  Δήμο Ο.Λ., τα Κρητικά Πολιτιστικά Σωματεία κ.α., γιατί επικαλούνταν τα αποτελέσματα  αρχαιολογικής έρευνας που έκανε στο Δικταίο Άντρο ένας  διάσημος καθηγητής Πανεπιστημίου, ο L. V. Watrous,
Οι μόνοι που δεν το έβαλαν κάτω ήταν ο υποφαινόμενος, ως γνώστης του θέματος λόγω του ότι υπήρξα παλαιότερα πρόεδρος του Δικταίου  και το νυν Δ.Σ. του Δικταίου, η πρόεδρος κ. Δέσποινα Δαμιανάκη,  ο  Γιάννης Καραβέλας, ο Μανώλης Βελεγράκης, η Κωνσταντίνα Χατζάκη, ο Α. Μύτης, ο Άρης Χαραλαμπάκης και ο Μανώλης Φουκαράκης.

Προ αυτού επικοινώνησα αμέσως με τον εν λόγω Αμερικανό καθηγητή, με την πολύτιμη βοήθεια, σε μεταφραστικό και επιστημονικό επίπεδο, της συμπατριώτισσας, από τον Αγ. Κωνσταντίνο, Διδάκτορος κ. Μαρίας Σακελλάρη και ο καθηγητής αυτός  μας είπε ότι η εν λόγω Δ/ντρια   κάνει λάθος, γιατί   αυτός από τα ευρήματα του Σπηλαίου Ψυχρού συμπέρανε αφενός ότι το σπήλαιο αυτό  είναι σαφέστατα το σπήλαιο  στο οποίο γεννήθηκε ο Δίας (Λέει: «The Psychro cave is the one to which Hesiod refers (Zeus born)») και αφετέρου ότι τα πήλινα δοχεία που βρήκε στο σπήλαιο αυτό  ο Hogarth το 1899 είναι αυτά με τα οποία μεταφέρθηκαν το λάδι και τα σύκα που αναφέρουν οι πινακίδες με Γραμμική Γραφή Β’ πως στάλθηκαν ως αφιέρωση από το ιερατείο της Κνωσού στο Δικταίο Δία.  Μας έστειλε μάλιστα και τα βιβλία του που το γράφουν.

Στη συνέχεια εγώ με το Δ.Σ. του Δικταίου διαμαρτυρηθήκαμε στο Υπ. Πολιτισμού για τις ανακρίβειες της Δ/ντριας της ΕΠΣΝΕ, γράφοντας το που και που έκανε λάθος η εν λόγω Δ/ντρια , καθώς και το νόμο με το οποίο το σπήλαιο που καλείται σήμερα σπήλαιο Ψυχρού ή Δικταίο Άντρο είχε χαρακτηριστεί ως «Το ιερόν σπήλαιο παρά το Ψυχρό  το γνωστό ως Δικταίο – Άντρον» Κάτι που δεν υπάρχει για άλλο σπήλαιο.
Ακολούθως η  Δ/ντρια της  ΕΠΣΝΕ στο με αρ. πρωτ. 46069/ 27245/ 656/ 10-3-2014  έγγραφό της,  απαντώντας στην από 20/2/2014 επιστολή διαμαρτυρία μας, παραδέχεται εμμέσως πλην σαφώς ότι έκανε λάθος. Στο εν λόγω έγγραφό της, που τώρα δε μιλά για σπήλαιο Ψυχρού, αλλά για «Δικταίον Άντρο», αναφέρει συγκεκριμένα τα εξής:«Αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη σημασία του σπηλαίου «Δικταίον Άντρο» ως κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου, ως φυσικού μνημείου, καθώς και ως συμβόλου και σημαντικής πηγής εσόδων για την κοινωνία, η ΕΠΣ ΝΕ, σε συνεργασία με τις συναρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, προέβη ταχύτατα σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες προκειμένου να συνταχθούν και να εγκριθούν, εντός του 2013, οι απαιτούμενες μελέτες ωρίμανσης και στη συνέχεια να ενταθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα με την υπ αρ. ΕΥΤΟΠ/Α/ΠΕΠΑΝ78/5373/13-12-2013 Πράξη του ΥΠΠΟΑ, το έργο με τον τίτλο «Ανάδειξη σπηλαίου «Δικταίο Άντρο» Δήμου Οροπεδίου Ν. Λασιθίου με κωδικό ΜΙΣ 464781 στο επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» και με συνολικό προϋπολογισμό 1.250.000 ευρώ.

Ομοίως η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς /Διεύθυνση  Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων  με το αρ. πρωτ. ΤΑΧ/Φ24/83997/ 51254/ 5242/2065/1-4-2014 έγγραφό της  Δικαίωσε τους Λασιθιώτες. Το Μουσείο Ηρακλείου με το αρ. πρωτ. 489/10-4-2014 έγγραφό του ενημέρωσε ότι άλλαξε αυτά που έγραφε στην πινακίδα που υπήρχε στα ευρήματα από το Δικταίο Άντρο, όμως κάπου τα ίδια γράφει και στα ευρήματα από το σπήλαιο Ιδαίο Άντρο (που εδώ υπονοείται το σπήλαιο Σπηλιάρα τση Βοσκοπούλας).

Για το ένα γράφει: Το υποβλητικό σπήλαιο με τον πλούσιο διάκοσμο στο  Ψυχρό Λασιθίου ταυτίστηκε ήδη από τους πρώτους ανασκαφείς του και στη συνέχεια από άλλους μελετητές με το Δικταίο άντρο, τόπο γέννησης και ανατροφής του Δία…...
Στο άλλο γράφει: Ιδαίο Άντρο συνδέθηκε με τους μύθους για τη γέννηση και ανατροφής του Δία …
Επομένως αυτά που γράφει για το σπήλαιο Σπηλιάρα τση Βοσκοπούλας δεν είναι αληθινά και γι αυτό  διαμαρτυρήθηκα στην Πολιτική Ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και εκείνη είπε ότι ή θα δικαιολογήσει “πρωτογενώς», δηλ. με ιστορικές πηγές, ο κ. Ρεθεμνιωτάκης αυτά που γράφει γι αυτό ή θα τα σβήσει >>.