Τι συνδέει την απαγωγή του επιχειρηματία Κώστα Λεμπιδάκη, τη δολοφονία του άτυχου 11χρονου Μάριου στο Μενίδι από αδέσποτη σφαίρα και την πρόσφατη δολοφονία του δικηγόρου Μιχάλη Ζαφειρόπουλου;

Η απάντηση είναι: Το ίδιο νήμα. Το νήμα της βαριάς παραβατικότητας, της καθ’ υποτροπήν εγκληματικότητας και της οργανωμένης εγκληματικής δραστηριότητας. Τρία στοιχεία συνθέτουν τη βαριά εγκληματικότητα στην εποχή μας, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις.

Το πρώτο αφορά την εγκληματική-«επαγγελματική» ταυτότητα των δραστών. Η συντριπτική πλειονότητα των μελών των οργανωμένων εγκληματικών οργανώσεων είναι οι «συνήθεις ύποπτοι». Δηλαδή άτομα που συστηματικά ασκούνται στην εγκληματική δραστηριότητα μπαινοβγαίνοντας στις φυλακές και κάθε φορά γίνονται ακόμα πιο αδίστακτοι εγκληματίες. Ολες οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες αποτελούνται από άτομα με ποινικό παρελθόν, που κάθε φορά γίνεται βαρύτερο. Το πρόσφατο παράδειγμα της απαγωγής του κ. Λεμπιδάκη είναι χαρακτηριστικό. Οι πέντε από τους επτά κατηγορηθέντες ήταν άτομα με ποινικό παρελθόν και εγκληματική δραστηριότητα. Δεν ήταν δηλαδή κάποιοι απλοί πολίτες που ξύπνησαν ένα πρωί και αποφάσισαν να οργανώσουν ένα τεράστιας έκτασης εγκληματικό επιχειρησιακό σχέδιο. Το δεύτερο στοιχείο σχετίζεται με την εθνική ταυτότητα των μελών των οργανωμένων εγκληματικών ομάδων. Η σύνθεση είναι μεικτή, αποτελούμενη από Ελληνες και αλλοδαπούς! Το έγκλημα είναι διεθνές. Είναι προϊόν του ανοικτού κόσμου που ζούμε. Συνεπώς, η συζήτηση κάθε φορά για το ποιοι είναι πιο εγκληματογόνοι, οι Ελληνες ή οι αλλοδαποί, είναι άσκοπη.

Το τρίτο στοιχείο σχετίζεται με τον τρόπο οργάνωσης των ομάδων. Το έγκλημα έχει πάρει χαρακτηριστικά οργανωμένης επιχείρησης, με εξάπλωση στον οικονομικό-επιχειρηματικό τομέα, με διακίνηση μεγάλων χρηματικών ποσών και υψηλές τεχνολογικές-εξοπλιστικές δυνατότητες.

Ωστόσο, υπάρχει ένα τελευταίο κρισιμότατο στοιχείο. Σχετίζεται με την κοινωνική έκταση και τις συνέπειες του προβλήματος!

Αυτή είναι η πρώτη απάντηση στο ερώτημα τι συνδέει τη δολοφονία ενός αθώου αγοριού στο Μενίδι με την απαγωγή επιχειρηματία και τη δολοφονία ενός επιστήμονα την ώρα της εργασίας του. Δηλαδή, η προστασία της ανθρώπινης ζωής, της περιουσίας και των δικαιωμάτων είναι ζητήματα που αφορούν ΟΛΟΥΣ, ανεξαιρέτως κοινωνικής και οικονομικής θέσης.

Εδώ ακριβώς αναζητείται ο ρόλος της πολιτικής. Συνηθίζεται, για πολλές δεκαετίες, όταν συμβαίνει ένα βαρύ εγκληματικό γεγονός να αλληλοεκτοξεύονται κατηγορίες από τις πολιτικές δυνάμεις, να καλλιεργούνται και να διαδίδονται οι πιο απίθανες θεωρίες συνωμοσίας, να αποπροσανατολίζεται η κοινή γνώμη με τελική κατάληξη να διαχέεται αίσθημα ανημπόριας και ανασφάλειας. Δυστυχώς, φαντάζουμε αμετανόητα αδιόρθωτοι.

Ο πρώτος όρος για αποτελεσματική αντιμετώπιση και ξερίζωμα της βαριάς οργανωμένης εγκληματικότητας είναι η επαγγελματική επάρκεια των υπηρεσιών καταπολέμησης του εγκλήματος. Απαιτούνται ριζικές αλλαγές στη λειτουργία των Σωμάτων Ασφαλείας και αφορούν τον τρόπο οργάνωσης και δομής των υπηρεσιών, τη διαρκή εκπαίδευση και χρήση των νέων τεχνολογιών, την αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης και αξιολόγησης του προσωπικού. Πρωτίστως, όμως, αφορά την κατάργηση του αναχρονιστικού και επιβλαβούς συστήματος κρίσης των αξιωματικών που οδηγεί εκατοντάδες ικανούς, νέους επιχειρησιακούς ηγέτες, σε αποστρατεία και αχρησία.

Σύγχρονος επαγγελματισμός σημαίνει μετρήσιμα αποτελέσματα, με μόνιμο μέλημα της πολιτικής και φυσικής ηγεσίας τη διαρκή ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ. Με πανομοιότυπο τρόπο, εδώ και σε άλλες χώρες, συντελούνται και επαναλαμβάνονται τραγικά γεγονότα εξαιτίας της καθημερινότητας, του εφησυχασμού και της έλλειψης ισχυρών αντανακλαστικών. Ο εφησυχασμός είναι αντιεπαγγελματικός. Σκοτώνει!

