Άσθμα και παχυσαρκία
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μ. Πηγάκης*
Πόσοι, όμως, γνωρίζουμε την σχέση του αυξημένου σωματικού βάρους με την εμφάνιση ή την επιδείνωση του άσματος; Τα τελευταία χρόνια οι μελέτες έχουν αναγνωρίσει την σχέση παχυσαρκίας άσθματος. Τα παχύσαρκα άτομα φαίνεται να έχουν αυξημένη αντίδραση των βρόγχων σε διάφορα ερεθίσματα, ενώ η απώλεια βάρους συνοδεύεται από περιορισμό της έντασης και της συχνότητας των αναπνευστικών συμπτωμάτων.
Η παχυσαρκία ανήκει στις φλεγμονώδεις παθήσεις και είναι από τις συχνές συνοσηρότητες στο άσθμα, που ιδιαίτερα αφορά ασθενείς με 'ενδογενές' (μη αλλεργικό) άσθμα και αποτελεί παράγοντα κινδύνου αναπτύξεως άσθματος, στην ενήλικη ζωή. Επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η παχυσαρκία αυξάνει την επίπτωση του άσθματος , επιδεινώνει τον έλεγχό του και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η επίπτωση του άσθματος αυξάνεται κατά 40% στους υπέρβαρους και παχύσαρκους.
Ο μηχανισμός αλληλεπίδρασης άσθματος και παχυσαρκίας φαίνεται να είναι πολυπαραγοντικός . Στα παχύσαρκα άτομα, οι πνευμονικοί χωρητικότητα μειώνεται γεγονός που οδηγεί στη μείωση της διαμέτρου των βρόγχων και συνδέεται με κίνδυνο περιορισμού της εκπνευστικής ροής, πρώιμης συγκλείσεως των αεραγωγών και βρογχικής υπεραντιδραστικότητας. Όπως είπαμε και παραπάνω, η παχυσαρκία ανήκει στις φλεγμονώδεις παθήσεις και χαρακτηρίζεται από μια κατάσταση διάχυτης φλεγμονής, που επιδρά στους μικρούς και πολύ μικρούς αεραγωγούς (μικροί βρόγχοι και βρογχιόλια) και προάγει το άσθμα. Η γαστροοιοσοφαγική παλινδρόμηση, οι διαταραχές του ύπνου, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση είναι νοσήματα που συχνά συνοδεύουν την παχυσαρκία. Τα νοσήματα αυτά πολύ συχνά προκαλούν ή επιδεινώνουν το άσθμα και τα ‘’ασθματοειδή φαινόμενα’’.
Αξίζει να τονίσουμε ιδιαίτερα την σχέση της παχυσαρκίας και του μη ατοπικού (μη αλλεργικού) άσθματος, στα παιδιά. Η πιθανότητα εμφάνισης άσθματος είναι ανάλογη του BMI. Ο κίνδυνος για εμφάνιση άσθματος φαίνεται να είναι μεγαλύτερος μεταξύ υπέρβαρων παιδιών συγκριτικά με φυσιολογικού βάρους παιδιά. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν όλοι ότι η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας εμφάνισης παιδικού άσθματος στα μη ατοπικά (στα μη αλλεργικά) παιδιά.
Συμπερασματικά, η σύγχρονη τάση στην πνευμονολογία θέλει το βρογχικό άσθμα σε παχύσαρκους ασθενείς, να αποτελεί έναν ιδιαίτερο φαινότυπο (‘’κλινική ομάδα’’) της νόσου. Το γεγονός αυτό επιβάλλει μία εξατομικευμένη αντιμετώπιση του ειδικού αυτού άσθματος. Είναι αποδεκτό ότι στην περίπτωση εκδήλωσης άσθματος σε παχύσαρκους δεν ισχύει το κλασικό πρότυπο (Th2-μεσολαβούμενης) φλεγμονής των αεραγωγών ή δεν ισχύει μόνο αυτό το πρότυπο. Το άσθμα στους παχύσαρκους δεν σχετίζεται συνήθως με αλλεργία και δεν συνοδεύεται από αυξημένο αριθμό ηωσινόφιλων στους αεραγωγούς, όπως στην περίπτωση του αλλεργικού άσθματος. Στην ιδιαίτερη αυτή περίπτωση άσθματος που σχετίζεται με παχυσαρκία, απαιτούνται ιδιαίτεροι χειρισμοί. Η θεραπευτική αγωγή θα πρέπει να καθοδηγείται από πνευμονολόγο ώστε να εξασφαλίζεται η καλή φυσική πορεία και να αποφεύγονται οι συχνές, κάποτε μάλιστα απειλητικές και για την ζωή, παροξύνσεις της νόσου. Οι συνοσηρότητες θα πρέπει να είναι υπό έλεγχο και οι ασθενείς θα πρέπει να προετοιμάζονται για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων κατά τους χειμερινούς μήνες (εμβολιασμοί). Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να ελέγχει την τακτική και σωστή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, η οποία θα πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες του ασθενούς με έμφαση στην χορήγηση αναστολέων των λευκοτριενίων. Ιδιαίτερη θέση στον έλεγχο του άσθματος των παχύσαρκων ασθενών καταλαμβάνει η απώλεια βάρους. Ο ρόλος της βαριατρικής χειρουργικής είναι αποδεδειγμένος.
Η παχυσαρκία είναι ένας νοσηρός παράγοντας που μπορεί να τροποποιηθεί. Ίσως ένα καλό μέτρο πρόληψης εναντίον του άσθματος και όχι μόνο, είναι η εφαρμογή ενός προγράμματος μείωσης λήψης ενέργειας τρώγοντας λιγότερα και καλύτερα με ταυτόχρονη βελτιωμένη και περισσότερη σωματική εξάσκηση με τελικό στόχο την διατήρηση ενός ιδεώδους βάρους σώματος.
Μετ/θείς στην Εντατική Ιατρική Ενηλίκων
Μετ/θείς στην Επείγουσα Προνοσοκομειακή Ιατρική
Μετ/θείς στην κλινική Εργοσπιρομετρία και Αποκατάσταση
Επιστ. Δ/ντης Μονάδας Εντατικής Ιατρικής CRETAINTERCLINIC
Ηράκλειο Κρήτης – Αρχιεπισκόπου Μακαρίου & Φαϊτάκη 2 (κτήριο ΟΓΑ) – 3ος Όροφος – 2815107970 – 6940275080 – k_pigakis@yahoo.gr