Το ερώτημα είναι αν ο Μακρόν θα επιτύχει τη συστράτευση της Γερμανίας και της υπόλοιπης Ευρώπης στη φιλόδοξη ατζέντα του. Αντί να κάνει πίσω μετά τις γερμανικές εκλογές, ο Μακρόν εμφανίστηκε πιο τολμηρός στη Σορβόννη, συνειδητοποιώντας τη σημασία της διατήρησης της δυναμικής των προτάσεών του, ενόψει των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό της νέας γερμανικής κυβέρνησης. Ο Γάλλος πρόεδρος παρουσίασε ένα σχέδιο μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση των εκτελεστικών εξουσιών της ενωμένης Ευρώπης, αλλά και για την αναβάθμιση της δημοκρατικής λογοδοσίας, στην οποία υπόκειται.

Για να υλοποιηθούν αυτά τα σχέδια, ωστόσο, ο Μακρόν θα χρειαστεί να ξεπεράσει μια σειρά από δύσκολα εμπόδια. Η αντίσταση των Γερμανών θα είναι βαθιά και η μορφή της, τα τελευταία χρόνια, έχει αλλάξει σημαντικά. Στην ομιλία του, ο Μακρόν περιέγραψε τη γαλλογερμανική διαφωνία για την Ευρώπη ως προϊόν των δισταγμών του Βερολίνου να δεχθεί χρηματοοικονομικές μεταβιβάσεις και της απροθυμίας του Παρισιού να δεχθεί αλλαγές στις συνθήκες.

Στην πραγματικότητα, η διαφωνία είναι βαθύτερη και αναδεικνύει μια ιδιόμορφη ανταλλαγή ρόλων. Η Γερμανία ήταν ιστορικά υπέρ της ομοσπονδιοποίησης της Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη της στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, είτε μιλάμε για την ΕΚΤ, είτε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αντ’ αυτού, ευνοεί την ενίσχυση διακυβερνητικών θεσμών που διατηρούν το γερμανικό δικαίωμα βέτο και έχουν καθιερώσει την Μπούντεσταγκ ως ένα κοινοβούλιο πρώτο μεταξύ ίσων στη διακυβέρνηση της Ευρώπης. Για να δεχθεί η Γερμανία τη μεταβίβαση των εκτελεστικών της εξουσιών και των δημοσίων πόρων της στην Ευρώπη, θα πρέπει να πιστέψει σε ένα πραγματικό άλμα στις ευρωπαϊκές δημοκρατικές δομές. Μεταξύ άλλων, αυτό θα περιλάμβανε την αναδιανομή των εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προς όφελος της Γερμανίας – κάτι για το οποίο ο Μακρόν έχει παραμείνει μάλλον σιωπηλός.

Η γαλλογερμανική συνεργασία είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη. Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης είναι κατ’ αρχήν θετικές απέναντι στις ιδέες του Μακρόν, αλλά η διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης έχει αφήσει βαθιές, ανοικτές πληγές τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία. Η ωμή αλήθεια είναι ότι η Γαλλία δεν έχει αναλάβει τα βάρη που της αναλογούν: πέρα από τα καλά λόγια, δεν έχουν υπάρξει έργα. Αν ο Μακρόν θέλει να είναι αξιόπιστος στην υπόσχεσή του να βελτιώσει την ευρωπαϊκή πολιτική στο θέμα αυτό, πρέπει να ξεκινήσει επιδεικνύοντας τη δέσμευση της Γαλλίας να ανακουφίσει τις χώρες πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.

Τέλος, θα πρέπει να πειστούν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ότι έχουν κάτι να κερδίσουν από την προτεινόμενη θεσμική αναμόρφωση. Θέματα δημοκρατίας και κράτους δικαίου θα συνεχίσουν να προκαλούν τριβές με την Πολωνία και την Ουγγαρία. Αλλά οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες πρέπει να νιώσουν ότι δεν θα είναι μέλη δεύτερης κατηγορίας σε μια νέα Ε.Ε. που θα έχει στο επίκεντρό της την Ευρωζώνη.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο πρέπει να συνδυάζει ένα άλμα στην πολιτική ενοποίηση και τη δημοκρατική λογοδοσία με την ευελιξία που θα αποτρέπει την περιθωριοποίηση των κρατών-μελών εκτός ευρώ. Πρόκειται περί τεράστιας πρόκλησης, με κρίσιμες επιπτώσεις για τη συνοχή των «27», αλλά και για το ενδεχόμενο επανόδου του Ηνωμένου Βασίλειου σε περίπτωση που ξαναβρεί τα λογικά του.

Ζούμε μια ιστορική στιγμή. Υπήρχε πάντα η ανάγκη για μια ευρωπαϊκή άνοιξη. Επιτέλους, υπάρχει η ελπίδα ότι θα έλθει.

*Ο κ. Σαχίν Βαλέ είναι οικονομολόγος και πρώην σύμβουλος του Εμανουέλ Μακρόν και του Χέρμαν Βαν Ρομπέι.