Ο δεύτερος όρος ανάγεται στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος που δεκαετίες τώρα υπάρχει μια μαύρη τρύπα. Το σύστημα δεν σωφρονίζει αλλά εγκληματοποιεί.

Η κρίση διόγκωσε την ήδη προβληματική κατάσταση! Εν όψει της ψήφισης του προϋπολογισμού, να δοθεί το 2018 ποσό που θα καλύψει τις ανάγκες σε προσωπικό και βελτίωση των υποδομών. Εδώ θα φανεί ποιοι πραγματικά νοιάζονται για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις φυλακές.

Δεν λύνεται το πρόβλημα με τη χύδην σώρευση ανθρωπίνων ψυχών στις φυλακές. Ούτε, όμως, με γενικές ρυθμίσεις αποσυμφόρησης. Και η μία και η άλλη πρακτική οδηγούν στα ίδια αδιέξοδα. Είναι χρήσιμη και σκόπιμη, για λόγους σωφρονιστικούς και την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, η εφαρμογή εναλλακτικών ποινών για μετάβαση από το καθεστώς του περιορισμού της ελευθερίας σε μία σειρά υποχρεωτικών καθηκόντων υπό την επίβλεψη των Αρχών. Τι θα απογίνει άραγε ο ποινικός κρατούμενος που απελευθερώνεται πρόωρα; Ποιοι μηχανισμοί βοηθούν τους ανθρώπους αυτούς στην προσαρμογή σε μια νέα ζωή; Γι’ αυτό, ύστερα από λίγο χρονικό διάστημα η μεγάλη πλειονότητα καταφεύγει και πάλι στο βαρύ έγκλημα. Υπάρχουν παραδείγματα χωρών με παράδοση στη σωφρονιστική πολιτική και ταυτόχρονα στον σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Ο τρίτος όρος σχετίζεται με τη μεταχείριση αλλοδαπών που συστηματικά ασκούνται σε βαριές εγκληματικές πράξεις, ανάγοντας τη δράση τους σε άσκηση επαγγέλματος. Είναι τα μέλη των οργανώσεων που καταδικάζονται για ανθρωποκτονίες, βαριές σωματικές βλάβες, ληστείες, εκβιάσεις κ.λπ. Και υποτροπιάζουν. Ποια είναι η κοινωνική πορεία ενός αλλοδαπού, υπότροπου, με καταδίκες, την επόμενη μέρα της αποφυλάκισής του;

Στις περισσότερες των περιπτώσεων η οικογένειά του δεν κατοικεί στην Ελλάδα. Δυστυχώς, καταφεύγει στην αγκαλιά των δικτύων που τον ανέθρεψαν εγκληματικά και ξαναρχίζει ακόμη πιο σκληρή δράση! Πρέπει να απελαύνονται!

Αποτελεί υποχρέωση της χώρας προέλευσης η επιτήρησή τους και αποτροπή εκ νέου εισόδου τους στην Ελλάδα. Οι συμφωνίες μεταξύ των χωρών περιέχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται για να τηρούνται με πρόβλεψη κυρώσεων.

Ο τέταρτος όρος συνίσταται στην προληπτική λειτουργία του οργανωμένου κράτους και στην ικανότητα αποτροπής. Η προστασία των συνόρων είναι βασική προϋπόθεση για μια ασφαλή χώρα. Δεν αναφέρομαι στη λεγόμενη φύλαξη των συνόρων που δημιουργεί σύγχυση και πολλά ερωτήματα. Αναφέρομαι στον έλεγχο των συνόρων που σημαίνει ότι όποιος εισέρχεται ή επιθυμεί να εισέλθει στη χώρα από οποιοδήποτε σημείο, νομοθετημένο ή μη, υπόκειται σε έλεγχο και έχει μεταχείριση σύμφωνα με τον νόμο και το διεθνές δίκαιο.

Αν ασκείται ο έλεγχος, επιτυγχάνουμε διπλό στόχο: Την εσωτερική ασφάλεια και ταυτόχρονα την προστασία της ζωής χιλιάδων παιδιών και οικογενειών από τα απάνθρωπα δουλεμπορικά δίκτυα της διεθνούς μαφίας.

Στοιχείο επιτυχούς αποτροπής αποτελούν η οργανωμένη λειτουργία των υπηρεσιών πληροφοριών, η μόνιμη συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις χώρες-κλειδιά με αρνητικές παραδόσεις στο οργανωμένο έγκλημα. Η ασφάλεια είναι καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα. Δημοκρατία χωρίς ασφάλεια πολιτών αυτοκαταλύεται ή εκτρέπεται. Συνεπώς, η ασφάλεια δεν είναι πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης στο δημοκρατικό τόξο. Δεν υπάρχουν σκοπιμότητες και πολιτικά παιχνίδια. Η χώρα έχει μείνει πολύ πίσω και το βαρύ έγκλημα έχει πάει πολύ μπροστά. Εάν δεν αντιδράσουμε σοβαρά, πολιτικά, με το μυαλό μόνο στην πατρίδα και στη δημοκρατία, υπονομεύονται και τα δύο.

* Ο κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είναι πρώην υπουργός / kathimerini.gr