Η χλιαρή –κατά την τουρκική κυβέρνηση– υποστήριξη των δυτικών της συμμάχων κατόπιν του αποτυχημένου πραξικοπήματος, το δημοψήφισμα «σουλτανοποίησης» του Ερντογάν, η αναστολή του κράτους δικαίου συνδυαζόμενη με τη διολίσθηση σε ακόμη πιο αυταρχικές μεθόδους και οι περιπτώσεις Γκιουλέν και Κούρδων έχουν οδηγήσει τις σχέσεις Αγκυρας-Δύσης σε οριακό σημείο.

Μάλιστα, οι διεργασίες στη Μέση Ανατολή με επίκεντρο τη Συρία, έχουν υποχρεώσει την τουρκική ηγεσία να αναδιπλώνεται με ασυνήθιστη συχνότητα. Επακόλουθα, προοδευτικά από το καλοκαίρι του 2016, επέλεξε τη συνεννόηση –υπό δυσμενείς όρους– με δύο παραδοσιακούς της ανταγωνιστές, τη Ρωσία και το Ιράν, προκειμένου να θωρακιστεί έναντι των περιφερειακών ανακατατάξεων. Η Μόσχα, με τον καθοριστικό της ρόλο στις διαβουλεύσεις για την επόμενη μέρα στη Συρία, προσφέρει στην Αγκυρα θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (όπου εκπροσωπεί μέρος της κατακερματισμένης σουνιτικής αντιπολίτευσης). Με τη δε Τεχεράνη ανησυχούν εξίσου για την ενδυνάμωση του κουρδικού στοιχείου της Μέσης Ανατολής.

Προκειμένου, λοιπόν, να κάνει πιο εμφατική τη μεταστροφή της και να ασκήσει πίεση στους δυτικούς ώστε να τη λάβουν σοβαρά υπόψη, φαίνεται αποφασισμένη να προχωρήσει στην εξαγορά του πλέον σύγχρονου και με μεγάλο βεληνεκές αντιπυραυλικού συστήματος S-400 (ρωσικής προέλευσης). Αποδίδει, όμως, την απόφασή της στην απροθυμία των δυτικών της εταίρων να την προμηθεύσουν –εν μέσω αυξανόμενης αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή– με τα απαραίτητα για την άμυνά της οπλικά συστήματα, αλλά και να μοιραστούν μαζί της τεχνολογία και τεχνογνωσία. Αντίστοιχα, το 2015 βρέθηκε μία ανάσα από την αγορά συστήματος αεράμυνας από την Κίνα, ωστόσο δεν την ολοκλήρωσε.

Πάντως, η στιγμή που επιλέγει να ελιχθεί διπλωματικά είναι κρίσιμη (καθότι ευάλωτη στις περιφερειακές αναταράξεις και δεδομένου του ψυχροπολεμικού κλίματος ΝΑΤΟ-Ρωσίας) και αναντίρρητα θα περιπλέξει την κατάσταση. Περατώνοντας την παραγγελία, θα διαφοροποιηθούν οι στρατιωτικοπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή, αλλά θα αμφισβητηθεί έντονα ο βαθμός προσήλωσής της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Αν την ύστατη ώρα υπαναχωρήσει, θα επιβεβαιώσει στη Μόσχα τον καιροσκοπικό χαρακτήρα της πολιτικής της, ρισκάροντας αντίποινα στο μέτωπο της Συρίας. Εκτός εάν πρόκειται για μία καλοστημένη παρτίδα Πούτιν-Ερντογάν για να κλονίσουν εκατέρωθεν τις βεβαιότητες της Δύσης, τεστάροντας τις αντιδράσεις της, η Αγκυρα εισέρχεται με αποκλειστική της ευθύνη σε ζώνη διασταυρούμενων πυρών, κινδυνεύοντας να «τραυματιστεί» διπλωματικά πολύ σοβαρά. Εν τέλει, είναι διατεθειμένη η Τουρκία να αναπροσανατολιστεί στρατηγικά ή μήπως βρίσκεται σε περιδίνηση;

* Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.