Η μετωπική σύγκρουση Μαδρίτης - Βαρκελώνης, για την οποία όλοι προειδοποιούσαν εδώ και 40 ημέρες, όταν δρομολογήθηκε το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας, μοιάζει από χθες το πρωί αναπότρεπτη. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι συγκαλεί εκτάκτως αύριο, Σάββατο, το υπουργικό συμβούλιο για να τεθεί σε κίνηση η διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 155 του συντάγματος, που προβλέπει την αναστολή της αυτονομίας μιας περιοχής της χώρας και την ανάληψη της διοίκησής της απευθείας από τη Μαδρίτη.

Είχε προηγηθεί η μη ικανοποιητική, κατά την κεντρική κυβέρνηση, απάντηση του Καταλανού προέδρου Κάρλες Πουτζντεμόν στο δεύτερο και τελευταίο τελεσίγραφο που του είχε θέσει ο Ραχόι, αξιώνοντας να τοποθετηθεί με ένα «ναι» ή ένα «όχι» στο ερώτημα για το αν έχει ανακηρύξει την ανεξαρτησία. Λίγα λεπτά προτού εκπνεύσει η προθεσμία, ο Πουτζντεμόν έστειλε στη Μαδρίτη σύντομη επιστολή, στην οποία για πρώτη φορά αναγνωρίζει ότι δεν έχει κηρύξει την ανεξαρτησία –κάτι που προκαλεί δυσαρέσκεια στους πιο αδιάλλακτους υποστηρικτές του– προειδοποιεί όμως ότι θα το πράξει, αν η κεντρική κυβέρνηση ενεργοποιήσει το άρθρο 155.

«Εάν η κυβέρνηση του κράτους επιμείνει στην παρεμπόδιση του διαλόγου και συνεχίσει την καταστολή, το Κοινοβούλιο της Καταλωνίας θα έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει, εάν το θεωρήσει προσήκον, στην ψήφιση της επίσημης διακήρυξης της ανεξαρτησίας, την οποία δεν ψήφισε στις 10 Οκτωβρίου», αναφέρεται στην επιστολή-απάντηση του Πουτζντεμόν. Αμέσως μετά, η κυβέρνηση Ραχόι διαπίστωσε, σε ανακοίνωσή της, «άρνηση» του Καταλανού προέδρου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της και γνωστοποίησε την έκτακτη σύγκληση του υπουργικού συμβουλίου.

Σε έναν ελιγμό της τελευταίας στιγμής, ο Ραχόι είχε διαμηνύσει στον Πουτζντεμόν ότι δεν θα ενεργοποιήσει το άρθρο 155 εάν οι καταλανικές αρχές δεχθούν να διαλύσουν την περιφερειακή Βουλή και να προκηρύξουν εκλογές για ανάδειξη νέας καταλανικής κυβέρνησης. Ωστόσο, ο Πουτζντεμόν δεν αποδέχθηκε την πρόταση, αν και ισχυρή μερίδα του καταλανικού Τύπου, όπως η εφημερίδα La Vanguarida, αλλά και ηγετικά στελέχη του κόμματός του PDECat τον πίεζαν προς αυτή την κατεύθυνση. Η πίεση προς τον Πουτζντεμόν είναι έντονη και από την πλευρά του καταλανικού επιχειρηματικού κόσμου, ο οποίος ήδη υφίσταται τις επιπτώσεις της σοβούσας θεσμικής κρίσης.

Μετά το αυριανό υπουργικό συμβούλιο, τον λόγο θα έχει η Γερουσία, η οποία θα κληθεί να αποφασίσει την ενεργοποίηση του άρθρου 155. Το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι διαθέτει πλειοψηφία στο Σώμα, επιπλέον δε υποστηρίζεται στο συγκεκριμένο ζήτημα από τους Σοσιαλιστές και το φιλελεύθερο κόμμα των Ciudadanos, κάτι που εγγυάται ευρεία πλειοψηφία υπέρ της αναστολής της καταλανικής αυτονομίας.

Ωστόσο, ο ακριβής τρόπος που θα υλοποιηθεί αυτή η απόφαση δεν είχε μέχρι χθες το βράδυ διευκρινιστεί. Είναι η πρώτη φορά από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μετά την εποχή Φράνκο, που το ισπανικό κράτος πρόκειται να άρει την αυτοδιοίκηση μιας εκ των 17 αυτόνομων περιοχών. Το ίδιο το άρθρο 155 είναι πολύ ασαφές, αφήνοντας ανοιχτές διάφορες εναλλακτικές δυνατότητες για τον τρόπο εφαρμογής του.

Το πιο σκληρό σενάριο

H κεντρική κυβέρνηση θα μπορούσε να καταργήσει την κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο της Καταλωνίας, να αναλάβει τη διοίκηση της τοπικής αστυνομίας, των Mossos, όπως και τη διεύθυνση του καταλανικού ραδιοτηλεοπτικού δικτύου, των σχολείων, των τηλεπικοινωνιών και άλλων δημόσιων υπηρεσιών. Σε αυτή την περίπτωση, η ατμόσφαιρα θα μπορούσε να ηλεκτριστεί ακόμη περισσότερο στους δρόμους των καταλανικών πόλεων. Hδη, από χθες τα κόμματα και οι κοινωνικές οργανώσεις που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας άρχισαν να καλούν τους πολίτες σε διαδηλώσεις, οι οποίες αναμένεται να κορυφωθούν το Σαββατοκύριακο. Ιδιαίτερα το αντικαπιταλιστικό, αριστερό κόμμα CUP, το οποίο δεν συμμετέχει στην κυβέρνηση του Πουτζντεμόν, αλλά του εξασφαλίζει χάρη στις έδρες του την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ασκεί έντονη πίεση για την άμεση ανακήρυξη της ανεξαρτησίας.

Από την πλευρά του, το Σοσιαλιστικό Κόμμα τάχθηκε χθες υπέρ μιας «πολύ, πολύ περιορισμένης» εφαρμογής του άρθρου 155 «για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα», με παράλληλη «διατήρηση της αυτοδιοίκησης της περιοχής». Αυτό δήλωσε χθες ο οργανωτικός γραμματέας του κόμματος Χοσέ Λουίς Aμπαλος, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες για τον τρόπο εφαρμογής του άρθρου.